برای رهایی از افسردگی کرونایی چه کنیم؟
رویداد۲۴ دکتر سید علی مرعشی، اظهار کرد: در حال حاضر آمار علمی که نشان دهد افسردگی افراد جامعه در دوران کرونا افزایش پیدا کرده یا خیر، لااقل در دست بنده نیست؛ لذا نمی‌توان براساس حس عام مطمئن بود که لزوما چنین اتفاقی افتاده است. اما اگر فرض کنیم که افسردگی در این دوران افزایش داشته، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که در ادامه به بررسی این دلایل می‌پردازیم.
محدودیت برخی فعالیت‌های روزمره در دوران شیوع کرونا
وی افزود: در دوران شیوع کرونا افراد با برخی محدودیت‌ها مواجه شده‌اند. وقتی فرد نتواند کار‌های روزمره و فعالیت‌هایی که قبلاً انجام می‌داد را انجام دهد، ممکن است متحمل فشار روانی شود.
فشار اقتصادی عاملی برای بروز افسردگی
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: از طرفی شاهد این هستیم که برخی از کسب و کار‌ها دچار مشکل شده و با کاهش رونق اقتصادی و کاهش تبادلات اقتصادی روبرو هستیم که باعث ایجاد برخی مشکلات اقتصادی شده است. یکی از عواملی که بالقوه می‌تواند بر بروز افسردگی و احساس درماندگی در جامعه تاثیرگذار باشد، فشار اقتصادی است.
مرعشی با اشاره به تاثیر کرونا بر روابط اجتماعی، تصریح کرد: ارتباطات اجتماعی نسبت به گذشته کاهش یافته و افراد نسبت به پیش از شیوع کرونا تا حدودی منزوی‌تر شده‌اند. برخی از افراد ممکن است تفریح نکنند و یا روابط اجتماعی نداشته باشند. رفت و آمد به مدارس و دانشگاه‌ها برای حفظ جان فراگیران و مدرسان کاهش یافته است. کاهش روابط اجتماعی نیز ممکن است باعث ایجاد فشار روانی و منجر به افسردگی در برخی افراد مستعد شود. اخبار مرگ و میر ناشی از بیماری و داغدار شدن برخی از خانواده‌ها نیز ممکن است این مساله را گسترده‌تر کند.
این روانشناس ادامه داد: مرگ و میر و ترس از ابتلا به بیماری ممکن است در برخی افراد باعث احساس پوچی و بی‌معنایی شود. برخی ممکن است که احساس کنند که گویا زندگی بی‌معنا است و امیدوارکننده نیست. حتی ممکن است افرادی نیز در اساسِ معنای هستی دچار سردرگمی شوند. در واقع بلایای طبیعی مانند شیوع بیماری‌های همه‌گیر باعث می‌شود که برخی فکر کنند هستی پوچ است. این افراد ممکن است به سمت افسردگی سوق داده شوند. اما باید توجه کرد که بلایای طبیعی بخشی از طبیعت، مخلوق خداوند و در زمره مقدرات حکیمانه او هستند و گرچه گاه از کنترل انسان خارج‌اند، اما کاملا در کنترل خالق هستند.
سهم ژنتیک در ایجاد افسردگی
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص دلایل ابتلا به افسردگی افزود:، اما باید توجه کرد که همه انسان‌ها دچار افسردگی نمی‌شوند، به عنوان مثال وقتی گروهی از انسان‌ها را در شرایط خیلی بد، اما یکسان تصور کنیم، همه این افراد دچار افسردگی نمی‌شوند. این تفاوت‌ها عمدتاً مربوط به دو عاملِ ژنتیک و مهارت‌های ذهنی و رفتاری است. معمولاً مهارت‌های ذهنی و رفتاری، افراد را در برابر افسردگی محافظت می‌کند. متأسفانه سهم ژنتیک در ایجاد افسردگی ۷۰ درصد و سهم مهارت‌های ذهنی و رفتاری ۳۰ درصد است. این نکته اهمیت و نقش دارو‌های ضدافسردگی را در نجات بیماران روشن می‌سازد. اما سهم ۳۰ درصدی مهارت‌های ذهنی و رفتاری نیز اهمیت دارد و اگر افراد بتوانند این مهارت‌ها را در خود افزایش دهند تا حدودی می‌توانند در برابر فشار‌های روانی مقاومت کنند. یکی از این مهارت‌های ذهنی و رفتاری این است که یاد بگیریم در هر شرایط، نیمه پر لیوان را ببینیم و همواره در مشکلات و سختی‌ها، بر مزایا و نکات مثبت تمرکز کنیم. اینکه انسان‌ها تمرکز بیشتری روی نقص‌ها و کمبود‌ها دارند و یا تمرکز بیشتری بر نکات مثبت دارند، تعیین‌کننده است که کدام فرد در برابر افسردگی مقاومت می‌کند و کدام یک مبتلا می‌شود.
