گوری برای بلمک
گوری بلمک، بزرگترین تالاب لرستان بود که در ۱۲ کیلومتری جنوب شهر پلدختر قرار داشته و در گذشته نه چندان دور ۶۰۰ هکتار مساحت داشت.
رویداد۲۴ زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که در بالادست این تالاب سدی خاکی برای انجام کار‌های آبخیزداری در حال احداث است که بسیاری از کارشناسان امر به این مهم واکنش نشان داده اند.
در این خصوص فرهاد شمس از فعالان زیست محیطی به ایسنا گفت: اکوسیســتم هر تالاب یک روند تکاملی دارد که دخل و تصرف در آن موجب جلوگیری از رشد تکاملی آن می‌شود.
شمس اضافه کرد: از آنجایی که ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارد تالاب‌ها بیشتر تحت‌تأثیر رژیم‌های بارش هستند، زیرا در این مناطق رودخانه‌های قابل توجهی برای تأمین آب وجود ندارد. بر این اساس طبیعی است که در طول سال سطح آب تالاب‌ها، پیش‌روی و پس‌روی زیادی داشته باشد.
وی ادامه داد: این اکوسیســتم‌ها از ارزش اقتصادی زیــادی برخوردارند که از جمله آن‌ها می‌توان تأمین آب، شیلات (بیش از دو سوم برداشت محصول ماهی جهان وابسته به سلامت مناطق تالابی است) تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی در فراهم کردن آب پاک، حفظ تنوع زیستی، کاهش تأثیر تغییرات آب و هوایی، تجدید آب‌های زیرزمینی، کنترل ســیلاب‌ها و بســیاری منابع دیگر نقش بنیادی دارند.
این فعال زیست‌محیطی با بیان اینکه معتقدم صنف‌های مختلف درگیر با تالاب اعم از، بخش خصوصی، دولت، مردم بومی و به‌طور کلی تمام ذی‌نفعان اطراف تالاب هنوز مسئولیت جامع خود را نسبت به تالاب‌ها ایفا نمی‌کنند و البته در زمینه سیاستگذاری و قانون هم مشکلاتی وجود دارد، عنوان کرد: در زمینه مکان‌یابی پروژه‌ها و طرح‌های زیربنایی هم مشکل داریم و بر همین اساس است که جاده‌ای از میان تالاب عبور می‌کند یا پالایشگاهی در حاشیه تالاب احداث و یا در بالادست آن بندی احداث می‌کنند که این ناشی از آن است که در طراحی‌ها و محاسبات، کارکرد‌های تالاب منظور نمی‌شود و این موارد در درازمدت خسارات عظیمی را به بار می‌آورد که گاه زیان آن جبران‌ناپذیر است.
شمس با اشاره به اینکه متاسفانه افرادی هستند که از ضعف قانون و نظارت سوءاستفاده می‌کنند، تصریح کرد: اولویت‌هایی که امروز به تالاب‌ها داده می‌شود، بیشتر در حرف و کلام است و در عمل از آن خبری نیست؛ زیرا بسیاری از مسئولان کارکرد تالاب‌ها را درک نکرده‌اند، چون این کارکرد‌ها ملموس نیست.
وی با بیان اینکه تالاب‌ها زیستگاه‌های طبیعی با کارکرد‌های فراوان زیست محیطی هستند که هرگونه دست‌اندازی به آن‌ها عواقب ناخواسته زیادی به دنبال خواهد داشت.
خشک شدن تالاب‌ها منجر به کاهش آب‌های زیرزمینی تغذیه شده از تالاب می‌شود و سبب نابودی زیستگاه، تغییر میکروکلیمای منطقه و تغییر کاربری اراضی شده و بابی برای تصرف آن‌ها از سوی زمین‌خواران، می‌شود، همچنین خشک شدن تالاب منجر به شور شدن خاک اراضی در درازمدت و آتش‌سوزی در فصول خشک می‌شود، عدم رعایت حقابه آن‌ها از عوارض ایجاد سد در بالادست تالاب خواهد بود؛ تالاب‌ها مراکز تصفیه آب هستند که نابودی آن‌ها منجر به انتشار آلاینده‌ها می‌شود.
کار احداث بندخاکی در بالادست تالاب گوری بلمک متوقف شده است
در این خصوص نبی‌الله قائدرحمت، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان، اظهار کرد: سدی که قرار است بالادست تالاب گوری بلمک ساخته شود از نوع خاکی و برای انجام کار‌های آبخیزداری است که منابع‌طبیعی استان پیگیر احداث آن است.
