رویداد۲۴ گزارش می‌دهد؛
چشمان نگرانِ واشنگتن از چرخش ایران به شرق/ چرا سفر ظریف به مسکو اهمیت دارد؟
تحرکات دیپلماتیک تهران این روزها در سایه شیوع ویروس کرونا شدت گرفته است؛ وزیر خارجه کشورمان پس از بغداد عازم مسکو شد و در حالی که حامل پیامی «مهم» به رئیس‌جمهور روسیه بود، ۲ موضوع را در دستور کار خود داشت، نخست تمدید توافق ۲۰ ساله با روسیه و دیگر خرید سلاح از مسکو.
رویداد۲۴ در حالی که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در نخستین سفر خارجی خود در تهران حضور داشت، «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان عازم مسکو شد. وی اعلام کرد که حامل پیام مهمی از سوی رئیس جمهور ایران به رئیس جمهور روسیه است. ظریف یک روز پیش از آن نیز به بغداد سفر کرده بود. سفری که به گفته ناظران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و ماده اولیه مصالحه میان تهران و ریاض را در بر داشت.
تحرکات دیپلماتیک ایران سرعت گرفته است؛ تهران پس از تجربه های ناموفق برجام و اینستکس و به دنبال آن تشدید تحریم‌های غرب، این بار پنجره روابط خود را به سمت شرق گشوده است، انعقاد قرارداد ربع قرنی با چین و تمدید قرارداد 20 ساله با روسیه.
چرخش به شرق با چاشنی خریدهای تسلیحاتی
وزیر خارجه ایران در توضیح علت سفرش به مسکو از تلاش‌های ایران برای حفظ برجام خبر داده ، اما دو مساله در خلال این سفر و در آستانه آن، موضوع برجام را تحت الشعاع قرار داده است؛ توافق ۲۰ ساله با روسیه و توافق تسلیحاتی با مسکو. ظریف پس از دیدار با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در مسکو اعلام کرد که ایران تمدید قرارداد ۲۰ ساله را در دستور کار قرار داده و اگر روسیه برای قرارداد بلندمدت دیگری هم آمادگی داشته باشد، این موضوع قابل بررسی است.
سرگئی لاوروف نیز گفت که دو کشور ایران و روسیه در مورد روابط و اصول همکاری، توافق‌نامه دوجانبه دارد که به زودی ۲۰ ساله خواهد شد و به طور خودکار این توافق‌نامه برای پنج سال دیگر تمدید می‌شود.
ظریف در این باره گفت: قرارداد همکاری ۱۰ ساله بین ایران و روسیه که در زمان دولت اصلاحات امضا شده بود، تاکنون دوبار و هر بار ۵ ساله تمدید شده است که ۸ ماه دیگر تمام می‌شود. اگر کسی مخالفت نکند، این قرارداد خود به خود ۵ سال دیگر تمدید می‌شود، اما بهتر دیدیم که یک قرارداد جامع راهبردی دراز مدت تدوین و به روز شود.
یکی دیگر از مواردی که بین وزرای خارجه ایران و روسیه در این سفر مطرح شده است، لغو تحریم تسلیحاتی ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل بوده است. مقامات ایرانی گفته‌اند که با لغو این تحریم‌ها، تمایل دارند از روسیه و چین تسلیحات خریداری کنند.
کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو، در آستانه سفر ظریف به روسیه، در مصاحبه‌ای با روزنامه کومرسانت روسیه پیشنهاد کرد که ایران، روسیه و چین با هدف مقابله با تحریم‌های آمریکا "باشگاه کشور‌های تحت تحریم" را تشکیل دهند.
جلالی در این مصاحبه درباره اینکه ایران بعد از لغو تحریم تسلیحاتی از طرف شورای امنیت سازمان ملل چه سلاح‌هایی از روسیه خواهد خرید، پاسخ داده است: «ما به طور فعال در حال توسعه روابط با روسیه در حوزه‌های مختلف از جمله نظامی- فنی هستیم. این حوزه‌ای است که کشور‌های ما در این حوزه علایق متقابل دارند. روسیه در این زمینه امکانات بسیار خوبی دارد و ما امیدواریم که روابط ما در این زمینه با گذشت زمان تنها تقویت شود.»
بیشتر بخوانید:محتوای پیام روحانی به پوتین چه بود؟
سفیر ایران در مسکو همچنین تاکید کرده است که جمهوری اسلامی با روسیه در مورد آنچه برای تقویت دفاعی خود لازم دارد، مشورت خواهد کرد.
یکی دیگر از مواردی که به اهمیت این سفر اضافه می‌کرد نامه روحانی به پوتین بود. هفته گذشته مسکو اعلام کرد نامه‌ای از حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران به ولادیمیر پوتین در مورد مبارزه با کرونا ویروس دریافت کرده و آماده مقابله و کمک به تهران در شیوع ویروس است.
رسانه‌های روس اعلام کرده اند که حسن روحانی نامه‌هایی را به سران چند کشور در رابطه با وضعیت کرونا ارسال کرده و از تحریم‌های آمریکا علیه ایران و موانعی که بر سر راه مبارزه با این ویروس برای ایران ایجاد کرده است شکایت کرده است.
