رویداد۲۴ گزارش می‌دهد؛
سازمان ملل در گرداب حقوقی واشنگتن/ آمریکا به سمت تضعیف حق وتوی خود حرکت می‌کند؟
اینکه آیا آمریکا علی رغم خروج از توافق هسته‌ای ایران حق استفاده از مکانیزم‌های پیش بینی شده در این توافق را دارد یا خیر؟ سوالی است که بسیاری از زمان ارائه شکایت آمریکا از ایران به شورای امنیت از خودشان می‌پرسند. پاسخ در دو تفسیر متفاوت از واژه «اعضا» و «امضاکنندگان» نهفته است. رویداد۲۴ در این گزارش به ابهامات پیرامون اختیارات آمریکا در برجام نگاهی دارد.
رویداد۲۴ از زمان ارائه شکایت آمریکا علیه تخلفات ایران از تعهداتش در برجام به دبیر شورای امنیت سازمان ملل، شاهد واکنش نسبتا هماهنگ اعضای شورای امنیت بوده‌ایم. از بین ۱۵ عضو این شورا، ۱۳ کشور رسما مخالفت خود را با اقدام آمریکا اعلام کرده‌اند. بر همین اساس، در هفته‌های آتی باید در انتظار یک جنگ دیپلماتیک تمام عیار در پشت صحنه سازمان ملل باشیم که ممکن است قواعد بازی این نهاد بین‌المللی را برای همیشه تغییر دهد.
تلاش آمریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران (اگر نگوییم از ابتدای دولت ترامپ) از زمانی آغاز شد که این کشور قصد کرد مانع از انقضای تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران بر اساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت شود. این قطعنامه در واقع دستورکار عملیاتی شدن برجام در سال ۲۰۱۵ بود. بر اساس این قطعنامه در تاریخ ۱۸ اکتبر تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران برداشته شده و ایران توانست از کشور‌های مختلف به ویژه از کشور‌های دوست و متحدش یعنی روسیه و چین هواپیما‌های جنگنده و سامانه‌های دفاع هوایی جدید خریداری کند. البته تحریم خرید قطعات موشک همچنان پا برجا است.
در ادامه تلاش واشنگتن برای تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به جایی نرسید و تنها دومینیکن به قطعنامه پیشنهادی این کشور رای مثبت داد. این حمایت هم مدیون کمک‌هایی است که پمپئو به رییس‌جمهور جدید این کشور منطقه کارائیب یعنی «لوییس رادولفو ابیندر» کرده بود.
در پی این شکست آمریکا برای عملیاتی شدن سیاست‌هایش، وی به سراغ توافقی رفت که در سال ۲۰۱۸ رسما از آن خارج شده است. این کشور دست به دامن ماده مربوط به اسنپ بک یا بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل به یکباره علیه ایران در برجام شد. این ماده به اعضای برجام اجازه می‌دهد با یک شکایت رسمی از ایران به دلیل نقض برجام، به طور اتوماتیک تحریم‌ها را علیه این کشور برگردانند.
بیشتر بخوانید: چین و روسیه در انتظار انقضای تحریم‌های تسلیحاتی/ چرا آمریکا از ابتدا مکانیزم ماشه را فعال نکرد؟
حال سوال اینجاست که ادعای آمریکا چیست و چرا با وجود خروج از برجام خود را یکی از اعضای این توافق می‌داند؟
نشریه اسرائیلی هاآرتص به این سوال پاسخ داده و تفاوت کوچکی میان «اعضا» و «امصا کنندگان» قائل شده است. این رسانه مدعی شده ماده مربوط به اسنپ بک در واقع به «امضا کنندگان» توافق اجازه استفاده از مفاد برجام را داده است.
این رسانه در یادداشتی نوشته: واشنگتن معتقد است، چون اسم ایالات متحده در قطعنامه اصلی سازمان ملل به عنوان امضا کننده ذکر شده پس این واقعیت که این کشور از توافق خارج شده موضوعیتی ندارد. با این وجود بریتانیا، روسیه، چین، آلمان و فرانسه همگی اعلام کرده اند که تفسیر حقوقی آمریکا از این بند را قبول ندارند.