وی ادامه داد: این اداره کل مکاتباتی با محیط زیست استان انجام داده و با توجه به کار کارشناسی و مطالعاتی که در منطقه داشته‌ایم هم‌اکنون کار احداث این بند خاکی متوقف شده تا منابع‌طبیعی و محیط‌زیست پس از به نتیجه رسیدن به اینکه احداث این سد تاثیر منفی روی تالاب پایین دست نداشته باشد، تصمیم نهایی اخذ شود.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان اضافه کرد: این سد خاکی برای مهار سیلاب و آب‌های سطحی و جلوگیری از رسوبات است و بناست رایزنی‌هایی صورت گیرد تا این سد به گونه‌ای اجرا شود که مشکلی برای تالاب مذکور ایجاد نکند.
تالاب‌ها بوم سازگان‌های بی‌نظیری هســتند که از لحاظ ویژگی‌های بوم شناختی منحصر به فردند و به خوبی از سایر بوم سازگان‌های دیگر قابل تفکیک خواهند بود. آب و خاک شرایط خاص خود را دارند و این شرایط از یک طرف امکان رویش هر گیاه و زیست هر جانداری را میسر نمی‌سازد و از طرف دیگر، گونه‌های زیســتی بی‌نظیری را که برخی از آن‌ها در هیچ یک از زیستگاه‌های دیگر طبیعت یافت نمی‌شوند، پرورش می‌دهد.
در این خصوص رضا میرزایی، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان، اظهار کرد: احداث سد در بالادست تالاب گوری بلمک مطرح نیست.
وی تاکید کرد: شرکت آب منطقه‌ای لرستان، هیچگونه مجوزی در این رابطه صادر نکرده است.
میرزایی با بیان اینکه این پروژه و سازه‌ای که در بالادست تالاب گوری بلمک که طراحی شده و در حال اجراست سد محسوب نمی‌شود بلکه کاری آبخیزداری به منظور جلوگیری از فرسایش و رسوب است، عنوان کرد: این مهم بند کوچکی است و، چون حجم آن اندک است و یکی از اهداف احداث این بند آبخیزداری و آبخوانداری و تغذیه سفره‌های زیرزمینی است و تاثیر آنچنانی بر روی تالاب ندارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان تصریح کرد: هدف منابع طبیعی از احداث این بند این است که می‌خواهد روان آب‌هایی که پس از بارندگی در این منطقه ایجاد می‌شود و باعث فرسایش و تولید رسوب و سیلاب در پایین دست خواهد شدو را کنترل کنند و روی تالاب تاثیری ندارد.
شرایط زیســت‌محیطی حاکم بر تالاب، دسترسی انسان را به آن مشکل و گاهی غیرممکن کرده و به این ترتیب، بکرترین جلوه‌های زیبای طبیعت را به وجود آورده اســت. از نظر اکولوژیک، تالاب‌ها کانون حیات و نبض تپنده یک منطقه و زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی هســتند. علاوه بر فواید تالاب‌ها در اکولوژی مناطق مجاورشــان، آثار مثبت فراوانی نیز برای انســان‌ها دارند. تالاب‌ها، به عنوان محل ذخیره آب عمل می‌کنند تا جایی که تأمین آب کشــاورزی تا حدودی وابســته به تالاب‌هاســت.
در این راستا شیرزاد نجفی، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، بیان کرد: به منظور جلوگیری از سیلاب و توسعه آبخیزداری در بالادست تالاب گوری‌بلمک بند خاکی احداث می‌شود.
وی با بیان اینکه این بندخاکی و رسوبگیر به منظور جلوگیری از سیلاب و توسعه آبخیزداری است، گفت: عملیات آبخیزداری را انجام می‌دهیم و این مهم تنها مختص به پلدختر نیست.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت: در بالادست تالاب گوری‌بلمک بند رسوبگیر است به منظور جلوگیری از سیلاب در منطقه است که با اداره کل محیط زیست استان هماهنگ هستیم و هیچ منع قانونی وجود ندارد و مجوز لازم را محیط زیست استان اخذ کردیم.
نجفی گفت: طراحی این بند رسوبگیر به گونه‌ای است که هیچگونه آسیب و خساراتی به تالاب وارد نمی‌کند.
وی عنوان کرد: احداث این بند هیچ گونه تهدیدی برای این تالاب ایجاد نخواهد کرد.
