صف‌آرایی چپ و راست مقابل سندسازی بی‌بی‌سی علیه امام (ره)

رویداد24- دوازدهم خرداد ماه بود که بی بی سی فارسی در برنامه‌های خبری خود، از افشای یک سند در رابطه با ارتباط امام خمینی (ره) با دولت وقت آمریکا خبر داد.

«پیام محرمانه آیت‌الله خمینی به دولت کندی، رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا، چه بود؟»؛ این همان برنامه‌ای بود که بی بی سی وعده آن را داده بود و در نهایت چهارشنبه شب روی آنتن رفت، تا پس لرزه های این برنامه به فاصله کوتاه از پخش آن آغاز شود.

بی‌بی‌سی فارسی در این گزارش ادعا کرده بود که بر اساس سند سری سازمان سی‌آی‌ای، «آیت الله روح‌الله خمینی بعد از چند ماه حبس در زندان قصر و حصر در قیطریه تهران در نیمه آبان ۱۳۴۲ بی‌سر و صدا به دولت جان اف کندی پیام می‌دهد تا حملات لفظی‌اش سوءتعبیر نشود زیرا او از منافع آمریکا در ایران حمایت می‌کند.»

براساس گزارش بی بی سی فارسی پیام حدود ۱۰ روز قبل از سفر لئونید برژنف، رهبر شوروی به ایران توسط یک روحانی به ظاهر غیرسیاسی به نام حاج میرزا خلیل کَمَره‌ای به سفارت آمریکا در تهران می‌رسد.

شبکه دولتی انگلیس در گزارش خود آورده بود «گزارش سفارت آمریکا در تهران که حاوی متن کامل پیام آیت الله خمینی است هنوز در آرشیو ملی آمریکا در حالت طبقه‌بندی نگه داشته شده است، اما خلاصه‌ای از پیام در سند "اسلام در ایران" آمده است. این سند در واقع گزارش تحقیقاتی ۸۱ صفحه‌ای سیا - مورخ مارس ۱۹۸۰ - است و در آن سوابق آیت‌الله خویی، آیت‌الله شریعتمداری و آیت‌الله خمینی هم آمده است. سیا گزارش را سال ۲۰۰۵ از حالت طبقه‌بندی بیرون ‌آورد ولی چند قسمت حساس از جمله پاراگراف مربوط به پیام آیت‌الله خمینی را سانسور کرد. در دسامبر ۲۰۰۸ کتابخانه ریاست جمهوری جیمی کارتر نسخه دیگری از سند را به صورت دیجیتالی منتشر کرد که در آن این پاراگراف بدون سانسور آمده ولی تا به حال از دید اکثر مورخان و محققان پنهان مانده است."

مهمترین واکنش اما از سوی مقام معظم رهبری در مراسم بیست و هفتمین سالگرد اارتحال مام راحل صورت گرفت. ایشان کمتر از 24 ساعت از پخش این مستند، در بیاناتشان در حرم مطهر، به انتقاد از سندسازی بی بی سی پرداختند و فرمودند« انگلیسی‌ها هیچگاه دست از خباثت علیه ملت ایران برنداشتند در ادامه همین دشمنی هاست که دستگاه تبلیغاتی دولت انگلیس در سالگرد امام بزرگ و مطهر،‌ با کمک امریکاییها و جعل سند، علیه امام راحل ملت ایران تبلیغات می کند.»

اما این ادعای انگلیس، واکنش‌های مختلفی را در پی داشت، از راست‌گراهایی چون سردار شریف و علی لاریجانی تا چپ گراهایی همچون ابراهیم یزدی. ترجیع بند همه اظهارنظرها به گزارش بی‌بی‌سی هم «جعلی بودن» اسناد منتشر شده بود.

