هشدار جدی نسبت به "افزایش کانون‌های گرد و غبار جدید" در کشور/ بدون ملاحظه سیاسی ضعف‌ها را برطرف کنیم
رویداد۲۴-رییس اداره پایش و هشدار ملی گرد و خاک سازمان هواشناسی کشور با اشاره به ایجاد چشمه‌ها و کانون‌های گرد وغبار جدید در کشور گفت: سازمان هواشناسی در گزارش پیش‌بینی‌های دراز مدتی که به دولت ارائه داده، مشخص کرده بارندگی‌ها در منطقه زاگرس به شدت کاهش پیدا می‌کند و افزایش دما در این مناطق خواهیم داشت.محمد سبزه‌زاری (رییس اداره پایش و هشدار ملی گرد و خاک سازمان هواشناسی کشور) با اشاره به دلایل ایجاد کانون‌های گرد و غبار جدید در استان خوزستان گفت: به دلیل سد‌سازی‌ها و جلوگیری از انتقال آب پایین دست و همچنین خشکسالی شدید که کل منطقه خاورمیانه را در بر گرفته است، کانون‌های گرد و غبار ایجاد شده و نه تنها کشور ما بلکه کشورهای ترکیه، عراق، پاکستان، کشورهای عربی و ... نیز با این پدیده درگیر هستند. همچنین مقایسه تصاویر ماهواره‌ای سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۱۷ نشان می‌دهد؛ میزان آب در دریاچه وان به شدت کاهش یافته که این نشان‌دهنده این است که خشکسالی همه منطقه را فراگرفته است.
وی با بیان اینکه سدسازی حق هر کشوری است و همه کشورها می‌تواند آب‌های سطحی را مهار و از آن استفاده کنند، تصریح کرد: بیشترین کانون‌های خارجی گرد و غبار که بر کشور ما تاثیر گذارند، در کشور عراق هستند که به دلیل سدسازی در کشور ترکیه و خشکسالی در این منطقه ایجاد شده‌اند. ما نمی‌توانیم به سدسازی‌هایی که در کشور ترکیه انجام شده ایراد وارد کنیم، تنها چیزی که وجود دارد این است؛ ما باید از ترکیه حق آب‌های پایین دست را مطالبه کنیم، چرا که نباید همه آب را به سمت بالادست ببرند.
رییس اداره پایش و هشدار ملی گرد و خاک سازمان هواشناسی کشور با اشاره به احداث سد جدید در ترکیه گفت: با وجود این سد جدید در ترکیه که به تازگی آبگیری شده به طور حتم ورودی آب از ترکیه به سمت دجله و فرات کمتر می‌شود و با توجه به شرایطی که مدل‌های اقلیمی نشان می‌دهند، ما انتظار این را نداریم که در آینده بارش‌ها به حالت سابق و دهه‌های پربارش بازگردد، بنابراین احداث این سد جدید در ترکیه نیز باعث می‌شود که دیگر سیلابی به سمت دشت‌ها در استان‌های نینوا و الانبار در عراق و حتی حومه دمشق در سوریه نیاید و با کمترین باد، گرد و غبار از این دشت‌ها بلند می‌شوند.
سبزه‌زاری با بیان اینکه مسئله گرد و غبار در کشورهای عراق و سوریه کمترین مشکل این کشورها است، خاطرنشان کرد: این کشورها با جنگ و وضعیت اقتصادی نامناسبی مواجه هستند، پس انتظار نداریم که در این مناطق اقدام مناسبی برای مقابله با گرد و غبار صورت بگیرد و میزان گرد و غباری که از این کشورها به سمت کشور ما می‌آید، کاهش پیدا کند.
تبدیل ۷۰ درصد زمین‌های کشاورزی به کانون گرد و غبار
وی با بیان اینکه کانون‌های داخلی فعال گرد و غبار در استان خوزستان نیز ناشی از دو عامل انسانی و طبیعی است، خاطرنشان کرد: مقایسه تصاویر ماهواره‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که کانون گرد و غباری که در جنوب شرق اهواز به شدت فعال است، در سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ سرسبز بوده درحالی که این روزها کاملا خشک شده است. زمین‌های این منطقه به دلیل احداث سدهای عظیم، نمکی است و میزان شوری آن نیز به شدت بالاست.
