مناطقی در تهران که ۲ متر کاهش ارتفاع داشته اند/ ۳۳۶ هزار نفر در تهران در معرض فرونشست هستند

  رویداد۲۴  در این جلسه که با گزارش فنی تخصصی این سازمان و هشدار نسبت به جدی بودن مرگ تدریجی فرونشست پایتخت آغاز شد؛ برخی مدیران شهری نسبت به "بحران" بودن یا نبودن این پدیده تشکیک کردند که با پاسخ قاطع رئیس و معاون سازمان نقشه­ برداری کشور و حتی محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر مواجه شد.
در ابتدای این جلسه محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران به استناد مواد ۸۵ و۸۶ قانون برنامه پنج ساله سوم توسعه شهر تهران و شهرداری تهران که به تهیه و پیاده‌سازی نقشه پهنه‌بندی خطر زمین لغزش و فرونشست اشاره دارد؛ گفت: بررسی وضعیت فرونشست تهران از جمله موارد مبتلا به میان نهاد‌ها و وزارت خانه­‌های مختلف است. سازمان نقشه برداری کشور و سازمان زمین شناسی این موضوع را به عنوان یکی از ماموریت­‌های بزرگ خود بررسی کرده ­اند.


فرونشست تهران، جدی است
زهرا نژاد بهرام نایب رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر نیز فرونشست در تهران را جدی خواند و از علائم هشـــدار آن در منطقـــه ۱۲ و برخی دیگر مناطق تهران سخن گفت و افزود: برخی فرونشست­‌ها یک باره و برخی سیستماتیک هستند. فرونشست امروز جنوب و جنوب غربی تهران که به سمت کرج هم کشیده شده، فرونشست سیستماتیک است که در تمام جهان قابل مشاهده است.
وی برداشت­‌های بی­رویه از منابع آبی و گسل­‌ها و شکاف­‌های زمین شناسی را از عوامل بروز فرونشست برشمرد و ادامه داد: فرونشست آسیب­‌های جدی بر روی سازه ­های زمین دارد و ۳۶میلیارد دلار خسارت مالی در سراسر جهان به بار آورده است.
"سیلاب‎ها"، "زلزله"، "فرونشست" سه پدیده تحریک کننده پایتخت بود که وی به آن اشاره کرد و افزود: فرونشست در مناطق مختلف کشور دیده شده و در استان تهران نیز به دلیل چاه­‌های آب زیاد، مشاهده شده است.۸۴۰ میلیون مترمکعب در سال میزان مصرف آب تهران است که فقط ۸۰۰متر مکعب آن باز می‎گردد و نشان می­ دهد که به سوی خشکسالی در حال حرکت هستیم.

نژادبهرام به مشکل عدم سیستم فاضلاب شهری در تهران نیز اشاره کرد و گفت: سالانه ۲۰۰میلیون مترمکعب آب صرف فضای سبز تهران می‌شود که ۱۴۰میلیون مترمکعب آن از منابع آب زیرزمینی تامین می ­شود.

فرونشست ۳۷ سانتیمتری در تهران را تایید نمی‏ کنیم
مهندس مسعود شفیعی رئیس سازمان نقشه برداری کشور نیز با بیان اینکه این سازمان بیش از دو دهه است که درباره فرونشست در کشور مطالعاتی داشته و به مراکز تصمیم‎گیر در دولت، مجلس، استانداری‎ها و شهرداری‎ها گزارشاتی ارائه داده است، گفت: سازمان نقشه ­برداری کشور وظیفه پایش پوسته زمین را برعهده دارد که در مناطقی افزایش و در مناطق دیگر کاهش ارتفاع را نشان می­دهد. بیش از ۴۳ منطقه کشور درگیر مسئله فرونشست است.

وی با اشاره به تفاوت­‌های فرونشست و فروچاله، از لزوم دقت در این زمینه سخن گفت و افزود: همواره در گزارش­‌های خود کوشیده­ ایم که براساس موازین علمی و تخصصی، مواضع دقیقی را اعلام کنیم. این درحالی است که طی سال­های اخیر نرخ­‌هایی درباره فرونشست عنوان می ­شود که فاقد قرائن علمی لازم است. کما اینکه نرخ فرونشست ۳۷سانتیمتری در ســــال را برای تهران اعلام می­ کنند که اصلاً قابل تایید از سوی ما نیست.

شفیعی با بیان اینکه سازمان نقشه ­برداری کشور بر اساس تصاویر ماهواره­ای، داده­‌های ترازیابی، ثقل سنجی و ژئودینامیک به تبیین نرخ فرونشست می­ پردازد، تاکید کرد که دقیق­ترین نرخ را این سازمان در مطالعات خود اعلام می­ کند.