بررســی‌ها نشــان می‌دهند که بســیاری از تالاب‌ها در اثر عدم وجود شاخص‌های مدیریتی، مدیریت غیرکارا، بهره‌برداری نامعقول، تغییر کاربری و تبدیل زمین‌های تالابی، سدسازی، شکار و صید غیرقانونی و صدور مجوز‌های قانونی شکار بیش از حد توان تحمل، کم آبی و خشک سالی، اجرای طرح‌های عمرانی و وارد کردن گونه‌های گیاهی و جانوری غیربومی، احداث و توســعة مزارع تکثیر و پرورش آبزیان، احداث بزرگراه‌ها، اکتشافات نفت در تالاب‌های ساحلی و استفادة بی‌رویه از آب آن‌ها از بین می‌روند یا رو به نابودی‌اند.
حمیدرضا کاظمی، نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفت: بالادست تالاب گوری بلمک بند خاکی برای جلوگیری از بروز سیلاب احتمالی توسط منابع طبیعی و آبخیزداری در دست اجراست.
وی با بیان اینکه متاسفانه محیط زیست برای احیا تالاب‌های این شهرستان هیچ اقدامی نکرده است، اضافه کرد: ۳۰ سال است این سازمان ریالی برای تالاب‌های شهرستان هزینه نکرده است چندین بار مدیرکل محیط زیست استان به پلدختر آمد و پیشنهاد دادیم با همکاری شیلات، مردم و محیط زیست طرحی را در تالاب گوری بلمک به انجام برسانند که متاسفانه این مهم درگیر بروکراسی اداری محیط زیست مانده است.
با توجه به اینکه گوری‌بلمک یکی از مجموعه تالاب‌های پل دختر به شمار می‌رود براساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ اسم این تالاب به صراحت قید شده که براساس ماده ۴ این مصوبه به نیاز آبی محیط زیستی تالاب، سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز و حریم آن تأکید شده و در ماده ۵ همین مصوبه آمده است که هرگونه بهره‌برداری و اقدامی که به تشخیص سازمان محیط زیست منجر به تخریب غیرقابل جبران آن شود ممنوع است؛ همچنین در بند پ ماده ۶ این مصوبه آمده است که میزان خسارت تخریب حاصل ازخاکبرداری، خاکریزی، برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب، زهکشی و... از موارد ممنوعه است، همچنین در جدول شماره ۱ فهرست تالاب‌ها به صراحت نام تالاب گوری بلمک بصورت مسقیم قید شده است.
در این خصوص فرهاد شمس از فعالان زیست محیطی به ایسنا گفت: اکوسیســتم هر تالاب یک روند تکاملی دارد که دخل و تصرف در آن موجب جلوگیری از رشد تکاملی آن می‌شود.
شمس اضافه کرد: از آنجایی که ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارد تالاب‌ها بیشتر تحت‌تأثیر رژیم‌های بارش هستند، زیرا در این مناطق رودخانه‌های قابل توجهی برای تأمین آب وجود ندارد. بر این اساس طبیعی است که در طول سال سطح آب تالاب‌ها، پیش‌روی و پس‌روی زیادی داشته باشد.
وی ادامه داد: این اکوسیســتم‌ها از ارزش اقتصادی زیــادی برخوردارند که از جمله آن‌ها می‌توان تأمین آب، شیلات (بیش از دو سوم برداشت محصول ماهی جهان وابسته به سلامت مناطق تالابی است) تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی در فراهم کردن آب پاک، حفظ تنوع زیستی، کاهش تأثیر تغییرات آب و هوایی، تجدید آب‌های زیرزمینی، کنترل ســیلاب‌ها و بســیاری منابع دیگر نقش بنیادی دارند.
این فعال زیست‌محیطی با بیان اینکه معتقدم صنف‌های مختلف درگیر با تالاب اعم از، بخش خصوصی، دولت، مردم بومی و به‌طور کلی تمام ذی‌نفعان اطراف تالاب هنوز مسئولیت جامع خود را نسبت به تالاب‌ها ایفا نمی‌کنند و البته در زمینه سیاستگذاری و قانون هم مشکلاتی وجود دارد، عنوان کرد: در زمینه مکان‌یابی پروژه‌ها و طرح‌های زیربنایی هم مشکل داریم و بر همین اساس است که جاده‌ای از میان تالاب عبور می‌کند یا پالایشگاهی در حاشیه تالاب احداث و یا در بالادست آن بندی احداث می‌کنند که این ناشی از آن است که در طراحی‌ها و محاسبات، کارکرد‌های تالاب منظور نمی‌شود و این موارد در درازمدت خسارات عظیمی را به بار می‌آورد که گاه زیان آن جبران‌ناپذیر است.