رییس اداره پایش و هشدار ملی گرد و خاک، سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه در گذشته این سدهای عظیم در منطقه وجود نداشت و وقتی کرخه طغیان می‌کرد تا آبادان زیر آب می‌رفت، تصریح کرد: اگرچه احداث سد جلوی تخریب ناشی از سیل‌ها را گرفته است و ضررهای اقتصادی از این لحاظ کمتر شده، اما سیلاب‌ها با فشار زیاد باعث شسته شدن نمک از زمین‌های منطقه شده و نمک در لایه‌های زیرین زمین نگه‌داشته می‌شدند. همچنین آبرفت و گل و لای تازه به این منطقه منتقل می‌کردند که باعث ایجاد زمین کشاورزی می‌شد، امروز نیز ۷۰ درصد زمین‌هایی که به کانون گرد و غبار تبدیل شده‌اند، زمانی زمین‌های کشاورزی بودند.
سبزه‌زاری یادآور شد: امروز سیلاب‌ها دیگر وجود ندارد و مقدار بارش‌های سالانه نیز کاهش یافته است، در نتیجه شوری زمین‌ها بیشتر شده و اگرچه در سه ماهه گذشته تقریبا حدود ۱۲۰ میلیمتر بارندگی در همین کانون‌های گرد و غبار در اهواز داشتیم، اما هیچ نوع گیاهی در منطقه به دلیل شوری بیش از حد زمین سبز نشده و قدرت رشد در این زمین‌ها را ندارند.
وی با بیان اینکه این مشکلات طی سالیان گذشته در این منطقه ایجاد شده است، خاطرنشان کرد: اگر برنامه‌ریزی صحیحی برای مقابله با گرد و غبار داشته باشیم مطمئنا در کمتر از ده سال به نتیجه نخواهیم رسید و نباید انتظار داشت که به سرعت به نتیجه برسیم.
اعلام کانون‌های جدید گرد و غبار
سرپرست اداره کل هواشناسی استان خوزستان در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به ایجاد چشمه‌ها و کانون‌های گرد وغبار جدید در کشور خاطرنشان کرد: از جمله کانون گرد و غبار جدیدی است که در شرق و شمال شرق همدان ایجاد شده است و در سال گذشته دوبار فعال شده و به قدری گسترده است که گرد و غبار ناشی از آن به تهران نیز رسیده است. همچنین کانون دیگری در شمال شرق شهرکرد فعال شده است که تاکنون سه بار فعال شده است و تا به اصفهان رسیده و دید را به زیر ۲۰۰۰ هزار رسانده است.
سبزه‌زاری با اشاره به اینکه در بخش‌های شمالی کشور نیز کانون‌های گرد وغبار ایجاد شده است، گفت: در حال حاضر در استان گلستان نیز دو کانون گرد و غبار در اینچه‌برون و مراغه تپه که در بخش جنوبی استان واقع هستند، فعال شده‌اند و دید را در این منطقه به چهار هزار متر رسانده‌اند و با توجه به شرایط خشکسالی در سال بعد قطعا با کاهش دید در این مناطق به دلیل گرد وغبار مواجه هستیم.
وی با تاکید براینکه اکثر مناطق کشور در حال خشک شدن و تبدیل شدن به کانون‌های فعال گرد و غبار هستند، گفت: بسیاری از دریاچه‌ها در استان فارس خشک و به کانون گرد و غبار تبدیل شده‌اند؛ مانند چشمه پریشان، استان چهارمحال و بختیاری که منبع آب کشور بود، اما در این مناطق چشمه‌های گرد و غبار در حال ایجاد شدن است. یکی از مشکلات که ما با آن مواجه هستیم، این است که امسال بارندگی در استان خوزستان نزدیک به نرمال بود اما مشکل اصلی این است که بارش‌ها در پایین دست اتفاق افتاده است، در استان‌های بالادست که در حقیقت منبع تامین آب رودخانه هستند، بارش‌ها کم بوده است.
