اهداف پشت پرده بن سلمان از اخراج سفیر کانادا

رویداد۲۴ فارین پالیسی در تحلیلی به قلم استیون کوک نوشت: چرا عربستان تنش با کانادا را تشدید کرد؟ چرا آن ها سفیر کانادا را از ریاض اخراج کردند؟ چرا پروازهای عربستان به تورنتو متوقف شدند؟ چرا عربستان سعودی به 7 تا 16 هزار دانشجوی خود دستور دارد تا کانادا را ترک کنند؟ همه این مسائل به توئیت روز جمعه وزارت امور خارجه کانادا بر می گردد: « کانادا به شدت در مورد بازداشت های گسترده فعالان جامعه مدنی و حقوق زنان در عربستان سعودی از جمله ثمر بداوی نگران است. ما از مقامات سعودی می خواهیم که فورا تمام فعالان حقوق بشر را آزاد کنند.»

 این رسانه انگلیسی زبان ادامه داد: در واقع دولت کانادا نه تحریمی را اعمال کرد، نه به اسلام توهین کرد و نه باعث ایجاد یک انگیزه مشترک در حوثی های یمن شد، در واقع هر کسی آگاهی گذرایی به مسائل بین الملل داشته باشد، اتاوا بر خلاف آمریکا از مدافعان قدرتمند حقوق بشر مطرح هستند. مسئله حقوق بشر به طور خاص در دولت جدید کانادا به رهبری حزب لیبرال مانند جاستین ترودا نخست وزیر و  کریستیا فریلند وزیر امور خارجه مشهود بوده است. دولت جدید کانادا به شدت از نظم بین المللی لیبرال مبتنی بر قواعد دفاع و پشتیبانی می کنند. در مقابل مقامات سعودی ، دیپلمات های کانادا را به نقض فاحش حاکمیت عربستان متهم کردند. در واقع این واکنش همان چیزی بود که ما انتظارش را داشته ایم. ولی در مصر، با وجود تنفر رهبران مصر از جامعه مدنی، فعالان و حامیان بین المللی، آن ها هیچ وقت نه سفرای خارجی را اخراج کرده اند و نه بورس هزاران دانشجوی کشور خود را قطع کرده اند.

برای تبیین واکنش عربستان سعودی به تویئت وزارت امور خارجه کانادا؛ تئوری های مختلفی وجود دارد. برخی از تحلیلگران بر این عقیده هستند که این اقدام نمونه دیگری از بی ملاحظگی (بی پروایی) سیاست خارجی عربستان در دوران زعامت محمد بن سلمان است. اما عده ای دیگر بر این عقیده هستند که این اقدام ریاض هشداری به سعودی ها در مورد اصلاحات ولیعهد است و بر این تاکید می کنند که مردم باید خواستار تقاضاهای بیشتری باشند. هر دوی این توضیحات قابل قبول است.

رهبران عرب برای واکنش به فعالان و سازمان های غیردولتی که حامیان بین المللی افرادی هستند که در عربستان نادیده گرفته می شوند دلائل خوبی مطرح می کنند. اما گردهم آیی افراد که به صورت صلح آمیز، دیدگاه متفاوتی از جامعه عربستان را بیان کنند ضعیف است. قاعده کلی: اگر رهبر گروهی را دستگیر کردید که با شما مخالف است این نشانگر این است که این رهبر از شکاف گسترده بین روایت هایی که دولت در مورد نحوه زندگی خوب تحت رهبران خیرخواه تعریف می کند و واقعیت هایی که مردم تجربه می کنند آگاه است. زنان سعودی که اکنون در زندان هستند نمایانگر پوچی روایت آرمان گرایانه دولت عربستان در مورد آینده است. در واقع اجبار از این قبیل نمایشی از زور و ضعف سیاسی است. زندانی کردن مخالفان و فعالان حقوق بشر کاملا با تمامی اظهارات دولت سعودی در مورد « عربستان جدید» و این که چگونه اصلاحات ولیعهد، کشور را به سمت جلو سوق می دهد در تضاد است.

عربستان سعودی تصریح کرد که تمامی گزارش ها و تحلیل های غربی نادرست هستند و افراد دستگیر شده مرتبط با کشورهای خارجی بوده اند که هدف آن ها تضعیف دولت عربستان بوده است. اما این ادعای خسته کننده ای بیش نیست، زیرا که این یک روایتی است که هر بار وزارت امور خارجه که درصدد سرکوب فعالان باشد آن را می خواند. بنابراین هیچ توطئه خارجی وجود ندارد و این اقدام از ترس یک رهبر عصبانی سعودی است که از این هراسان است که مردم به عدم توانایی وی در تحقق وعده هایش پی ببرند.

سعودی ها و حامیان آن ها اغلب شکایت دارند که ان ها با برخورد بدی در واشنگتن روبرو می شوند. من با این ادعا موافق هستم. مطمئنا محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در طی سفر بهار گذشته خود به نیویورک، واشنگتن، لس آنجلس و دره سیلیکون با فشارهای شدیدی همراه بوده است و پوشش خبری در مورد عربستان در همان زمان کاملا منفی بود که می توان به نقش این کشور در استعفای نخست وزیر لبنان،  تلقات بشردوستانه مستمر در جنگ یمن، محاصره قطراشاره کرد.

اما این پوشش منفی لایه های میانی این مسئله را نادیده گرفته است. برای نمونه اگر چه جنگ یمن یک اشتباه احمقانه بوده است اما به ندرت کسی در مورد خشونت حوثی ها سخن می گوید. قطری ها ممکن است قربانی توطئه عربستان، امارات، مصر و بحرین شده باشند اما آن ها قربانیان بی گناهی نیستند. اگر چه دشوار است که ما محمد بن سلمان را همان مصلح بدانیم که خود آن را نشان داده ، اما به نظر می رسد که در داخل کشور از حمایت واقعی برخوردار است.

ولیعهد سعودی تصمیم گرفته با کانادا به مبارزه بپردازد نه به این دلیل که کانادا قدرتمند است یا عربستان سعودی به آن وابسته، بلکه بیشتر به این دلیل که اتاوا بر روی یک اصل ساده که مخالفت صلح آمیز جرم نیست تاکید کرده است. سعودی ها در واکنش افراطی خود در مقابل کانادا تصمیم گرفتند که حماقت و ضعف خود را به نمایش بگذارند. در واقع آنها به جای مبارزه با اتاوا باید از رفتار خود عذرخواهی کنند ، این کاری است که کانادایی ها هم انجام می دهند.