برای ارتقا جایگاه معلولان امکانات نداریم/ مستمری معلولان در سال ۹۸ چه میزان افزایش دارد؟
رویداد۲۴ معلولیت به معنای محرویت نیست و هیچ انسانی به دلیل داشتن نقص یا کاستی جسمی از حقوق انسانی و بشری خود محروم نمی‌شود و هیچ فرد دیگری هم حق ندارد که حقوق و کرامت شخص دارای معلولیت را خدشه‌دار کند. همه افراد جامعه مسئولیت دارند که با حفظ کرامت انسانی معلولان، حقوق آنان را رعایت کنند و کاملا طبیعی است که جامعه نیز برای دسترسی افراد دارای معلولیت به حقوق و جایگاه انسانی شان باید راهکار‌های مناسب و سهولت‌های لازم را فراهم کند، اما متاسفانه نگاه دولتمردان و مسئولان به این قشر از جامعه کمرنگ است. درباره چرایی این موضوع با حسین نحوی‌نژاد (معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور) به گفتگو نشیستیم که متن آن در پی می‌آید:
مستمری معلولان در سال ۹۸ چه میزان افزایش دارد؟
در سال ۹۶ از محل حذف یارانه افراد پردرآمد، مستمری ۵۳ تا ۱۰۰ هزار تومانی حدود ۳و نیم برابر شد، در سال ۹۷ نیز دو اتفاق دیگر رخ داد، نخست اینکه مستمری‌ها در مجموع ۱۴ درصد رشد داشت و افراد زیادی را که پشت نوبت بودند، توانستیم وارد لیست مستمری‌بگیران کنیم. از زمانی که بهزیستی فعالیت خود را آغاز کرد تا ابتدای سال ۹۷، ۳۲۰ هزار معلول مستمری بگیر داشتیم که در سال ۹۷ نیز ۵۰۰ هزار نفر به این لیست افزوده شد.
قانون برنامه ششم ملزم کرده که باید هر ساله مستمری‌ها ۲۰ درصد دستمزد شورای عالی کار باشد که بنابراین قانون مستمری‌ها ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد خواهد داشت.
در حال حاضر مشکلی که وجود دارد این است، افرادی که در سال ۹۷ وارد لیست مستمری‌بگیران شدند از محل تامین اعتبار سازمان هدفمندی یارانه‌ها ۱۰۸ هزار تومان دریافت می‌کنند، اما ۵۳ هزار تومان مستمری بهزیستی را هنوز دریافت نمی‌کنند. قانون برنامه ششم ملزم کرده که باید هر ساله مستمری‌ها ۲۰ درصد دستمزد مصوب شورای عالی کار باشد که بنابراین قانون مستمری‌ها ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد خواهد داشت، اما خارج از این موضوع، ما چند اولویت دیگر در این زمینه داریم؛ نخست اینکه افرادی که مستمری بهزیستی را دریافت نمی‌کنند، به این معنا که وارد لیست شده‌اند، اما فقط از محل هدفمندی‌ها مستمری می‌گیرند، مستمری‌شان را با مستمری دیگر افراد یکسان می‌کنیم.
در قانون حمایت از حقوق معلولان، از محل اعتباری که مجلس و دولت به ما اختصاص خواهند داد، با توجه به اینکه مشکلات معلولان از مددجویان عادی بهزیستی یا کمیته امداد بیشتر است، آن درصد رشد در اعتبار را در حوزه‌های رفاهی و مستمری معلولان استفاده می‌کنیم، اما اینکه اعتبار چه میزان رشد داشته باشد، بستگی به ابلاغ قانون بودجه دارد و دیگر اینکه اتفاق غیرمترقبه‌ای رخ ندهد که از بودجه کم و کسر شود. همچنین بستگی به صحبتی دارد که با سازمان برنامه و بودجه می‌شود، چون در مورد ردیف‌ها و جزئیات بودجه باید با کارشناسان سازمان برنامه و بودجه تعامل وجود داشته باشد و اینکه بتوانیم به آنان بقبولانیم که درصدی را به موضوعاتی که ما می‌گوییم اختصاص دهند.