بیشتر بخوانید:۱۱ توصیه طلایی برای زندگی با کرونا
افراد کمال‌گرا مستعد ابتلا به افسردگی
وی تصریح کرد: بسیاری از افراد تفکر کمال‌گرایانه دارند. این افراد مستعد این هستند که مبتلا به افسردگی شوند، زیرا کمال‌گرایی منفی، مخرب است. وقتی ما انتظار داشته باشیم همه چیز ایده‌آل باشد عملا هیچ‌گاه راضی نخواهیم بود.
مرعشی تصریح کرد: همچنین افراد باید بدانند که در سرنوشت خود سهمی دارند و همه چیز به عوامل بیرونی واگذار نشده است. اگر فکر کنیم همه چیز بستگی به محیط پیرامون ما دارد و ما بی‌اختیار هستیم، این موضوع خود باعث درماندگی می‌شود. کسانی که یاد گرفته‌اند که در سرنوشت خود مؤثر هستند و می‌توانند شرایط را مطلوب‌تر کنند، ممکن است در برابر افسردگی مقاوم‌تر باشند. به عنوان مثال کسانی که کسب و کار آسیب دیده‌ای دارند می‌توانند با خلاقیت، کسب و کار خود را تا حدودی بهبود ببخشند. این افراد می‌دانند که در زندگی خود سهمی دارند و تأثیرگذار هستند، اما کسانی که خود را هیچ‌کاره می‌دانند دچار مشکلاتی می‌شوند. از سوی دیگر افرادی هم هستند که همه چیز را به عهده خود می‌دانند. این افراد نیز در شرایطی که واقعا قابل کنترل نیست، افسرده می‌شوند؛ بنابراین در نظر گرفتن سهم خود و سهم محیط در بروز مشکلات به طور توام و واقع‌بینانه بهترین حالت است.
نقش برنامه‌ریزان در جلوگیری از بروز افسردگی
این روانشناس با اشاره به اهمیت جایگزین کردن راه‌های برقراری روابط اجتماعی در این دوران، گفت: کاهش سطح روابط اجتماعی در این دوران باعث ایجاد خلاقیت و پیداکردن راه‌های جدید برای برقراری روابط می‌شود. به عنوان مثال ارتباط مجازی و یا دید و بازدید در فضای باز با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی جایگزین خوبی برای روابط اجتماعی است. باید قبول کنیم که بخشی از اقداماتی که برای جلوگیری از افسردگی انجام می‌شود، بر عهده مدیران و برنامه‌ریزان است و باید برای این مساله چاره‌ای اندیشیده شود.
تقویت معنویت، عاملی بازدارنده در برابر افسردگی
مرعشی با اشاره به اهمیت جایگاه معنویت در زندگی، تاکید کرد: در بررسی‌های علمی مشخص شده که معنویت و تقویت احساس معنوی، یک عامل بسیار قوی و بازدارنده در برابر افسردگی است. اگر ارتباط با خدا تقویت شود و توکل و اعتماد افراد به خدا افزایش یابد، بسیار مؤثر است و در همه جای دنیا ثابت شده که این یک عامل محافظتی قوی در برابر افسردگی و احساس پوچی است.
لزوم مراجعه به روانشناس برای درمان افسردگی
وی در پایان گفت: وقتی مشخص می‌شود فردی مبتلا به افسردگی است، باید درمان و مداخله روانشناسی یا روانپزشکی صورت گیرد. وقتی افراد افسرده می‌شوند قدرت دفاعی کمتری پیدا می‌کنند و ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند کرونا افزایش می‌یابد؛ بنابراین توصیه می‌شود که اگر کسی احساس افسردگی می‌کند حتماً به متخصص مراجعه کند. خوشبختانه در ۷۰ درصد افراد، درمان‌های روانشناختی و روانپزشکی افسردگی را ریشه‌کن می‌کند و در سایر افراد نیز کاهش می‌دهد. برخی از افراد از ترس نگاه دیگران و از ترس داغ ننگ اجتماعی، به روانشناس و روانپزشک مراجعه نمی‌کنند، برخی نیز به دلیل هزینه درمان مراجعه نمی‌کنند، اما واقعیت این است که هزینه نکردن در این زمینه گاهی هزینه‌های بیشتری در پی دارد.
