ترامپ نمی‌داند از ایران چه می‌خواهد/ اروپایی‌ها علاقه‌ای به دخالت در امور داخلی ایران ندارند

رویداد۲۴ گوستاو گرسل تحلیل‌گر ارشد شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا است موضوعات مورد توجه وی شامل روسیه، اروپای شرقی و سیاست دفاعی است.

گرسل قبل از پیوستن به شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ به عنوان افسر میزبان سیاست و استراتژی امنیتی بین‌المللی در دفتر سیاست امنیتی وزارت دفاع اتریش کار می‌کرد و از سال ۲۰۰۳ به عنوان عضو تحقیق کمیساریای مطالعات استراتژیک با وزارت دفاع اتریش همکاری داشت. وی همچنین عضو پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی سیاست لیبرال در وین بود. او قبل از دوران تحصیلی خود، پنج سال در نیرو‌های مسلح اتریش خدمت کرد.

فکر نمی‌کنم INSTEX انتظارات تهران را برآورده کند

گوستاو گرسل Gustav Gressel در پاسخ به این سوال که اخیراً، پس از وقفه طولانی، سازوکار مالی اروپا (INSTEX) برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران به مرحله عملیاتی رسیده است. به نظر شما اروپا از طریق این سازوکار مالی می‌تواند به نیاز‌های ایران و حفظ توافق هسته‌ای کمک کند، گفت: گفتنش سخت است. اما فکر نمی‌کنم انتظارات تهران را برآورده کند. دولت ایران هنوز قدرتش در بخش اقتصادی و تجارت را بیش از حد ارزیابی می‌کند (درست مانند تمامی کشور‌های حوزه خاورمیانه مانند ترکیه).

وی افزود: حتی قبل از آنکه ترامپ از برجام خارج شود، ایران تاثیرات برداشته شدن تحریم‌ها را خیلی خوشبینانه ارزیابی کرده بود. به غیر از تعدادی قرارداد ساده، مانند فروش هواپیما‌های ایرباس، سرمایه‌گذاری کمی محقق شد. چراکه دلایل بسیار دیگری غیر تحریم وجود دارد: ایران هنوز یک کشور در حال توسعه است و ساختار اداری آن تنبل است.

شرکت‌های اروپایی ابتدا می‌خواهند چهره منفی نزد آمریکا نداشته باشند

تحلیل‌گر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد: بنابراین حتی بدون تحریم‌های آمریکا، کسب و کار و تجارت در ایران باز هم به کندی توسعه پیدا می‌کرد و احتمالا به بخش‌هایی از اقتصاد محدود می‌شد.

وی با بیان اینکه تحریم‌های آمریکا همه چیز را پیچیده‌تر کرد، گفت: اگرچه در تئوری، شرکت‌های اروپایی به خاطر ضرر‌هایی که از تحریم‌های آمریکا علیه ایران متحمل شوند، غرامت دریافت خواهند کرد، اما در عمل، شرکت‌های اروپایی ابتدا می‌خواهند چهره منفی نزد آمریکا نداشته باشند، چراکه این مساله کسب و کارشان را بیش از تحریم‌ها تحت تاثیر قرار خواهد داد.

گرسل یادآور شد: به همین علت، تنها شرکت‌هایی که هیچ تجارت و فعالیتی در آمریکا نداشته و برنامه‌ای برای ورود به این کشور ندارند، به تجارت با ایران فکر می‌کنند. در نهایت این شرکت‌ها با موانعی روبه‌رو خواهند شد؛ بنابراین فعالیت کمی در این بخش انجام خواهد شد. باوجود تمام تلاش‌های سیاسی، فکر نمی‌کنم این کار نتیجه چندانی داشته باشد.

بریتانیا پس از برگزیت بسیار شکننده خواهد شد

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه برخی از کارشناسان معتقدند که بازار ایران پس از برگزیت برای انگلیس جذاب است. نظر شما چیست، گفت: بله، بریتانیا پس از برگزیت بسیار شکننده خواهد شد، این مساله حتمی است. اما کسی نمی‌داند چه خواهد شد.