امکانات کشور فعلا اجازه ارتقای جایگاه معلولان را نمی‌دهد
در ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان ذکر شده افرادی که معلولیت شدید یا خیلی شدیدی دارند و به خصوص افراد سرپرست خانوار و فاقد شغل باید حداقل دستمزد قانون کار را دریافت کنند. در سال ۹۷ محاسبه‌ای در مورد اجرای قانون انجام شد و نتیجه این بود که اگر قانون کامل اجرا شود، ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار لازم است که فقط ۷ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به بحث مستمری‌ها با حداقل دستمرد و حق پرستاری مربوط است. بنابر بررسی‌های انجام شده، حدود ۲ هزار میلیارد به سازمان بهزیستی خواهند داد که قطعا این اقدام بر نحوه ارائه خدمات تاثیرگذار است.
جایگاهی که از ابتدا به معلولان داده شده، ضعیف بوده است، وقتی که جایگاهی کف دره عمیق باشد، اگر بیست متر خاک هم ریخته شود، بازهم به قله نمی‌رسد.
ما می‌توانیم دو استراتژی را در پیش بگیریم، نخست اینکه عده کمی را که مشکلات بسیاری دارند، مشمول قانون کنیم یا اینکه تعداد بسیاری را مشمول کنیم، اما میزان مستمری به اندازه ۲۰ درصد دستمزد مصوب شورای کار نرسد. از نظر من بهتر است، بتوانیم عده بیشتری را مشمول قرار دهیم، چون ممکن است تا آخر سال منابع دیگری مانند هدفمندی به کمک ما آید. می‌توانیم افرادی که مشکلات زیادی دارند را از محل کمک‌های موردی و مشارکت‌های مردمی تامین کنیم، اما اجازه دهیم که عده بیشتری با درصد بالاتری از مستمری‌ها استفاده کنند.
افزایش قیمت ویلیچر به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان
آیا ۱۶۱ هزار تومان تا ۵۳۰ هزار تومان برای یک معلول با این میزان تورم کافی است؟
این صحبت صحیح است، حتی اگر تورم وجود نداشت این رقم‌ها ناچیز است، ما باید به امکانات کشور توجه کنیم. جایگاهی که از ابتدا به معلولان داده شده، ضعیف بوده است، وقتی که جایگاهی کف دره عمیق باشد، اگر بیست متر خاک هم ریخته شود، بازهم به قله نمی‌رسد و همیشه تفاوت با دیگران وجود دارد، همانطور که گفتم، این حرف درست است و همه بر آن اذعان دارند، اما امکانات کشور فعلا اجازه نداده که این جایگاه ارتقا یابد.
کمک هزینه لوازم بهداشتی برچه اساسی به معلولان داده می‌شود؟ آیا احتمال قطع کمک هزینه‌ها وجود دارد؟
کمک هزینه لوازم بهداشتی تا قبل از سال ۹۷ به کسی داده نمی‌شد، ما خودمان تهیه می‌کردیم و در اختیار قرار می‌دادیم. قبل از سال ۹۷ زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که بنابر تحریم‌ها، قرار است گرانی شود، فکر کردیم تا ما بخواهیم تهیه کنیم و در اختیار آن‌ها قرار دهیم مشکلاتی ایجاد می‌شود، چون معلولان نیاز شدیدی دارند، از همین رو تصمیم گرفتیم به حساب آنان ۱۰۰ هزار تومان واریز کنیم، این تصمیم بنده بوده که این رقم برای ۲۵ تا ۲۴ هزار نفر واریز شود؛ بنابراین ما فعلا رقمی را برای افراد واریز نکرده‌ایم که در حال حاضر قطع شده باشد. سازمان لوازمی مانند سوند، گازاستریل، بتادین و چسب زخم، تشک مواج و تجهیزات را تهیه می‌کند و در اختیار آنان قرار می‌دهد.
می‌توان گوشت مصرف نکرد، اما به یک معلول بسترگرا که کنترل ندارد، نمی‌توان گفت که پوشینه استفاده نکند، زیرا معلول دچار زخم و مشکلات می‌شود.