ابراهیم یزدی جز اولین افرادی بود که پنجشنبه-13 خرداد- جوابیه‌ای در رابطه با این گزارش بی بی سی منتشر کرد و نوشت:« این سخن نادرستی است. اولاً آقای [امام] خمینی پیام شخصی برای کارتر نفرستاد بلکه این کارتر بود که پیام فرستاد و آقای خمینی به پیام او جواب داد. ثانیاً مبادله این پیام‌ها برای اولین بار توسط گاری سیک، عضو شورای امنیت ملی آمریکا در دولت کارتر، در کتابش ‏Sick, Gary ; All Fall Down. American's Tragic Encounter With Iran. New York; Random House,1985 ‎‏ منتشرشد. ترجمه مطلب گاری سیک در باره مبادله پیام‌ها توسط مرحوم سرهنگ نجاتی در کتابش: تاریخ بیست و پنجساله ایران - ازکودتا تا انقلاب، جلد دوم انتشارات رسا ۱۳۷۱، ص ۲۷۸ بطور کامل آمده است. گزارش گاری سیک از تماس‌های دیپلماتیک در پاریس و مبادله پیام‌ها ناقص و بعضاً یکجانبه با مقاصد خاص بود. بنابراین با درخواست شادروان سرهنگ نجاتی،متن کامل پیام‌های کارتر و دولت آمریکا به آقای [امام] خمینی و پاسخ‌های ایشان را که بطور کامل در دفتر روزانه‌ام در دوران فعالیت در نوفل‌لوشاتو و همزمان با دیدار‌ها و مبادله پیام‌ها، نوشته بودم، در اختیار آقای نجاتی گذاشتم که در همین جلد از کتاب ایشان(ص۲۸۸) آمده است. متن کامل تماس‌های دیپلماتیک در نوفل لو شاتو در جلد سوم خاطراتم:«شصت سال صبوری و شکوری- ۱۱۸ روز در نوفل لوشاتو» آمده است.»

حمید انصاری نیز از جایگاه قائم مقام مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) به این سندسازی علیه امام واکنش نشان داد و  تاکید براینکه گزارش بی بی سی را فاقد وجاهت قانونی  است، این اقدام بی بی سی در شب سالگرد رحلت امام را نشان دهنده عصبانیت این رسانه‌ها دانست.

دشمنی عمیق بی بی سی با امام و انقلاب نکته‌ای بود که سردار شریف مسئول روابط عمومی سپاه، آن را به عنوان دلیل اصلی ادعای ارسال نامه امام خمینی به آمریکا دانست و در این رابطه گفت: اینکه 27 سال بعد از ارتحال امام رسانه‌ای مانند بی.بی.سی. علیه امام سند جعل می‌کند نشانه‌ی دشمنی عمیق آنان با امام و انقلاب امام است تا جوانانی که ایام حیات امام را ندیده‌اند تحت تأثیر این القائات قرار گیرند و پرونده‌ی انقلاب خدشه‌دار شود.

نماز جمعه 14 خرداد اما فرصتی مغتنم بود تا ائمه جمعه نیز به این سندسازی جعلی بی بی سی واکنش نشان دهند. آنگونه که آیت الله علم الهدی عضو مجلس خبرگان رهبری، این ادعای بی بی سی را تهمتی به امام دانست و تأکید کرد که «امام با استکبار کنار نمی‌آمد، تحریف امام از اینجا آغاز می‌شود، انگلیسی‌ها فکر کردند مردم مقلد بی بی سی هستند و در نزدیکی رحلت امام آمدند یک مشت اراجیف را سرهم کردند و گفتند امام با کارتر و کندی رابطه داشته است؛ به امام تهمت زدند.

اما این فقط سیاسیون داخلی نبودند که اسناد بی بی سی را جعلی می دانستند، چه آنکه گری سیک مقام سابق آمریکایی که از قضا نامش در سندسازی بی بی سی آورده شده بود، هم به میدان اظهارنظر آمد.