وی یکی از آسیب­‌ها در این موضوع را موازی کاری دستگاه‎های مختلف برشمرد و بر لزوم تقسیم کار مشخص میان تمامی نهاد‌ها تاکید کرد و ادامه داد: نباید باعث ایجاد تشویش اذهان عمومی و اعلام نرخ­‌های غیردقیق شویم. استناد صرف به پردازش تصاویر ماهواره ­ای، نمی ­تواند منجر به اعلام نرخ دقیق فرونشست شود.

۳۳۶ هزار نفر در تهران در معرض فرونشست هستند
در ادامه این جلسه دکتر عبدالرضا سعادت مدیرکل نقشه­ برداری زمینی و ژئودزی سازمان نقشه‌برداری کشور طی گزارشی از پایش مستمر حرکات پوسته زمین در این سازمان سخن گفت و افزود: درعین حال که در قله دماوند شاهد پدیده کوه‌زایی چند میلیمتر در سال هستیــم، در برخی دشت­‌ها نیز شاهد فرونشست هستیم.

وی به عوامل طبیعی و عامل انسانی موثر در فرونشست اشاره کرد و مهمترین علت را برداشت بی‎رویه آب‎های زیرزمینی خواند و خسارت­های ناشی از آن را برشمرد. از جمله تخریب خاک کشور، بی ­اعتبارشدن نقاط ترازیابی، مصرف بی رویه آب‎های زیرزمینی و...

سعادت از گردآوری تکنیک ­ها و ابزار‌های لازم برای بررسی نرخ فرونشست در سازمان نقشه­ برداری کشور هم یاد کرد و ادامه داد: ایجاد دوباره شبکه ترازیابی در سراسر کشور دست کم ۲۳.۵ میلیارد تومان هزینه در بر دارد. این شبکه در حال حاضر وجود دارد، اما بسیاری از نقاط آن نیازمند به روز رسانی است.

وی نقشه­‌ای از فرونشست در کل کشور را نشان داد که بر اساس مطالعات ۲۰ساله سازمان نقشه‎برداری کشور، نقاطی که دچار فرونشست شده را علامت­ گذاری کرده بود که تغییر ارتفاعی یک تا دومتر را در آن‌ها شاهد بوده ­اند.
سعادت گفت: کمربندی تهران (بزرگراه آزادگان)، بزرگ راه آیت‎ا... سعیدی و جاده کرج به سمت شهریار؛ سه منطقه تهران هستند که طی ۲۰ سال گذشته قریب به ۲مترکاهش ارتفاع را تجربه کرده ­اند.
وی با اشاره به اینکه در شهر تهران تنها یک ایستگاه ژئودینامیک وجود دارد، گفت: نسبت به وسعت و جمعیت شهر تهران، فقط یک ایستگاه داریم که خیلی محدود است.

به گفته وی ۱۱۸۲ کیلومترمربع در تهران با جمعیت ۳۳۶ هزارنفری تحت تاثیر فرونشست است و فرودگاه امام و استان البرز بیشترین نرخ را به خود اختصاص داده ­اند. در جوادآباد، ورامین و پاکدشت و مناطق ۱۹ تا ۱۷ تهران نیز فرونشست زیادی را شاهد هستیم.
معرفی اپلیکیشن فرونشست که در کافه بازار قابل دانلوکردن است، آخرین بخش از گزارش مدیرکل ژئودزی و نقشه­ برداری زمینی سازمان نقشه ­برداری کشور بود.

تقدیر از گزارش و هشدار سازمان نقشه‌برداری کشور
محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر از گزارش سازمان نقشه­برداری کشور درباره فرونشست تقدیر کرد و گفت: از این سازمان انتظار می ­رفت که چنین گزارشی ارائه دهد و هشدار لازم را بدهد.

فرونشست، «بحران» است؟
مهندس رضا کرمی محمدی مدیرعامل سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران در ادامه جلسه، پرسید: آیا فرونشست صرفاً در چندسال اخیر رخ داده یا مثلاً از ۲۰۰ یا ۵۰۰سال پیش هم وجود داشته است؟ چقدر اطمینان وجود دارد که فرونشست به دلیل کاهش آب زیرزمینی است؟ شاید به دلیل خطوط مترو باشد!
به گفته وی لازم است بررسی شود که موضوع فرونشست، به یک بحران برای تهران بدل شده است یا نه؟ در مرحله بعد باید برای آن برنامه ریزی و چاره سازی کرد. چنانچه این موضوع یک بحران ملی است باید برای آن بودجه لازم هم از سوی دولت تامین شود.