چه میزان کمک هزینه خرید تجهیزات پزشکی به معلولان داده می‌شود؟
این مورد نیز در سال ۹۷ دچار مشکل شد، در گذشته ویلیچر را با قیمت ۵۵۰ هزار تومان خریداری می‌کردیم، اما در حال حاضر یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان شده است، پوشینه‌ای که قبل از سال ۹۷، ۲۹ هزار تومان بوده در یک مقطعی ۱۶۰ هزار تومان پرداخت می‌کردیم، اما کسی نبود که به ما بفروشد، علاوه بر اینکه بودجه آن قدر رشد نداشته و تورم نیز تاثیر خود را گذاشته است. می‌توان گوشت مصرف نکرد، اما به یک معلول بسترگرا که کنترل ندارد، نمی‌توان گفت که پوشینه استفاده نکند، زیرا معلول دچار زخم و مشکلات می‌شود. ما نیز در این مورد بسیار آسیب دیدیم، براین اساس مسئله را مدیریت و بخشی از اعتبار را به حساب خودشان واریز کردیم. همچنین کارخانجاتی که تولیدات داخلی دارند را شناسایی کردیم تا از آن‌ها خریداری صورت گیرد.
افزایش قیمت تولیدات داخلی تجهیزات پزشکی
در زمینه تجهیزات پزشکی مانند سمعک بخشی که وارداتی بود با وزارت بهداشت هماهنگ شد تا به آن ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی تعلق گیرد. در بخش واردات قیمت‌ها زیاد فرقی نداشت، اما متاسفانه در بخش تولیدات داخلی قیمت‌ها افزایش داشت با اینکه نباید اینگونه می‌شد، اما، چون در برخی از قطعات وابستگی به خارج وجود داشت و ارز هم نداشتند، قیمت تجهیزاتی مانند ویلیچر برقی گران شد. همچنین لوازم بهداشتی یا کمیاب و یا بسیار گران است که این موارد قاعدتا به ما و معلولان آسیب رسانده است، اما بنابر اعتباری که قرار است به ما تعلق گیرد، می‌خواهیم این حوزه را تقویت کنیم، بطوریکه پرداختی‌ها را افزایش دهیم و توان مالی و بودجه‌ای استان‌ها را بالا ببریم تا آن مواردی را که می‌خواهند خرید کنند، راحت‌تر بخرند. پیش بینی من این است واریزی برای افراد در زمینه تهیه لوازم بهداشتی باید حداقل ۲۰۰ هزار تومان در ماه باشد.
وقتی که ویلیچر‌های میرا آلمان و سانرایز آمریکا را با گیتی تک البرز مقایسه می‌کنیم متوجه کیفیت آن‌ها می‌شویم، اما چاره‌ای نداریم.
بسیاری از افراد از کیفیت محصولات تولید داخلی ناراضی هستند، آیا شما این را تایید می‌کنید؟
این موضوع طبیعی است و من نیز آن را قبول دارم، وقتی که ویلیچر‌های میرا آلمان و سانرایز آمریکا را با گیتی تک البرز مقایسه می‌کنیم متوجه کیفیت آن‌ها می‌شویم، اما چاره‌ای نداریم. اگر بخواهیم ویلچر میرا تهیه کنیم، مدل ساده آن ۱۰ میلیون است، در حالی که من با آن پول ۱۰ ویلیچر تهیه می‌کنم و به ۱۰ نفر می‌دهم. در بحث اقتصاد مقاومتی و رونق تولید باید بالاخره به تولیدکنندگان داخلی اعتماد کرد. در مورد کیفیت محصولات بحث‌های زیادی وجود دارد مانند اینکه وقتی سوار ماشین سوناتا شویم، خیلی راحت و بی صدا است، ولی وقتی سوار پراید می‌شویم، اینطور نیست. تجهیزات معلولان نیز از این قضیه مستثنی نیست. وقتی یک معلول روی ویلیچر می‌نشیند و برایش مشکل ایجاد می‌شود، قطعا از کیفیت ناراضی است. در سالهای اخیر تلاش‌ها رو به جلو است، اما قاعدتا نارضایتی‌ها به صفر نمی‌رسد.
ویلچر ساخت داخل اینقدر سنگین است که شاید یک فردی که کارآزموده نباشد نتواند آن را بلند کند یا بنابر بلند کردن متعدد دچار کمر درد شود. تشک‌های مواجی که ما تولید می‌کنیم حتی با تشک‌های مواج کره نیز قابل مقایسه نیست.