این عضو اسبق شورای امنیت ملی آمریکا با بیان این جمله که« هیچکس رابطه [امام]خمینی با آمریکا را باور ندارد»، در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفت: اساسا این کار بی بی سی توفان در فنجان است. جزئیات آنچه در اوایل انقلاب بین ایران و آمریکا گذشته، به طور کامل دست کم به مدت سه دهه در اختیارعموم بوده است و از این منظر انتشار این اسناد، هیچ چیز به آنچه که از قبل می دانستیم اضافه نمی کند.

در این میان حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهوری نیز به بخش دیگری از این ادعای رسانه‎ای پرداخت و در گفته‌هایش به اقدام شخصی مرحوم کمره‎ای برای ارسال پیام به سفارت آمریکا اشاره کرد و گفت: این کار بی بی سی از الطاف خفیه الهی است. آن‌ها اول ادعا کردند که سندی را کشف کرده‌اند در حالی که ارزش اطلاعاتی آن صفر بود و پس از آن بار اطلاعات سنگین ایجاد کردند که در واقع از اطلاعات سواستفاده کرده‌اند. بعدا مشخص شد مرحوم کمره‌ای به سفارت آمریکا رفته و گفته فلانی پیغامی داده است.

در کنار گفته‌های حسام الدین آشنا، برخی مانند سعید حجاریان از قسمت دیگری این داستان پرده برداشته و ضمن رد امکان دیدار شیخ خلیل کمره‎ای با امام، به این نکته اشاره کرد که«در جریان گزارش اخیر بی بی سی ادعا شده که امام از طریق آیت الله شیخ خلیل کمره ای پیغامی را به دولت کندی فرستاده است؛ در حالی که نکته مهم در این میان آن است که اساسا شیخ خلیل کمره ای در طول حصر امام امکان ملاقات با ایشان را نداشته است.»

اما تکرار چندین باره نام  آیت الله کمره ای و ابهامات پیرامون نقش وی در این ماجرا در نهایت پای خانواده وی را نیز به میان آورد. آنگونه که حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین کمره‌ای فرزند مرحوم آیت‌الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای به دفاع از پدر مرحوم خود برخواست و مباحث مطرح شده پیرامون نقش پدرش در این ماجرا را رد کرد.

فرزند آیت الله کمره ای با تکذیب حضور پدرش در سفارت آمریکا، از افرادی که اتهاماتی همچون بیان نظر شخصی آیت الله به عنوان پیامی به سفارت آمریکا، انتقاد کرد و گفت:« این آقایان فرضیه ای مطرح نموده اند به این مضمون که» آقای کمره ای که به سفارت آمریکا مراجعه نموده، واقعاً حامل پیام شفاهی از حضرت امام بوده و یا نظرات شخصی خود را بیان کرده است.»، لازم به یادآوری است نه این جانب که از نزدیک در جریان تمامی مراودات و مکاتبات مرحوم والد بودم و نه هیچکدام از اعضای خانواده هرگز به خاطر نداریم که ایشان به سفارت آمریکا مراجعه کرده باشد که این خود تهمتی عجیب و بدون سند است.»

رئیس مجلس نیز در جلسه علنی روز سه شنبه مجلس، به موضع‌گیری علیه این سند جعلی پرداخت و ضمن کودکانه خواندن انتشار این اسناد، این اقدام بی بی سی را اقدامی در جهت ایجاد تردید نسبت به مبارزات امام خمینی علیه آمریکا خواند.

جدا از تمام نکات حاشیه‎ای که برخی از سیاستمداران در رابطه با گزارش بی بی سی اشاره کردند، جعلی بودن این گزارش و سند نقطه مشترک تمام این اظهار نظرها را تشکیل می‌دهد، نکته ای که با توافق تمام مردان طیف های مختلف سیاسی داخلی و حتی چهره‌های خارجی همراه شد.

