راه جلوگیری از کمبود و احتکار دارو/ باز هم با کمبود انسولین مواجه می‌شویم؟

رویداد۲۴ پدرام اصلانی‌فر کارشناس حوزه سیاست‌گذاری سلامت‌ با اشاره به معضل کمبود انسولین در کشور، گفت: اول از هر چیز باید پاسخ این پرسش را بدهیم که آیا تنها راه حل کمبود دارو‌هایی مانند انسولین، واردات فوری آنها است؟ و علت مشکلات به کمبود دارو برمی‌گردد؟

چرا که در مورد کمبود انسولین قلمی سازمان غذا و دارو 600هزار عدد انسولین را به صورت فوری به کشور وارد کرده است اما مشخص نیست دارو‌هایی که در ماه‌های گذشته وارد شدند چه سرنوشتی داشته‌‌اند.

وی در همین رابطه ادامه داد: البته با توجه به آمار واردات انسولین در سال جاری می‌توان گفت که واردات، بیش از نیاز بیماران دیابتی کل کشور بوده است اما به نظر می‌رسد مشکل اصلی در نحوه توزیع این اقلام دارویی توسط سازمان غذا و دارو باشد. بنابراین اگر زنجیره تأمین و توزیع دارو از جمله انسولین ساماندهی شود احتمالا نیاز به خرید مجدد دارو و واردات آن به کشور نبود.

این کارشناس حوزه اقلام سلامت‌محور با اشاره به آمار واردات انسولین در سال‌های اخیر گفت: در سال 1398 بر اساس آمارنامه دارویی، 150 میلیون دلار مجموع ارزش بازار انسولین کشور بوده است، که 99 درصد آن به صورت قلمی در بازار عرضه شده است؛ این ارقام نشان می‌دهد که تنها یک درصد از انسولین‌های قلمی در کشور تولید می‌شود.

به گفته اصلانی‌فر در سال 99 بر اساس آمار اعلام شده توسط معاونت فنی گمرک، 193 فقره اظهارنامه ورود انسولین به ارزش 113 میلیون دلار به گمرک ارائه شده است. این در حالیست که در مدت مشابه سال گذشته تنها 147 فقره اظهارنامه واردات انسولین به ارزش 100 میلیون دلار ارائه شده بود که بر این اساس ارزش دلاری ترخیص انسولین در سال جاری با 13 درصد افزایش روبرو بوده است و به تبع آن تعداد بیشتری انسولین به کشور وارد شده است.

بیشتر بخوانید: بیماران سرطانی و غمِ دارو/ وضعیت تامین داروی مبتلایان به سرطان در شرایط تحریم چگونه است؟

جدول آمار واردات انسولین در شش ماه نخست سال 98 و 99

*قاچاق انسولین‌ به خارج از شبکه توزیع توسط دلالان

وی افزود: در سال جاری آمار فروش داروخانه‌ها نشان می‎‌دهد که تنها 39 میلیون دلار از 82 میلیون دلار انسولین وارداتی از طریق بیمه‌ای در داروخانه‌ها به فروش رسیده است و بیش از 53 درصد از انسولین وارداتی از زنجیره توزیع و فروش رسمی خارج شده، به عبارت دیگر این دارو‌ها به صورت آزاد در بازار‌های مانند ناصر خسرو و به قیمت ارز آزاد به مردم فروخته می‌شود.

به گفته اصلانی‌فر، در حال حاضر قیمت انسولین قلمی آزاد (بدون بیمه) در داروخانه‌ها حدود 35هزار تومن است؛ این در حالیست که قیمت انسولین قلمی در کشور‌‎های همسایه بین 6 تا 10 دلار است که با این حساب قیمت هر انسولین قلمی در کشور‌های همسایه با اختلاف بیش از 500 درصدی با قیمت انسولین در ایران به فروش می‌رسد که در صورت انتقال دارو به خارج از کشور، این سود سرشار به جیب دلالان و قاچاقچی‌ها می‌رود.

*باز هم با کمبود انسولین مواجه می‌شویم!

بنابر اظهارت این کارشناس حوزه سلامت، متأسفانه در حال حاضر هیچ تضمینی وجود ندارد که انسولین‌هایی که جدیدا خریداری شده نیز به سرنوشت انسولین‌های قبلی دچار نشود و بیم آن می‌رود که برخی از شرکت‌های تأمین کننده و شرکت‌های پخش این اقلام مورد نیاز بیماران دیابتی را به صورت قاچاق در بازار آزاد به فروش برسانند.

وی با اشاره به اینکه تنها راه حل جلوگیری از قاچاق دارو خارج از شبکه توزیع رصد سیستمی است، گفت: لازم است زنجیره تأمین کالا‌های سلامت‌محور مانند انسولین به صورت سیستمی رصد و مورد بررسی قرار گیرند؛ چرا که در غیر این صورت با خرید میلیون‌ها دلار دارو نیز مشکلات مردم و نظام سلامت حل نخواهد شد.

*استفاده از تیتک راه جلوگیری از کمبود و احتکار دارو

اصلانی‌فر در ادامه اظهار داشت: سازمان غذا و دارو می‌بایست سامانه نواقص سامانه تیتک را برطرف کرده و از طریق این سامانه به صورت نظام‌مند فرآیند توزیع دارو را مورد رصد قرار دهد؛ به طوری که مشخص شود واردکننده، چه میزان دارو وارد کشور کرده است و آن دارو‌ها را به کدام یک از شرکت‌های پخش فروخته است و این زنجیره تا انتها یعنی زمانی که دارو و اقلام سلامت محور از طریق داروخانه‌ها فروخته می‌شود به صورت کامل شفاف شود.

وی در همین رابطه افزود: تنها در چنین شرایطی است که نهاد‌های نظارتی می‌توانند تخلفات و داده‌های اشتباه را شناسایی کرده و مورد پیگیری قرار دهند و اگر نه سیستم‌های نظارت بازرس محور نمی‌‎تواند زنجیره عظیم دارویی کشور را پوشش دهد و به طور حتم مشکلات قاچاق و گم شدن دارو‌ تکرار خواهد شد.

اصلانی‌فر در پایان با بیان اینکه سامانه تیتک یکی از بهترین و به روزترین سامانه‌های نظارت سیستمی در کشور است، گفت: سازمان غذا و دارو باید از امکانات این سامانه استفاده کرده و این سامانه‌ را تکمیل کند، چرا که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های پخش، داده‌های معتبر خود را به سامانه نمی‌دهند و امکان صحت سنجی داده‌های موجود در سامانه وجود ندارد و در نتیجه نمی‌‌توان با تخلفات موجود در بازار دارو برخورد کرد. همچنین لازم است تمامی شرکت‌های تأمین کننده، پخش و داروخانه‌های اطلاعات خود را در سامانه اظهار کنند.