تحلیل‌گر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به اینکه ترزا مِی تلاش کرد از سیاست‌های بولتون در خاورمیانه فاصله بگیرد، یادآور شد: با این حال جانسون بیشتر با ترامپ همراه است. پس از برگزیت، او احتمالا برای امضای توافق تجارت آزاد به آمریکا سفر خواهد کرد، شروطی وضع خواهد شد. بعلاوه مساله برگزیت نشان داد سیاست‌های بریتانیا امروزه بیشتر احساسی بوده و بر مبنای حقایق، منافع و ... نیست؛ بنابراین پیش‌بینی اینکه بوریس در نوامبر چه خواهد کرد، سخت است. اما در نهایت لندن از هر چیز بیخودی که به بریتانیا احساس قدرت بدهد (بخصوص در رابطه با توافق) یا چیزی که احساس رابطه خوب میان آمریکا و بریتانیا ایجاد کند (البته برای آمریکا مهم نیست بریتانیا چه می‌خواهد و چه فکر می‌کند) استقبال خواهد کرد.

تحریم‌های آمریکا تغییر مسیر نفتکش ایران را دشوار کرده بود

گرسل در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا موافقید که توقیف نفتکش ایرانی توسط انگلیس به دلیل تنش‌های میان ایران و آمریکا و فشار‌های واشنگتن بود، گفت: نه، آمریکایی‌ها هیچ ارتباطی با توقیف نفتکش ایرانی نداشتند. نفتکش مورد نظر به نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه متهم شده بود. در واقع مقصد آن به سوریه بود و به همین علت، باید طبق قوانین اتحادیه اروپا متوقف می‌شد.

وی افزود: آمریکایی‌ها ارتباطی با این مساله نداشتند. اما تحریم‌های آمریکا تغییر مسیر این نفتکش را دشوار کرده بود. اگر نفتکش می‌توانست به هر کشور دیگری رفته و نفت خود را در آنجا خالی می‌کرد، دیگر دلیلی برای متوقف کردن آن وجود نداشت. اما هیچ شرکت اروپایی از ترس تحریم‌های آمریکا حاضر به خریداری نفت ایران نشدند.

تحلیل‌گر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه سران ایران باید از ابتدا تلاش می‌کردند مسیر نفتکش را تغییر دهند، گفت: کشور‌های دیگری غیر از سوریه و کره شمالی هستند که نفت ایران را خریداری می‌کنند. اما در مقابل آن‌ها وارد بازی تشدید تنش شده و کشتی بریتانیایی را متوقف کردند. این کار به ایجاد تنش و بی‌اعتمادی علیه تهران تبدیل شد. اگر به خاطر حضور ترامپ در کاخ سفید نبود، احتمالا اروپا واکنش شدیدتری به متوقف شدن کشتی بریتانیایی نشان می‌داد.

 

اروپایی‌ها علاقه‌ای به دخالت در امور داخلی ایران یا تغییر حکومت ندارند

وی درباره تشکیل ائتلاف نیروی دریایی انگلیس در خلیج فارس و تاثیر آن بر ادامه روابط ایران با انگلیس و اتحادیه اروپا خاطرنشان کرد: این مساله هنوز مشخص نیست و به واکنش ایران بستگی دارد. برخلاف بولتون، اروپایی‌ها (بریتانیا و فرانسه) علاقه‌ای به دخالت در امور داخلی ایران یا تغییر حکومت ندارند. آن‌ها تنها می‌خواهند ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا نکرده و در رفت آمد نفتکش‌ها در خلیج فارس اختلال ایجاد نشود. اهداف اروپایی‌ها نسبت به آمریکا واقع‌گرایانه‌تر است.

گرسل مدعی شد: تغییر حکومت در ایران، چیزی که تندرو‌های آمریکایی می‌خواهند، ممکن نیست. برای تحقق این هدف باید نیروی زمینی به ایران فرستاد، دولت جایگزین پیدا کرد و.... همانطور که در عراق مشاهده کردیم، این کار به سال‌ها و سال‌ها حضور نظامی و تریلیارد‌ها دلار هزینه نیاز داشته و در نهایت ممکن است، شکست بخورد.

