توافق ایران پس از یک سال؛ ابعاد اقتصادی، هسته ای و منطقه ای

رویداد۲۴- توافق هسته ای ایران یک معامله ساده بود: در ازای موافقت تهران با محدودیت ظرفیت های هسته ای، تحریم های اقتصادی برداشته می شود. اما مشکل در بررسی جزئیات است، برای مثال نقشی که موشک ها در طرف هسته ای معامله دارند و نقشی که حمایت از تروریسم در طرف دیگر این معامله دارد.

به گزارش رویداد۲۴ به نقل از فارن پالسی، نخستین سالگرد این توافق که در 14 ژوئیه 2015 در ژنو به امضا رسید، نزدیک است- فرصتی مناسب برای بررسی ابعاد اقتصادی، هسته ای و منطقه ای این توافق آن هم در شرایطی که بحث درمورد آن در واشنگتن میان قوه مجریه و قانونگذاری تشدید شده است.

در واشنگتن حمایت از این ایده که دولت باراک اوباما نتوانست تهران را مجبور به پاسخگویی به دلیل نقض هسته ای کند، ثروتی که با لغو تحریم ها به اقتصاد ایران تزریق شد را بی اهمیت جلو داد، و ابعاد منطقه ای منفی این توافق را نادیده گرفت، رو به افزایش است.

منتقدان بیهوده امیدوار بودند که این توافق هسته ای محدودیت های مشخصی را بر موشک های بالستیک ایران اعمال کند. اما این بار بر دوش سازمان ملل گذاشته شد نه شش کشور حاضر در این توافق.

پاراگراف سوم ضمیمه B قطعنامه 2231 (2015) از ایران می خواهد که هرگونه فعالیت مربوط به موشک های بالستیک قادر به حمله تسلیحات هسته ای را کنار بگذارد. اما از آنجایی که این توافق هیچ اقدامی در جهت رسیدگی به توسعه موشک های بالستیک ایران نمی کند، می توان گفت زبان موشکی ضعیف در این قطعنامه بر این مشکل افزوده است.

در 31 مارس 2016 نمایندگان جمهوری خواه از کانزاس، ایلینوی و نیویورک در نامه ای به جان کری، وزیر خارجه آمریکا به او یادآور شدند که در ترغیب کنگره به پذیرش این توافق، کری به مجلس قانونگذاری آمریکا اطمینان داده بود که دولت پاسخ دیپلماتیک محکمی به پرتاب های موشکی تهران خواهد داشت. اما چنین اتفاقی رخ نداد.

پیش از توافق هسته ای ایران در قطعنامه های سازمان ملل صراحتا از پرتاب موشک های بالستیک قادر به حمله سلاح هسته ای منع شده بود. قطعنامه 1929 شورای امنیت تاکید می کند که این شورا «تصمیم می گیرد که ایران نباید هیچ گونه فعالیتی مربوط به موشک های بالستیک قادر به حمله سلاح هسته ای انجام دهد.» اصطلاح «تصمیم می گیرد» یک الزام قانونی سخت را بر پایبندی تمام کشورها  اعمال می کند.

دولت اوباما اما با بی خردی خود، در ازای موافقت تهران با توافق هسته ای انعطاف لازم برای رزمایش موشک بالستیک را در اختیار ایران گذاشت. قطعنامه 2231 شورای امنیت که در توافق تصدیق شده، ممنوعیت صریح گذشته را با این زبان جایگزین کرد که «از ایران خواسته می شود که هیچ گونه فعالیتی مربوط به موشک های بالستیک قادر به حمله سلاح هسته ای نداشته باشد.»

همانطور که فارن پالسی در شماره 16 مارس خود نوشت: «شکل به روز شده این بند از قطعنامه نه از نظر قانونی الزام آور است و نه محدودیت را ایجاد می کند. در واقع قطعنامه 2231 راه گریزی را در اختیار ایران می گذارد که آنقدر بزرگ است که بتواند موشک های دور برد و میان برد خود را بدون آنکه گرفتار امر و نهی های شورای امنیت شود، توسعه دهد. این قطعنامه همچنین تلاش های موجود برای تعریف اینکه چه نوع موشک هایی قادر به حمل کلاهک هسته ای هستند را پیچیده می کند.»

بدتر اینکه دولت اوباما همچنان به حمایت از لغو تحریم ها ادامه می دهد بدون آنکه توجهی به رفتار ایران داشته باشد. فارن پالسی با طرح این ادعا که ایران حامی تروریسم است نوشت: با این حال پس از توافق هسته ای دولت اوباما فرصت های زیادی را برای مقابله با تلاش های موفقیت آمیز تهران در بهره برداری از لغو تحریم ها و مشروعیت بخشیدن به بخش مالی خود در جامعه بین الملل از دست داده است.