"سلاطین" با ما چه کردند؟
رویداد۲۴ یک تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «معمولا کشور‌های سرمایه داری، ضریب جینی بالایی دارند، اما اقتصاد ایران یک اقتصاد دولتی است و در هیچ کشوری که اقتصادش مانند ایران است، ضریب جینی به این حد نمی‌رسد. عملکرد معیوب نظام بانکی، مالیاتی و یارانه‌ای در کشور ما طی چند دهه اخیر کاملا در خدمت ثروتمندان قرار گرفته است و این فساد مالی منجر شده است که ما مداوم شاهد انحراف در این سه نظام مهم در کشور باشیم به همین دلیل است که این‌ها در اختیار فرادستان قرار گرفته است. نمونه این را در مسئله بحث مالیات از پزشکان شاهد بودیم و دیدید که سازمان نظام پزشکی چه دفاعی از پزشکان در این زمینه انجام داد. به طوری که گویی مالیات را فقط باید فرودستان بدهند و فرادستان باید از آن معاف باشند.»
وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی طی گفتگویی عنوان کرد: «من یک نظرسنجی از یک نمونه محدود، اما فراگیر انجام دادم. یعنی سلایق مختلف را در بر می‌گرفت و از دانشجو، بازاری، اقتصاددان، فرهنگیان، افراد متدین و زنان خانه دار در این جامعه آماری حضور داشتند. سوال این نظرسنجی این بود که پرسیده بودیم به نظر این افراد، فساد مالی داخل ایران در چه سطحی قرار دارد. هدف از این نظرسنجی سنجش ادراک مردم از فساد مالی در ایران بود. در این میان ۸۵ درصد از جامعه آماری پاسخشان «خیلی زیاد» بود، ۱۰ درصد معتقدد بودند که میزان فساد مالی در ایران زیاد است، حدود ۴ درصد، گزینه متوسط را انتخاب کردند و زیر یک درصد معتقد بودند که فساد مالی در ایران کم است.»
وی ادامه داد: «در مجموع ۹۵ درصد پاسخ دهندگان معتقد بودند که فساد مالی در ایران خیلی زیاد و زیاد است. نتیجه این است که از منظر ادراک فساد و درک فساد مردم در جامعه، بخش عمده ایرانیان تاکید دارند که میزان فساد در ایران بسیار بالا است. می‌دانید که در ادبیات فساد مالی و فساد اقتصادی، بین ادراک فساد و ارتکاب فساد یک رابطه مستقیم دارد. یعنی وقتی ادراک فساد در جامعه افزایش پیدا می‌کند، میزان ارتکاب فساد هم بالا می‌رود و این یک پدیده بسیار مهمی است. زیرا وقتی ادراک فساد مالی در یک کشوری بالا برود، خود به خود منجر به افزایش میزان ارتکاب فساد مالی می‌شود.»
او افزود: «موضوع بعدی این است که همانطور می‌دانید بین فساد مالی و سرمایه اجتماعی، امینت و اعتماد یک رابطه مستقیم و معکوس وجود دارد. وقتی فساد مالی و ادراک فساد افزایش پیدا می‌کند منجر به کاهش سرمایه اجتماعی، امینت و اعتماد می‌شود. با این نظرسنجی که من انجام دادم می‌توانم با قاطعیت بگویم که سرمایه اجتماعی امروز در شرایط بسیار بدی قرار دارد. من این نظر سنجی را ۱۰ سال پیش آغاز کردم و در آن زمان میزان ادراک فساد مالی میان مردم به این شدت بالا نبود. به همین دلیل معتقدم که میزان ادراک فساد مالی در جامعه در مرز هشدار قرار دارد.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «متاسفانه سیاست‌های اقتصادی ایران طی دو دهه گذشته در مسیری قرار گرفت که فساد مالی به تدریج افزایش پیدا کرد و عملکرد دستگاه‌های مختلف برای مبارزه با فساد هم بسیار ضعیف بود. از سوی دیگر سیستم فضای مجازی هم به این افزایش ادراک فساد مالی مردم دامن زده است. همین که ما اخبار را در فضای مجازی مرور می‌کنیم مداوم با این قبیل اخبار مواجه می‌شویم که در کشور فساد‌های سنگینی رخ داده است. نمونه‌اش همین موضوع بانک سرمایه که اخیرا مطرح شده، است یا همین بحث سلطان‌هایی که در اقتصاد ایران به وجود آمده اند از جمله همین موارد است.»