ترامپ به جز دردسر چیزی محقق نمی‌کند

وی در پاسخ به این سوال که سال‌های متمادی ایران ثابت کرد که این کشور علاقه‌ای ندارد که شروع‌کننده جنگ باشد، اما اقدامات اخیر ایالات متحده آمریکا نگرانی‌هایی راجع به جنگ احتمالی ایجاد کرده است. رفتار دولت دونالد ترامپ را در تنش‌های اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: اروپایی‌ها این دید را ندارند. رفتار‌های ایران در سوریه، یمن، عراق و لبنان را به عنوان رفتار بی‌ثبات‌کننده می‌بینند. آزمایش‌های موشکی آن خطرناک شمرده می‌شود. ارتباط نزدیک ایران با کره شمالی و ونزوئلا نگران‌کننده بوده و حضور ایران در آمریکای جنوبی بسیاری از کشور‌های جنوب اروپا را نگران کرده است. در رابطه با برخی از مسائل، دیپلمات‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا با آمریکا هم عقیده هستند. اما مشکل اینجاست که با ایران چه کنند. اروپایی‌ها، ترامپ را به پیش گرفتن سیاست‌های غلط در مقابل ایران متهم می‌کنند. باوجود تمامی شکایت‌هایی که از تهران می‌شد، ایران به تعهداتش نسبت به برجام پایبند بود؛ لذا اروپایی‌ها می‌خواستند درباره سایر مسائل مرتبط با ایران که نگرانشان کرده، با تهران مذاکره کنند. اما رفتار‌های ترامپ تمام این نقشه را خراب کرد. او بدون ارائه جایگزین، برجام را پاره کرد. در مقابل او حاضر نیست از گزینه نظامی هم استفاده کند و ایرانی‌ها هم این را می‌دانند؛ بنابراین ترامپ به جز دردسر چیزی محقق نمی‌کند.

تهران نمی‌خواهد بدون دستاورد مذاکره شود

ترامپ هیچ وقت نگفته که به غیر از مفاد برجام چه توقعی از ایران دارد

وی در پاسخ به اینکه ایران تحریم‌های آمریکا را مانعی برای مذاکرات تلقی می‌کند و معتقد است مذاکره تحت فشار قابل قبول نیست. نظر شما در مورد این چیست، گفت: گفتنش سخت است. معلوم است که تهران نمی‌خواهد بدون دستاورد مذاکره شود و تقریبا به هیچ توافقی اعتماد کامل ندارد، وقتی رییس‌جمهوری بعدی آمریکا بتواند به راحتی آن را پاره کند. از طرفی دیگر، ترامپ هیچ وقت نگفته که به غیر از مفاد برجام چه توقعی از ایران دارد.

گرسل تاکید کرد: همچنین میان بولتون، ترامپ و پمپئو اختلاف نظر‌هایی وجود دارد. بولتون به دنبال تغییر حکومت است و مذاکره را تایید نمی‌کند. ترامپ به دنبال مذاکره مستقیم است تا آن را به نام خودش تمام کند. پمپئو به دنبال چیزی میان این دو است.

میان کشور‌های حاشیه خلیج فارس برای برقراری امنیت این منطقه اتفاق نظر وجود ندارد

وی در پاسخ به این سوال که ایران بر این باور است که امنیت خلیج فارس باید توسط کشور‌های منطقه تأمین شود و به همین دلیل تهران در تلاش است تا در این زمینه ابتکار عمل داشته باشد، اما مداخلات آمریکا در این منطقه چه توجیهی دارد، گفت: تاکنون تلاش‌های بسیاری برای برقراری مذاکرات میان کشور‌های حاشیه خلیج فارس انجام شده است، اما هنوز میان آن‌ها درباره مسائل مختلف و پیش شرط‌ها تفاهم و اتفاق نظری وجود ندارد.

گرسل با اشاره به مذاکرات نظامی میان ایران و امارات در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان گفت تنش بین کشور‌های منطقه رو به کاهش است، گفت: رویکرد کشور‌های کوچکتر این منطقه، مانند قطر، درباره احتمال تقابل ایران و عربستان و نتایجی که این تقابل به همراه خواهد داشت، متفاوت است. به همین علت آن‌ها با دقت بیشتری عمل کرده و اجازه نمی‌دهند تنش‌ها از حد مشخصی بیشتر شود. اما باید دید آیا می‌توانند عربستان را راضی به معامله کنند.