معلولین جسمی-حرکتی همه آن‌ها خواهان ویلچربرقی، باکیفیت و سبک هستند. یک ویلچر آلمانی را یک فرد به راحتی می‌تواند حمل کند، اما ویلچر ساخت داخل اینقدر سنگین است که شاید یک فردی که کارآزموده نباشد نتواند آن را بلند کند یا بنابر بلند کردن متعدد دچار کمر درد شود. تشک‌های مواجی که ما تولید می‌کنیم حتی با تشک‌های مواج کره نیز قابل مقایسه نیست، این مسائل واقعا وجود دارد و من آن‌ها را تکذیب نمی‌کنم، چاره چیست؟
آیا این تجهیزات بی‌کیفیت سلامت معلولان را به خطر نمی‌اندازد؟
باید امکانات را نگاه کرد، من دولت نیستم که جوابگو باشم، من توزیع‌کننده هستم. ما دو راه بیشترنداریم یا یک لیوان آب را بین ۱۰ نفر تشنه تقسیم کنیم یا آب را به دو نفر بدهیم و آن‌ها را سیرآب کنیم و به بقیه ۸ نفر بگوییم صبرکنید تا ببینیم خدا چه می‌خواهد. درحال حاضر واقعا امکان تغییر این وضعیت وجود ندارد، اما اینکه خطری هم ایجاد کند، اینگونه نیست. من تا به حال مشاهده نکرده‌ام، فردی سوار ویلیچر شود و از آن به زمین افتد، ولی ممکن است دست آن زخم شود. صنایع ارتز و پروتزما جزو صنایع بسیار خوب دنیا است، ولی ممکن است گاهی اندازه فرد نباشد. این صنعت خیلی گران هم است، این نیست که بگویم ارتز و پروتز‌های داخلی کیفیت خوبی ندارند و ارزان هم است. مسئله اصلی گران شدن آن‌ها است و به همین دلیل سال ۹۷، ردیف اعتبارات ارتز و پروتز را جدا کردیم. در حقیقت این جدایی انجام شد تا استان‌ها مجبور شوند، در این زمینه هزینه کنند.
وضعیت بودجه‌ای سازمان بهزیستی در سال جاری را چطور ارزیابی می‌کنید؟
سال جاری وضعیت اعتبارات بهتر می‌شود، چون قرار است اضافه شود. قاعدتا من نمی‌توانم همه قانون را اجرا کنم، اما می‌توانم این نقاط ضعف را جبران کنم. این موارد پول‌های کلان نمی‌خواهد به عنوان مثال در ارتوپدی فنی ما شاید ۱۵ میلیارد در کشورهزینه کنیم، اما اگر این مقدار۳۰ میلیارد تومان شود، بسیاری ازمشکلات مردم رفع خواهد شد. این رقم‌ها درشت و کلان نیست، رقم‌های درشت برای اشتغال، مسکن و مستمری‌ها است ما امسال برای مناسب سازی ۳۵ میلیارد تومان پول داشتیم، اما اگر امسال این مبلغ به ۷۰ میلیارد تومان برسد، کل مشکلات حل می‌شود.
معلولان پرتوقع نیستند
آیا اعتبار تامین وسایل کمک توانبخشی افزایش یافته است؟
اعتبارات در این بخش سرجمع۷۰ میلیارد تومان است که اگر۱۵۰ میلیارد تومان شود، تقریبا ۷۰ درصد مشکلات مردمی حل می‌شود. این موارد قابل حل است و برای آن برنامه داریم و جزو اولویت‌های ما است، ولی شاید نتوانیم کار‌های خیلی بزرگی انجام دهیم به عنوان مثال نمی‌توانیم به۴۰۰ هزار نفر بگوییم از این ماه مستمری یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنید، چون این به رقم کلانی نیاز دارد، ولی می‌توان به تعداد دیگری از معلولان جسمی -حرکتی که قطع نخاعی نیستند، هم حق پرستاری اضافه کرد که با پول در نظر گرفته شده نیز می‌توان این کار را انجام داد، اما درحالی که دست ما را نبندند و اتفاقی مانند سیل‌های اخیر رخ ندهد یا تحریم‌های بانکی ایجاد نشود. همچنین سازمان برنامه و بودجه خیلی دستمان را در پوست گردو نگذارد. من با دو هزار و ۲۰۰میلیارد می‌توانم ۵۰ درصد نارضایتی معلولان را کاهش دهم و به راحتی هم می‌توان این کار را انجام داد.