جوزف بورل مسئول سیاست حارجی اتحادیه اروپا روز شنبه اعلام کرد اقدام یکجانبه آمریکا در واقع عضویت و مشارکت این کشور در برجام را متوقف کرده و بنابراین آنها نمی‌توانند به عنوان یک کشور عضو از مفاد توافق یا اسنپ بک احتمالی تحریم‌ها استفاده کنند.
اخیرا رویترز در گزارشی از تهیه پیش‌نویس یک نامه توسط ۱۳ کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل خبر داد و گفت در این نامه اقدام حقوقی واشنگتن به چالش کشیده شده است. این ۱۳ کشور آنهایی هستند که به قطعنامه ضدایرانی واشنگتن درباره لغو تمدید تحریم‌ها رای منفی داده بودند.
به گزارش هاآرتص سازمان ملل بااقدام آمریکا وارد یک گرداب حقوقی شده و زمان دارد به نفع آمریکا جلو می‌رود چرا که بر اساس مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، ۳۰ روز بعد از شکایت آمریکا یعنی در تاریخ ۱۹ سپتامبر همه تحریم‌ها علیه ایران به طور اتوماتیک باز خواهد گشت مگر اینکه شورای امنیت درخواست کند این زمان به نفع ایران تمدید شود. در صورت درخواست شورا برای تمدید این زمان هم آمریکا حق وتو دارد. این وضعیت در عمل یعنی همه تحریم‌ها علیه ایران باز خواهد گشت و باقیمانده برجام نیز از هم خواهد پاشید.
این رویه پیچیده به گفته هاآرتص می‌تواند در یک سناریوی آخر الزمانی، همه کشور‌ها را مجبور به حرکت در جهت مخالف و در جهت نادیده گرفتن حق وتوی آمریکا کند که در نهایت می‌تواند وضعیت حق وتوی آمریکا را به طور کلی تضعیف کند. منتقدان دولت ترامپ به همین در خطر قرار گرفتن حق وتوی آمریکا اعتراض دارند. افرادی نظیر جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی ترامپ که این روز‌ها به منتقد و دشمن او بدل شده می‌گوید این اقدام حقوقی ارزش در خطرانداختن حق وتوی آمریکا را ندارد.
سوزان رایس مشاور امنیت ملی اوباما در توییتر خود نوشته استفاده از اسنپ بک در واقع تضعیف حق وتوی آمریکاست. او در پایان توییت خود دولت ترامپ را «احمق و احمق‌تر» خطاب کرده است.
پومپئو، اما از سوی دیگر به بعضی اظهارنظر‌های تیم هسته‌ای اوباما در زمان امضای توافق اشاره کرده که گفته بودند آمریکا در هر شرایطی می‌تواند از اسنپ بک استفاده کند.
در میان این مجادلات اسرائیل که از ابتدا امیدار بوده مکانیزم اسنپ بک اجرایی شود اکنون سعی دارد روایت دیگری را به مخاطب ارائه دهد. اینکه مخالفت با حق وتوی آمریکا نه تنها ماهیت حق وتو بلکه نظم بین المللی و موضع سازمان ملل را در خطر خواهد انداخت و دور زدن حق وتوی آمریکا می‌تواند به یک رویه در شورا تبدیل شود که رویه خطرناکی است.
تا ۱۹ سپتامبر زمان زیادی باقی نمانده است. اکنون شورای امنیت سازمان ملل متحد درخواست آمریکا برای فعالسازی مکانیزم ماشه را رد کرده است. مشخص نیست گام بعدی آمریکا و یا اعضای شورا چه خواهد بود. ناظران از وقوع یک جنگ سیاسی بر سر توافق هسته ای ایران در شورای امنیت خبر می دهند، موضوعی که می‌تواند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به ضرر دونالد ترامپ تمام شود.