نفوذ و تاثیر جمهوری‌خواهان و اسرائیلی‌ها را بیش از حد تصور نکنید

وی در پاسخ به این سوال که ایران معتقد است که مرگ آمانو مشکوک است. همکاری آمانو با طرف‌های برجام و اینکه رئیس فقید آژانس انرژی هسته‌ای هرگز علیرغم همه فشار‌ها حاضر به ارائه گزارشی نادرست نبوده و همیشه پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید کرده باعث تقویت این شایعه شده است. نظر شما در مورد این فرضیه چیست؟ گفت: فکر می‌کنم اینگونه افکار توطئه‌گرایانه ایران را با مشکلاتی مواجه کرده و می‌کند. حتی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکایی تایید کردند که ایران به برجام پایبند بوده است. سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا و فرانسه هم همینطور. ترامپ و دوستانش به این مساله توجهی نمی‌کنند. ترامپ مانند روسای‌جمهوری پیشین آمریکا که اطلاعات را نادیده گرفته یا آن‌ها را به نفع خود تغییر دادند، در راستای منافع داخلی خود، به گزارش‌های پایبندی ایران به برجام اهمیتی نمی‌دهد.
این تحلیل‌گر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این سوال که برای شخصی که جایگزین آمانو می‌شود، چقدر ضرورت دارد که گزارش‌های خود را بدون اینکه تحت تأثیر لابی اسرائیل یا تندرو‌های آمریکا قرار بگیرد، تنظیم کند، گفت: نفوذ و تاثیر جمهوری‌خواهان و اسرائیلی‌ها را بیش از حد تصور نکنید. بخصوص در سازمان ملل متحد.

کالا‌های بشردوستانه و بهداشتی از تحریم‌ها مستثنا شده است

وی در پاسخ به این سوال که ایالات متحده ادعا می‌کند که تحریم‌های دارو و مواد غذایی را اجرا نکرده است، اما ما می‌بینیم که ایرانیان برای دسترسی به این موارد مشکل دارند و برخی کشور‌ها از سوخت‌گیری مجدد برای حمل و نقل این کالا‌ها خودداری می‌کنند. آیا این موارد نقض حقوق بشر نیست؟ گفت: کمبود غذا و دارو دلایل دیگری غیر از تحریم‌ها دارد. باید دقیقا بررسی شود که چرا بعضی از محموله‌ها ارسال نشده یا به تاخیر افتاده است. تنها مشکل سیاسی که بوجود آمده در رابطه با پرداخت است که به دلیل تحریم بانک‌های ایرانی توسط آمریکا بوجود آمده است. اما کالا‌های بشردوستانه و بهداشتی از تحریم‌ها مستثنا شده است. این استثنا‌ها پیش از امضای برجام هم وجود داشتند و بنگاه‌ها باید راه وارد کردن آن‌ها را بلد باشند. همانطور که گفته شد برای کالا‌های بشردوستانه معافیت‌هایی وجود دارد. در مورد غذا، ایران از توان و امکانات کشاورزی به صورت کافی برخوردار بود. بسیاری از کشور‌ها هستند که هنوز کمترین تجارت را با ایران، چین و روسیه دارند. ایران از این تجارت درآمدی دریافت می‌کند.

چین و روسیه به حمایت از ایران ادامه می‌دهند

گرسل در پاسخ به این سوال که به نظر شما چه مدت این وضعیت در خلیج فارس ادامه خواهد داشت؟ در صورت ادامه تنش، چه شرایطی را پیش بینی می‌کنید؟ گفت: اگر ایران وارد درگیری نشود، احتمالا تا ۵ الی ۱۰ سال دیگر قدرت اتمی خواهد شد. ترامپ به دنبال جنگ نبوده و از هر بهانه‌ای برای دوری از جنگ استفاده می‌کند. از طرف دیگر حکومت ایران این بهانه را در اختیار دارد که تمامی سختی‌های اقتصادی جامعه به خاطر تحریم‌های اقتصادی آمریکا است و چین و روسیه نیز به حمایت از ایران ادامه می‌دهند.

وی افزود: از طرف دیگر اگر ترامپ مجبور به استفاده از گزینه نظامی شده یا تندرو‌ها بهانه کافی برای آغاز درگیری فراهم کنند، جنگ گسترده‌ای در خاورمیانه رخ خواهد داد که آن هم برای اروپا بد است.