خواجه حافظ شیرازی هم از فرونشست مطلع است!
شهربانو امانی عضو شورای شهر نیز با بیان اینکه ۱۲۰درصد آب‎های زیرزمینی در ایران تخلیه شده و از مرز بحران عبور کرده ­ایم؛ گفت: درمورد دریاچه ارومیه هم این مباحث مطرح بود، اما به آن توجهی نشد. در حال حاضر نیز سال هاست که درباره فرونشست مطالعات و پژوهش‎های دانشگاهی انجام شده، اما چه تغییری در الگوی مصرف ایجاد شده است؟ اگرچه عمده­‌ترین دلیل مشکل دریاچه ارومیه، برداشت­‌های کشاورزی است، اما همچنان وزیر جهاد کشاورزی معتقد است که چرخ کشاورزی کشور باید بچرخد و همچنان کاشتن نهال درصدا و سیمای استان تبلیغ می ­شود.

وی از فقدان مدیریت واحد شهری انتقاد کرد و گفت: سازمان نقشه­ برداری کشور از سال ۷۰ به بررسی فرونشست در کشور پرداخته است، ولی چقدر به آن توجه شده است؟ چقدر در تصمیم گیری­‌های مدیریتی موثر واقع شده است؟ زمین زیرپای مردم، دارد خالی می­ شود، ما قرار است چه کار کنیم؟
به گفته وی مساله فرونشست آنقدر روشن است که خواجه حافظ هم از آن مطلع است، اما متاسفانه کاری برای برخورد با آن انجام نمی­ شود.

آستانه تحمل زلزله در تهران به ۴.۶ ریشتر رسیده
اکبر مبشر ناظمی به نمایندگی ازمنابع طبیعی استان تهران نیز بر بررسی هرچه سریعتر راهکار‌های مقابله با فرونشست تاکید کرد و گفت: نباید منتظر سیلاب غافلگیر کننده باشیم باید سریعتر چاره اندیشی کنیم.
رحمانی نیز به نمایندگی از دفتر بهره ­برداری آب و آبفای وزارت نیرو در این جلسه گفت: علل فرونشست و راهکار‌های آن مشخص است. آستانه تحمل زلزله در تهران به ۴.۶ ریشتر رسیده و اگر وارد عمل نشویم، به مرز تخلیه شهر نزدیــک می ­شویم. گزارش خطرات ناشی از فرونشست را سال‎ها پیش ارائه دادیم. باید از وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی خواسته شود تا اقدامات اجرایی لازم را برای مقابله با فرونشست انجام دهند.
به گفته وی، مقابله با فرونشست باید به یک "مطالبه عمومی" تبدیل شود چرا که این زلزله خاموش خیلی از بخش­‌های کشور را درگیر کرده است.

زلزله ۵ ریشتری در مناطق درگیر فرونشست، آثار زلزله ۷ ریشتری را خواهد داشت
در ادامه این نشست، دکتر بوچانی رئیس مرکز مطالعات و برنامه ­ریزی تهران پیشنهاد داد که کارگروهی برای بررسی و شناخت مساله و تبیین راهکار‌های آن تشکیل شود.
نظری عضو کمیته عمران شـــورای شهر نیز بــا بیان اینکه در ادامه فرونشست، "زمین" را از دست می ­دهیم، ادامه داد: یک زلزله ۵ ریشتری در مناطق درگیر فرونشست، آثار یک زلزله ۷ ریشتری را خواهد داشت. در شهری مثل تهران با وجود بلندمرتبه سازی بسیار، آیا ما توان مقابله با چنین بحرانی را داریم؟

ساز مخالف معاونان شهردار
مهندس عبدالرضا گلپایگانی معاون معماری و شهرسازی شهردار نیز از مشکلات مدیریت شهری در تهران سخن گفت و افزود: فرونشست یک مساله فرابخشی است، یک نهاد فرابخشی باید آینده شهر را در بستر توسعه پایدار تضمین کند.
به گفته وی ۱۳۰هکتار از اراضی تهران تحت عنوان"برج –باغ" از دست رفت؛ چرا که گاهی پروانه ۶طبقه زیرزمین به این پروژه­‌ها داده شده بود که حرکت آب را به سمت آبرو‌های تهران مختل کرده است. به گفته وی رویکرد شهرداری تهران اصلاح مواردی از این است و جداسازی آب­‌های باران و فاضلاب است.

صفا صبوری معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران نیز فرونشست در اتوبان آزادگان را به دلیل مساله خاک آن منطقه دانست که خاک دستی بوده و اینگونه نیست که اتوبانی به طول ۶۰کیلومتر ۱۰۷متر دچار فرونشست شده باشد.
او که جذب آب باران و رودخانه ­ها در منابع زیرزمینی را چندان امکان پذیر نمی ­دانست؛ خواستار تشکیل کارگروهی برای تدوین نقشه راه پنج ساله شد تا هریک از معاونت­‌های شهرداری متناسب با بودجه­‌ای که برای آن در نظر گرفته می­ شود، وارد عمل شود.