شمس با اشاره به اینکه متاسفانه افرادی هستند که از ضعف قانون و نظارت سوءاستفاده می‌کنند، تصریح کرد: اولویت‌هایی که امروز به تالاب‌ها داده می‌شود، بیشتر در حرف و کلام است و در عمل از آن خبری نیست؛ زیرا بسیاری از مسئولان کارکرد تالاب‌ها را درک نکرده‌اند، چون این کارکرد‌ها ملموس نیست.
وی با بیان اینکه تالاب‌ها زیستگاه‌های طبیعی با کارکرد‌های فراوان زیست محیطی هستند که هرگونه دست‌اندازی به آن‌ها عواقب ناخواسته زیادی به دنبال خواهد داشت.
خشک شدن تالاب‌ها منجر به کاهش آب‌های زیرزمینی تغذیه شده از تالاب می‌شود و سبب نابودی زیستگاه، تغییر میکروکلیمای منطقه و تغییر کاربری اراضی شده و بابی برای تصرف آن‌ها از سوی زمین‌خواران، می‌شود، همچنین خشک شدن تالاب منجر به شور شدن خاک اراضی در درازمدت و آتش‌سوزی در فصول خشک می‌شود، عدم رعایت حقابه آن‌ها از عوارض ایجاد سد در بالادست تالاب خواهد بود؛ تالاب‌ها مراکز تصفیه آب هستند که نابودی آن‌ها منجر به انتشار آلاینده‌ها می‌شود.
کار احداث بندخاکی در بالادست تالاب گوری بلمک متوقف شده است
در این خصوص نبی‌الله قائدرحمت، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان، اظهار کرد: سدی که قرار است بالادست تالاب گوری بلمک ساخته شود از نوع خاکی و برای انجام کار‌های آبخیزداری است که منابع‌طبیعی استان پیگیر احداث آن است.
وی ادامه داد: این اداره کل مکاتباتی با محیط زیست استان انجام داده و با توجه به کار کارشناسی و مطالعاتی که در منطقه داشته‌ایم هم‌اکنون کار احداث این بند خاکی متوقف شده تا منابع‌طبیعی و محیط‌زیست پس از به نتیجه رسیدن به اینکه احداث این سد تاثیر منفی روی تالاب پایین دست نداشته باشد، تصمیم نهایی اخذ شود.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان اضافه کرد: این سد خاکی برای مهار سیلاب و آب‌های سطحی و جلوگیری از رسوبات است و بناست رایزنی‌هایی صورت گیرد تا این سد به گونه‌ای اجرا شود که مشکلی برای تالاب مذکور ایجاد نکند.
تالاب‌ها بوم سازگان‌های بی‌نظیری هســتند که از لحاظ ویژگی‌های بوم شناختی منحصر به فردند و به خوبی از سایر بوم سازگان‌های دیگر قابل تفکیک خواهند بود. آب و خاک شرایط خاص خود را دارند و این شرایط از یک طرف امکان رویش هر گیاه و زیست هر جانداری را میسر نمی‌سازد و از طرف دیگر، گونه‌های زیســتی بی‌نظیری را که برخی از آن‌ها در هیچ یک از زیستگاه‌های دیگر طبیعت یافت نمی‌شوند، پرورش می‌دهد.
در این خصوص رضا میرزایی، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان، اظهار کرد: احداث سد در بالادست تالاب گوری بلمک مطرح نیست.
وی تاکید کرد: شرکت آب منطقه‌ای لرستان، هیچگونه مجوزی در این رابطه صادر نکرده است.
میرزایی با بیان اینکه این پروژه و سازه‌ای که در بالادست تالاب گوری بلمک که طراحی شده و در حال اجراست سد محسوب نمی‌شود بلکه کاری آبخیزداری به منظور جلوگیری از فرسایش و رسوب است، عنوان کرد: این مهم بند کوچکی است و، چون حجم آن اندک است و یکی از اهداف احداث این بند آبخیزداری و آبخوانداری و تغذیه سفره‌های زیرزمینی است و تاثیر آنچنانی بر روی تالاب ندارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان تصریح کرد: هدف منابع طبیعی از احداث این بند این است که می‌خواهد روان آب‌هایی که پس از بارندگی در این منطقه ایجاد می‌شود و باعث فرسایش و تولید رسوب و سیلاب در پایین دست خواهد شدو را کنترل کنند و روی تالاب تاثیری ندارد.