ترامپ پوپولیست از جنگ فراری است

ترامپ نمی‌داند واقعا چه چیزی از ایران می‌خواهد

این تحلیل‌گر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این سوال که برخی بر این باورند که تمام برنامه‌های آمریکا تلاشی برای تجزیه ایران است، زیرا در این شرایط واشنگتن می‌تواند تهران را کنترل کند. این نظر را قبول دارید، گفت: تغییر حکومت یکی از گزینه‌های جان بولتون برای ادامه راه است. تندرو‌های دیگری در واشنگتن با او همراه هستند. اما گفتن این راه حل از انجام دادنش دشوارتر است. آمریکا باتوجه به تجربه‌ای که در عراق و افغانستان کسب کرده به دنبال تکرار آن نبوده و ترامپ پوپولیست از جنگ فراری است؛ بنابراین او به دنبال تغییر حکومت نبوده و می‌خواهد با حکومت فعلی مذاکره کند. اما در نهایت ترامپ نمی‌داند واقعا چه چیزی از ایران می‌خواهد.

ناتوانی قدرت‌های منطقه در توافق باعث شده کار کشور‌های خارجی برای ایجاد بی‌ثباتی در خاورمیانه آسان‌تر شود

وی درباره اینکه شنیده شده که اجلاس امنیت دریایی و حمل و نقل «ورشو ۲» در ماه اکتبر در بحرین برگزار می‌شود، اما برخی معتقدند که امنیت در منطقه توسط کشور‌های خارج از خاورمیانه نقض شده است. نظر شما چیست، گفت: امنیت و آرامش با خاورمیانه در تناقض است. خاورمیانه از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون همواره توسط قدرت‌ها مورد تجاوز قرار گرفته و هرگز میان قدرت‌های این منطقه نیز تفاهم و اتحاد وجود نداشته است. ناتوانی قدرت‌های منطقه در توافق و اتحاد باعث شده کار کشور‌های خارجی برای ایجاد بی‌ثباتی در خاورمیانه آسان‌تر شود.

به نشست ورشو دو خوشبین نیستم

گرسل ادامه داد: نشست ورشو یک بیشتر یک نمایش بود. باید دومی را ببینیم، اما من نسبت به آن خوش‌بین نیستم.

این تحلیل‌گر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این سوال که نظر شما در مورد نقش روسیه در حفظ برجام چیست؟ آیا روسیه و چین توانایی محافظت از توافق هسته‌ای را دارند؟ گفت: مذاکره کنندگان اصلی برجام ایران و آمریکا بودند که اروپایی‌ها هم نقش واسطه را داشتند. روسیه و چین تنها حضور داشته و مداخله‌ای نکردند. به اعتقاد من، برای هر دوی آن‌ها ایران تنها یک وسیله است تا بتوانند هنگام معامله با غرب از آن به نفع خود استفاده کنند.

وی گفت: برای هر دو آن‌ها وجود کشوری در خاورمیانه که متحد غرب نباشد، هدف استراتژیک است. برای همین برجام برای آن‌ها اولویت ندارد. برجام برای آن‌ها مفید بود چراکه احتمال حمله آمریکا به ایران را از بین می‌برد، از طرف دیگر اگر برجام خوب عمل کرده و روابط میان ایران و آمریکا بهتر می‌شد، دیگر برای آن‌ها عامل ضرر محسوب می‌شد. به همین دلیل شرایط کنونی برای هر دو آن‌ها خوب است. آن‌ها به حمایت از ایران ادامه داده، و تمامی تقصیر‌ها به گردن آمریکا می‌افتد.

اس ۴۰۰ یک گلوله نقره‌ای نیست

گرسل گفت: ایران پیش‌تر پدافند‌های روسیه را خریداری کرده که برخی بصورت آشکار و برخی مخفی بوده است. موشک باور ۳۷۳ همان اس ۳۰۰ با نام دیگری است. رعد تنها با تغییراتی مواجه شده است. در سلاح اکثر سلاح‌های ایرانی با موتور روسی و برخی موتور چینی به پرواز درآمده اند. در حالی که آن‌ها رسما در داخل تولید می‌شوند. با این حال اس ۴۰۰ یک گلوله نقره‌ای نیست و بیشتر به این بستگی دارد که ایران کدام نسخه یا مدلی را در اختیار بگیرد تا کارایی آن قابل تشخیص باشد.