پاسخ قاطع شفیعی به تشکیک‎های معاونین شهردار
مهندس شفیعی در واکنش به ابهاماتی که مطرح شد، گفت: عجیب است که مسئولین شهری تهران به جای آنکه به دنبال راه حل باشند، اصل موضوع را زیر سوال می ­برند! سازمان نقشه­برداری کشور تا اکنون بر اساس وظیفه ذاتی و بودجه محدودی که داشته به بررسی فرونشست در کشور پرداخته و به دنبال کسب بودجه و درآمد از شهرداری نیست! زیرسوال بردن اصل موضوع، کمکی به حل موضوع نمی ­کند و بهتر است مسئولین شهری توضیح دهند که با بودجه­‌های چند میلیاردی خود برای کاهش نرخ فرونشست که "زمین" را از بین می­برد. چه کرده­ اند؟ متاسفانه نه تنها با فرونشست روبرو هستیم بلکه با از بین بردن زمین، زمینه بروز سیلاب و دیگر آسیب­‌ها را فراهم می‌آوریم.

دفاع از گزارشات کارشناسی سازمان نقشه برداری/ فقدان آب شرب، بحران نیست؟
دکتر یحیی جمور معاون فنی سازمان نقشه ­برداری کشور نیز در واکنش به معاون شهردار که بررسی­‌های فنی این سازمان در اعلام نرخ فرونشست در بزرگ راه آزادگان را زیر سوال برد، گفت: افت و خیز فرونشست در طول این اتوبان کاملاً محسوس است و قابلیت راستی آزمایی دارد. دربازه ­های حداقل ۲ساله این نرخ ارزیابی شده و دست کم ۱۰۰ تصور راداری در طول ۲سال ارزیابی شده و فرونشست تهران واقعی است.
او در پاسخ به سوالات کرمی درباره اینکه "فرونشست بحران هست یا نه؟ "، گفت: این یک پدیده غیرطبیعی است. افت سطح آب زیرزمینی تهران در فاصله ۱۰ساله ۲۰ تا ۳۰متر بوده است. نه تنها "زمین" در حال از بین رفتن است که "آب خوان" هم در حال از بین رفتن است و دیگر آبی داخل زمین رسوخ نخواهد کرد. وزارت نیرو اطلاعات دقیق کاهش سطح آب زیرزمینی و آب پشت سد‌ها را دارند. آب شرب ما دچار مشکل خواهد شد. آیا این یک "بحران " هست یا نه؟

فرونشست از نظر معاونان شهردار تهران «بحران» نیست!
صبوری در واکنش به جمور گفت: اینکه در محدوده‎ای مثل شهر تهران با جمعیت ۲۰ میلیون نفری، چه مساله‎ای «بحران» محسوب می‎شود؛ جای بحث دارد. کرمی رئیس سازمان مدیریت بحران تهران هم در ادامه سخنان او گفت: «بحران» چیزی است که زندگی مردم را یکباره دچار اختلال کند و نمی‎توان یک مساله تدریجی را «بحران» نامید!

جمور هم از او پرسید: اینکه در ۲۰سال آینده تهران آب زیرزمینی نداشته باشد، «بحران» هست یا نه؟ پدیده فرونشست، کاهش یا تثبیت آن نیاز به پایش پوسته زمین دارد که وظیفه سازمان ما است و آن را انجام می­ دهیم.

ابراز شگفتی عضو شورای شهر از مواضع معاونین شهردار
سالاری در خاتمه جلسه گفت که از سخنان آقایان صبوری و کرمی تعجب کرده است که صورت مساله را پاک می­ کنند! به گفته وی، مدیریت شهری تهران مشکل فرونشست را پذیرفته است و حل آن در یک جلسه امکان­پذیر نیست.
وی از مرکز مطالعات و برنامه ریزی تهران درخواست کرد که با تجمیع گزارشات شرکت کنندگان در این جلسه لایحه ­ای را به منظور اجرای مواد ۸۵ و ۸۶ برنامه پنج ساله سوم توسعه شهر تهران و شهرداری تهران تنظیم کند.
او در انتقاد دیگری به معاونان شهردار در این جلسه گفت: یک بار در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید برنامه شهرداری درباره فروچاله­‌های تهران چیست؟؛ از آقای قالیباف سوال کردم. او گفت که شهرداری در حال پایش این مساله است، اما هنوز هیچ گزارشی به شورای شهر ارائه نشده است!