شرایط زیســت‌محیطی حاکم بر تالاب، دسترسی انسان را به آن مشکل و گاهی غیرممکن کرده و به این ترتیب، بکرترین جلوه‌های زیبای طبیعت را به وجود آورده اســت. از نظر اکولوژیک، تالاب‌ها کانون حیات و نبض تپنده یک منطقه و زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی هســتند. علاوه بر فواید تالاب‌ها در اکولوژی مناطق مجاورشــان، آثار مثبت فراوانی نیز برای انســان‌ها دارند. تالاب‌ها، به عنوان محل ذخیره آب عمل می‌کنند تا جایی که تأمین آب کشــاورزی تا حدودی وابســته به تالاب‌هاســت.
در این راستا شیرزاد نجفی، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، بیان کرد: به منظور جلوگیری از سیلاب و توسعه آبخیزداری در بالادست تالاب گوری‌بلمک بند خاکی احداث می‌شود.
وی با بیان اینکه این بندخاکی و رسوبگیر به منظور جلوگیری از سیلاب و توسعه آبخیزداری است، گفت: عملیات آبخیزداری را انجام می‌دهیم و این مهم تنها مختص به پلدختر نیست.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت: در بالادست تالاب گوری‌بلمک بند رسوبگیر است به منظور جلوگیری از سیلاب در منطقه است که با اداره کل محیط زیست استان هماهنگ هستیم و هیچ منع قانونی وجود ندارد و مجوز لازم را محیط زیست استان اخذ کردیم.
نجفی گفت: طراحی این بند رسوبگیر به گونه‌ای است که هیچگونه آسیب و خساراتی به تالاب وارد نمی‌کند.
وی عنوان کرد: احداث این بند هیچ گونه تهدیدی برای این تالاب ایجاد نخواهد کرد.
بررســی‌ها نشــان می‌دهند که بســیاری از تالاب‌ها در اثر عدم وجود شاخص‌های مدیریتی، مدیریت غیرکارا، بهره‌برداری نامعقول، تغییر کاربری و تبدیل زمین‌های تالابی، سدسازی، شکار و صید غیرقانونی و صدور مجوز‌های قانونی شکار بیش از حد توان تحمل، کم آبی و خشک سالی، اجرای طرح‌های عمرانی و وارد کردن گونه‌های گیاهی و جانوری غیربومی، احداث و توســعة مزارع تکثیر و پرورش آبزیان، احداث بزرگراه‌ها، اکتشافات نفت در تالاب‌های ساحلی و استفادة بی‌رویه از آب آن‌ها از بین می‌روند یا رو به نابودی‌اند.
حمیدرضا کاظمی، نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفت: بالادست تالاب گوری بلمک بند خاکی برای جلوگیری از بروز سیلاب احتمالی توسط منابع طبیعی و آبخیزداری در دست اجراست.
وی با بیان اینکه متاسفانه محیط زیست برای احیا تالاب‌های این شهرستان هیچ اقدامی نکرده است، اضافه کرد: ۳۰ سال است این سازمان ریالی برای تالاب‌های شهرستان هزینه نکرده است چندین بار مدیرکل محیط زیست استان به پلدختر آمد و پیشنهاد دادیم با همکاری شیلات، مردم و محیط زیست طرحی را در تالاب گوری بلمک به انجام برسانند که متاسفانه این مهم درگیر بروکراسی اداری محیط زیست مانده است.
با توجه به اینکه گوری‌بلمک یکی از مجموعه تالاب‌های پل دختر به شمار می‌رود براساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ اسم این تالاب به صراحت قید شده که براساس ماده ۴ این مصوبه به نیاز آبی محیط زیستی تالاب، سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز و حریم آن تأکید شده و در ماده ۵ همین مصوبه آمده است که هرگونه بهره‌برداری و اقدامی که به تشخیص سازمان محیط زیست منجر به تخریب غیرقابل جبران آن شود ممنوع است؛ همچنین در بند پ ماده ۶ این مصوبه آمده است که میزان خسارت تخریب حاصل ازخاکبرداری، خاکریزی، برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب، زهکشی و... از موارد ممنوعه است، همچنین در جدول شماره ۱ فهرست تالاب‌ها به صراحت نام تالاب گوری بلمک بصورت مسقیم قید شده است.
منبع: ایسنا
خبر های مرتبط