معلولان پرتوقع نیستند، بسیاری از آن‌ها درخواست‌هایی که دارند، قابل حل است، اما نیاز‌هایی مانند شغل، ازدواج و مسکن با رشد اقتصادی کشور ارتباط دارد. در حال حاضر یک دختر جوان فارغ‌التحصیل دانشگاهی هم ممکن است جهیزیه نداشته باشد و فقط دختر معلول اینگونه نیست، اما محرومیت دختر معلول مضاعف‌تر است که این مربوط به اقتصاد کشور است. امروزه مسائل معنوی نیز در گرو رونق اقتصادی است تا حرفی برای گفتن وجود داشته باشد.
یکی از گلایه‌های معلولان وضعیت اشتغال و عدم اجرای قانون حق استخدام آنان است، سازمان بهزیستی برای حل این مسئله چه کرده است؟
در سهمیه دیگر مشکل نداریم، در حال حاضر مشکل اساسی ما این است که دولت استخدام نمی‌کند، اتفاق خوبی که سال گذشته رخ داد، این بود که سازمان اداری استخدامی کشور سهمیه معلولان را حفظ کرد، در حالی که قبلا این سهمیه حفظ نمی‌شد به این معنا که اگر شرایطی به وجود می‌آمد که معلول نمی‌توانست در آزمون شرکت کند و در مصاحبه رد می‌شد، سهمیه آن هم از بین می‌رفت، اما در حال حاضر سهمیه حفظ می‌شود؛ یعنی اگر قرار است۱۰۰۰ سهمیه برای استخدام وجود داشته باشد، ۳۰ سهمیه برای معلولان است و برای آن‌ها می‌ماند، حتی اگر امسال نیز استفاده نشود به سرجمع سال آینده اضافه می‌شود. در گذشته معلولان را در آزمون‌ها و مصاحبه‌ها رد می‌کردند، اما در حال حاضر با حضور نماینده سازمان بهزیستی آن آزمون‌ها برگزار می‌شود.
معلولان خیلی به فکر استخدام دولتی نباشند و بر مهارت‌آموزی، کسب و کار‌های خرد و تدریس تکیه کنند.
مشکل اساسی معلولان کشور این است که فکر می‌کنند، دولت سالی یک میلیون استخدام می‌کند و۳۰ هزار آن سهم معلولان است، درصورتی که ممکن است کل استخدام‌ها در کشور در سال ۱۰۰۰ مورد باشد، اما سهمیه معلولان ۳۰ تعداد است که اگر بین استان‌های کشور تقسیم شود، در هراستان یک نفر استخدام می‌شود و کسی هم عملا متوجه نمی‌شود. به همین علت است که می‌گوییم معلولان خیلی به فکر استخدام دولتی نباشند و بر مهارت‌آموزی، کسب و کار‌های خرد و تدریس تکیه کنند، حتما نیاز نیست که فرد پا داشته باشد تا بتواند روان شناس خوبی باشد.
آیا بهزیستی به عنوان نهاد حمایتی از معلولان فاغ‌التحصیل رشته روانشناسی در قالب تیم‌های مشاوره‌ای استفاده می‌کند؟
با خانه نشستن به کسی کار نمی‌دهند، معلولان هم باید به دنبال کار باشند، آن‌ها باید در آزمون شرکت کنند و بعد در اولویت قرار گیرند، آن‌ها فکر می‌کنند سازمان بهزیستی یک کارخانه تولید کار دارد و می‌تواند همه را استخدام کند، درصورتی که ما نمی‌توانیم یک میلیون نفر را استخدام کنیم. این استدلال نادرست است که همه معلولان باید در بهزیستی کار کنند به عنوان مثال مگر ممکن است، همه افرادی که بیمار هستند در وزارت بهداشت کار کنند؟
در حال حاضر ۷ درصد از کارکنان بهزیستی معلول و مشغول کار هستند. فرد باید داوطلب شود و فرصت را بشناسد، حضور پیدا کند و بعد بگوید من را جذب نکردند و فرد دیگری را جذب کردند. وقتی در خانه بنشینی که کار نمی‌دهند. اگر فردی همه مراحل را طی کرده و موفق به جذب نشده باشد باید از طریق بازرسی پیگیری کند.