ضرورت مقابله با گرد و غبار بدون ملاحظه سیاسی
رییس اداره پایش و هشدار ملی گرد و خاک سازمان هواشناسی کشور با اشاره به اینکه میزان بارش در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد کاهش یافته، گفت: در استان خوزستان درصد کانون‌های گرد و غبار برای هر شهر متفاوت است، یعنی تاثیر چشمه‌های داخلی و خارجی شهر به شهر تفاوت دارد به طور مثال در سال ۲۰۱۷ تاثیر چشمه‌های داخلی بر شهر اهواز ۶۴ درصد بوده است، در حالی که تاثیر کانون‌های خارجی بر شهر آبادان حدود ۸۰ درصد در همین سال بوده است.
سبزه‌زاری با بیان اینکه بیشترین میزان استفاده از آب در بخش‌های کشاورزی و صنعت است، خاطرنشان کرد: در حقیقت در بخش کشاورزی باید به سمتی برویم که از کشت‌های جایگزین به جای کشت‌های پرآب بر استفاده شود و از کشت‌هایی استفاده کنیم که مصرف آب کمتری داشته باشند. در بخش صنعت نیز متاسفانه اکثر صنایع پرآب‌بر در مناطق داخلی کشور مستقر شده‌اند، حتی اگر می‌شود، باید آنها را جمع کرد و به کنار سواحل برد، چرا که هزینه جابه‌جایی آن قطعاً از تامین آب آنها صرفه اقتصادی بیشتری دارد.
وی با تاکید براینکه برای مقابله با گرد و غبار باید انقلابی حرکت کنیم، گفت: باید برای مقابله با گرد و غبار نقاط ضعف را پیدا کرده و با هر هزینه‌ای که می‌توانیم بدون هیچ ملاحظه سیاسی، جناحی و اقلیتی آن ضعف‌ها را برطرف کنیم. ما در منطقه نیمه خشک و خشک قرار داریم باید از تجربه گذشتگان‌مان استفاده کنیم، گذشتگان ما راه حل‌های بسیار خوبی برای جمع‌آوری آب داشتند.
کاهش بارندگی‌ها در دراز مدت در منطقه زاگرس
سرپرست اداره کل هواشناسی استان خوزستان ادامه داد: گذشتگان ما با استفاده از قنات آب را در زیر زمین جمع‌آوری می‌کردند تا کمترین تبخیر را داشته باشد و مانند ما کانال‌های وسیع ایجاد نمی‌کردند تا سطح تبخیر آب بالا برود. همچنین از آب انبار استفاده می‌کردند، متاسفانه با وجود آنکه میزان بارش‌ها در برخی مناطق در سال گذشته مطلوب بوده، اما آب را به هدر داده‌ایم.
سبزه‌زاری با اشاره به ایجاد آب‌انبار در گذشته گفت: در گذشته با ایجاد آب انبار آب باران را جمع آوری می‌کردند در شهرهای مانند هندیجان بوشهر آب انبارهایی از گذشتگان ما وجود دارد که بلااستفاده افتاده است. ما می‌توانیم با استفاده از سنت و مدرنیته و استفاده از تکنولوژی جدید آب‌انبارها را احیا کنیم و از طریق این آب‌انبارها کشاورزی را در زمین‌هایی که بایر شده‌اند، رونق دهیم.
وی با اشاره به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی گفت: سازمان هواشناسی در پیش‌بینی‌های دراز مدت که به دولت گزارش داده، مشخص کرده است بارندگی‌ها در منطقه زاگرس به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و افزایش دما در این مناطق بسیار دیده می شود. وقتی این موضوع وجود دارد باید از قطره قطره آب استفاده کرد و آن را حفظ کرد. متاسفانه پیش‌بینی‌های فصلی برای سال آینده هم خیلی خوب نیست، بنابراین باید از آب به نحو مطلوب نگهداری شود.