او ادامه داد: «واقعا این بحث سلطان‌های اقتصادی بسیار به ادراک فساد مالی میان مردم دامن زده است. ما به عنوان یک نمونه در اخبار جدید شنیدیم که دو سلطان کاغذ ۱۵۰ میلیون دلار را برداشتند و فرار کردند و خیلی ساده با همین جمله که آن‌ها فرار کردند ماجرا را خاتمه دادیم. متاسفانه ما در دو بحران ارزی که در دهه ۹۰ رخ داد، رانت بسیار بزرگی را در اقتصاد توزیع کردیم که موجب شد یک ادراک فساد مالی در جامعه شکل بگیرد که نتیجه اش این شد که در نظر سنجی ما ۹۵ درصد معتقدند که فساد در ایران بالا و خیلی بالا است. واقعیت این است که وقتی این آستانه از یک حدی فراتر می‌رود دیگر همه چیز در کشور حالت خرید و فروش پیدا می‌کند. به همین دلیل است که الان می‌توان ردپا‌هایی را پیدا کرد که مناصب دولتی، پایان نامه‌ها، مقالات علمی خرید و فروش می‌شود؛ بنابراین الان واقعا کشور در یک برهه بسیار سختی قرار گرفته اند.»
وی گفت: «همانطور که می‌دانید متاسفانه وقتی فساد مالی افزایش پیدا می‌کند، شکاف طبقاتی گسترش پیدا می‌کند. ما الان در حوزه شکاف طبقاتی به یکی از اعداد بالا طی چند دهه گذشته رسیدیم آخرین آماری که منتشر شده است نشان می‌دهد که ضریب جینی در کشور به ۰/۴ شده است و در میان کشور‌های منطقه ما جزو کشور‌هایی هستیم که دچار شکاف عمیق طبقاتی هستند. البته ممکن است کشور‌های حوزه خلیج فارس هم همین شرایط را داشته باشند، اما با توجه به اینکه آمار آن‌ها منتشر نمی‌شود، این کشور‌ها را از این جامعه آماری کنار می‌گذاریم.»
این تحلیلگر مسائل اقتصادی افزود: «البته می‌دانید که معمولا کشور‌های سرمایه داری، ضریب جینی بالایی دارند، اما اقتصاد ایران یک اقتصاد دولتی است و در هیچ کشوری که اقتصادش مانند ایران است، ضریب جینی به این حد نمی‌رسد. عملکرد معیوب نظام بانکی، مالیاتی و یارانه‌ای در کشور ما طی چند دهه اخیر کاملا در خدمت ثروتمندان قرار گرفته است و این فساد مالی منجر شده است که ما مداوم شاهد انحراف در این سه نظام مهم در کشور باشیم به همین دلیل است که این‌ها در اختیار فرادستان قرار گرفته است. نمونه این را در مسئله بحث مالیات از پزشکان شاهد بودیم و دیدید که سازمان نظام پزشکی چه دفاعی از پزشکان در این زمینه انجام داد. به طوری که گویی مالیات را فقط باید فرودستان بدهند و فرادستان باید از آن معاف باشند.»
شقاقی شهری در پایان گفت: «واقعیت این است که با افزایش فساد مالی در کشور نه تنها امکان اصلاح این سه نظام به نفع فرودستان از بین رفته است بلکه نوعی تمرکز بر ثروت در کشور ایجاد شده است و حدود ۷۰ درصد سپرده‌های بانکی در اختیار یک درصد از مردم و شرکت‌های حقوقی است. حدود ۸۵ درصد سود بانکی در سال ۹۶ به ۲/۵ سپرده گذاران تعلق گرفته است. ضمن اینکه طبق آمار‌های اخیر از ۹۰۰ هزار میلیارد یارانه‌ای که به صورت نقدی و غیرنقدی در کشور توزیع می‌شود، حدود ۷۰ درصد در اختیار فرادستان قرار دارد و قشر ضعیف و فرودست جامعه از یارانه‌های مختلف نفعی نمی‌برند.»