عطاءالله مهاجرانی، وزیر ارشاد دولت اصلاحات، هم طی یادداشتی در وبلاگ شخصی خود ضمن رد ادعای بی‌بی‌سی، اسنادی هم که این شبکه به آن استناد کرده بود را تکذیب کرد. مهاجرانی نوشته بود: متن انگلیسی که درج شده است، هیچ‌گونه نشانی از اسناد کلاسه‌شده سازمان سیا را ندارد. سند می‌‌گوید، حاج‌میرزا خلیل‌ کمره‌ای پیام آیت‌الله خمینی را به سفارت آمریکا رسانده است. به فرض درستی روایت سیا، این پیام اگر مکتوب بود، حتما نشانی از آن در دست بود و در طول این سال‌ها حتما سازمان سیا به طریقی این سند را افشا می‌‌کرد.

در ادامه این یادداشت آمده است: در متن انگلیسی آمده است که آیت‌الله خمینی توضیح داده‌‌اند که ایشان مخالف منافع آمریکا در ایران نیستند. اما در برداشت آزاد بی‌بی‌سی فارسی آمده است: «در نیمه آبان ۱۳۴۲ بی‌سروصدا به دولت جان اف‌ کندی پیام می‌دهد تا حملات لفظی‌اش سوءتعبیر نشود زیرا او از منافع آمریکا در ایران حمایت می‌کند». بخش نخست این عبارت، «تا حملات لفظی‌اش...» در متن انگلیسی وجود ندارد و درواقع جعلی است. بخش دوم هم در متن انگلیسی به وجه سلبی مطرح شده است و نه اثباتی. تفاوت این دو وجه بر اهل دقت پوشیده نیست.

عبدالله شهبازي، از جایگاه یک مورخ اين گزارش را «يكي از سبك‌ترين نمونه‌هاي پروپاگانداي سياسي» خواند. شهبازي در اين‌باره نوشت« آنچه در برنامه «شصت دقيقه» بي‌بي‌سي فارسي، با اجراي آقاي كامبيز فتاحي، پخش شد، در واقع برنامه‌اي بود براي تبليغ «انقلاب سفيد» \محمدرضا شاه پهلوي و اصول آن و نيز تقليل جايگاه امام خميني در سال‌هاي ١٣٤٣-١٣٤١ به يك روحاني معمولي و فاقد جايگاه مرجعيت. بحث درباره اسنادي است كه بي‌بي‌سي فارسي مدعي است «تماس‌هاي سري» امام خميني با مقامات دولت‌هاي كندي و كارتر را بيان مي‌كند.»

اصل سخنان شهبازي به جايي بر مي‌گردد كه او به ادعاي مكاتبه حضرت امام(ره) با دولت كندي در سال ٤١ و از طريق حاج ميرزا خليل‌كمره‌اي اشاره دارد: « آنچه بي‌بي‌سي فارسي به عنوان سند اظهارات ميرزا خليل كمره‌اي درج كرده سند طبقه‌بندي شده سيا در سال ٢٠٠٥ نيست و فاقد شماره و مهر «طبقه‌بندي شده» و «از طبقه‌بندي خارج شده» اسناد رسمي است. استناد بي‌بي‌سي فارسي به نسخه ديگري از همان سند است در كتابخانه جيمي كارتر كه در دسامبر ٢٠٠٨ به صورت ديجيتال منتشر شده است. اين «سند» نيز گزارش سيا درباره ملاقات با ميرزا خليل كمره‌اي نيست بلكه پاراگرافي است از بولتن تحليلي ٨١ صفحه‌اي سيا، مورخ مارس ١٩٨٠ كه در آن مشخصات اصل گزارش سفارت امريكا در تهران ديده نمي‌شود. بولتن ٨١ صفحه‌اي مارس ١٩٨٠ سيا، مانند همين گزارش ١٢ خرداد ٩٥ بي‌بي‌سي فارسي، تحليلي است درباره تاريخچه تعارض علما با رژيم شاه و علل وقوع انقلاب ايران.»