با این حال ظریف درباره نامه روحانی به پوتین توضیحات دیگری داده است. او گفته پیام روحانی درباره توافق هسته‌ای و روابط دو جانبه بوده است.
مساله برجام با نزدیک شدن تاریخ انقضای تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران اهمیت دوچندانی پیدا کرده است. آمریکا هفته‌های گذشته قطع نامه‌ای علیه ایران در شورای امنیت مطرح کرد و در آن خواستار تمدید این تحریم‌ها شد. این قطعنامه با رای منفی اعضا مواجه شد، اما همزمان کشور‌های اروپایی اعلام کردند که تحریم‌های تسلیحاتی اتحادیه اروپا علیه ایران را تشدید خواهند کرد.
ظریف در گفتگو با اسپوتنیک درباره قطع نامه سازمان ملل و انتظار ایران از روسیه گفته روسیه، ایران و چین موضع مشترکی در قبال قطع نامه ضد ایرانی آمریکا دارند. او درباره اینکه آیا سه کشور استراتژی خاصی در مقابله با پروژه آمریکا دارند گفت: سه کشور ایران روسیه و چین به عنوان سه عضو برجام علیه این گونه اقداماتند. دیگر اعضای این توافق نیز گفته اند این اقدامات خلاف برجام است. در نتیجه همه اعضای کنونی توافق هسته‌ای موضع مشابهی در این مساله دارند.
با این حال ظریف تاکید کرده سه کشور روسیه، ایران و چین با نگرانی‌های اعضای اروپایی برجام در مورد ایران هم موافق نیستند.
چرا سفر ظریف به مسکو اهمیت دارد؟
ایران به تازگی از توافق ۲۵ ساله با چین خبر داده و این بار خبر توافق ۲۰ ساله با روسیه به صدر اخبار راه پیدا کرده است.
نیوزویک درباره این توافق بلند مدت نوشته علاقه تهران، مسکو و پکن برای توسعه روابط شان چالشی برای آمریکاست که هنوز سعی می‌کند بر نظم بین‌الملل تسلط داشته باشد.
گای برتون استادیار دانشگاه بروکسل در این باره به نیوزویک می‌گوید: این سه کشور دلایل پراگماتیک و استراتژیک مشترکی برای توسعه روابط شان دارند. از نظر استراتژیک آن‌ها با نظم جهانی به ریاست آمریکا مخالفند و از نظر پراگماتیک این مساله آن‌ها را به سمت همکاری سوق می‌دهد.
احتمال نهایی شدن مساله عضویت ایران در سازمان شانگ‌های نیز یال مهم دیگر همکاری‌های تهران-پکن و روسیه است. رسانه‌های روسیه از قول لاوروف نوشتند که روسیه موافق حضور ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های است.
سازمان همکاری شانگ‌های سازمانی میان‌دولتی برای همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی است که در سال ۲۰۰۱ توسط سران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و با هدف "برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه" پایه‌گذاری شد. هند و پاکستان نیز که چند سال عضو ناظر سازمان همکاری شانگ‌های بودند، از تابستان ۲۰۱۶ به عضویت کامل این سازمان درآمدند. اما ایران در کنار مغولستان، افغانستان و بلاروس همچنان عضو ناظر این سازمان است.
ایران در سال ۲۰۰۸ درخواست عضویت دائم در سازمان شانگ‌های را کتبا ارائه کرد. ولی ظرف ۱۲ سال گذشته روسیه و چین بار‌ها با عضویت ایران در این سازمان منطقه‌ای مخالفت کرده‌اند. جمهوری اسلامی در نشست‌های سالانه این سازمان تا به حال فقط به عنوان ناظر شرکت کرده است.
نیوزویک در یادداشت خود نوشته: روابط این سه کشور میتواند تعادل بین المللی قدرت را برهم زده و نگرانی آمریکا را تشدید کند چرا که واشنگتن هر سه این کشور‌ها را تحریم کرده و روسیه وچین را رقبای استراتژیک خود می‌داند.
این رسانه نوشته اگرچه جمهوری اسلامی دوران سختی را میگذراند، اما تلاشش برای توسعه روابط با رقبای آمریکا نیز در ایام سخت واشنگتن تشدید شده است. آمریکا درگیر ویروس کرونا و رکود ناشی از درگیری‌های داخلی است. سیاست‌های یک جانبه گرایانه آمریکا عملا در چنین شرایطی زمینه را برای نزدیکی ایران، روسیه و چین فراهم کرده است.
مایکل کوگلمن معاون رییس مطالعات آسیا در مرکز ویلسون به نیوزویک گفته: سیاست آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ به وِیژه در خاورمیانه، رقبای آمریکا را به آغوش هم انداخته است. ما انتظار داشتیم این سیاست‌ها رقبا را عقب براند، اما در عوض رقبای آمریکا این وضعیت را به فرصت تبدیل کرده و در فقدان حضور آمریکا و عدم محبوبیت آن در جهان قدرتشان را تقویت کرده اند.
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
سلاح چه نیازه تو این شرایط اقتصادی.چرا به اقتصاد توجه نمیکنید. چرا اگه پول دارید به اقتصاد تزریق نمیکنید.چرا نرخ سود رو بالا نمیبرید تا نقدینگی در بازار کم بشه 
