پیروزی بایدن؛ چرخش سعودی‌ها به سمت ترکیه
دولت سعودی که اختلاف با آنکارا را به تحریم کالا‌های ساخت این کشور با هدف ضربه ۲۰ میلیارد دلاری به اقتصاد ترکیه کشانده بود در چرخشی آشکار اکنون متمایل به بهبود روابط با دشمن پیشین خود شده است؛ آیا پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نگاه جدید ریاض موثر بوده است؟
رویداد۲۴ تلاش برای رفع کدورت‌ها میان دو رقیب منطقه‌ای به ویژه بعد از دیدار مولود چاووش اوغلو با فیصل بن فرحان همتای سعودی او بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.
وزیران خارجه ترکیه و عربستان دیروز (جمعه) در حاشیه نشست وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی در نیجر دیدار کردند.
چاووش اوغلو بعد از این دیدار در توئیتی ادعا کرد که کشورش اهمیت ویژه‌ای برای روابط با عربستان سعودی قائل است.
او افزود: به مناسبت نشست وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی یک ملاقات دوستانه باهمتای عربستانی خود داشتم.
به گفته او شراکت قوی میان ترکیه و عربستان نه تنها به نفع دو کشور که در جهت منافع کل منطقه است.
این دیدار یک هفته بعد از آن انجام می‌شود که به گفته خبرگزای‌ها در تماس تلفنی سلمان بن عبدالعزیز شاه عربستان با رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه، همزمان با تشکیل سران گروه ۲۰ دو طرف بر لزوم باز ماندن راه‌های گفتگو میان دو کشور تاکید کردند.
فیصل بن فرحان هم در جریان برگزاری نشست سران گروه ۲۰ که روز‌های شنبه و یکشنبه گذشته به صورت مجازی به میزبان عربستان برگزار شد روابط دو کشور را "خوب و فوق العاده" ارزیابی کرد.
وزیر سعودی گریزی هم به روابط متشنج با قطر زد و گفت که عربستان به همراه امارات، مصر و بحرین به دنبال راهی برای پایان دادن به اختلافات با این کشور است.
اختلاف میان عربستان با قطر که به تحریم دوحه از سوی ریاض و شرکای منطقه‌ای آن انجامید و در مقابل حمایت ترکیه از طرف قطری یکی از موارد اختلافی میان آنکارا و ریاض محسوب می‌شود که از خرداد سال ۹۶ تاکنون ادامه یافته است.
حرکت به سمت بهبود روابط که با میل عربستان به سمت ترکیه آغاز شد پس از یک دوره سه ساله از اختلافات آغاز می‌شود اختلافاتی که کلید آن بعد از سرنگونی محمد مرسی از سوی عبدالفتاح السیسی در مصر زده شد و مرگ جمال خاشقچی روزنامه نگار مخالف بن سلمان در استانبول ترکیه به آن دامن زد.
تغییر رویکرد دو کشور در حالی صورت می‌گیرد که تا همین دو هفته پیش پویشی با حمایت مقامات دولتی در عربستان راه افتاده بود تا با تحریم کالا‌های ساخت ترکیه ضربه ۲۰ میلیارد دلاری به این کشور آن هم در اوج بحران اقتصادی و کاهش شدید ارزش پول ملی این کشور وارد کنند.
اما اینک سه رویداد (تماس تلفنی سلمان با اردوغان، اظهارات مثبت وزیر خارجه سعودی و ملاقات وزیران خارجه دو کشور در نیجر) نشان می‌دهد که دو کشور تصمیم گرفته اند یخ روابط را بشکنند و در قبال مسایل منطقه‌ای موضعی واحد داشته باشند.
البته برخی تماس تلفنی میان شاه سعودی و رییس جمهوری ترکیه را در چارچوب پروتکل‌های مربوط به نشست سران کشور‌های عضو گروه ۲۰ می‌دانند، اما در پاسخ باید گفت تماس شاه سعودی با اردوغان در حالی انجام شد که سلمان با هیچ یک از شرکت کنندگان در اجلاس تماس تلفنی نداشت، بنابر این نباید آن را به حساب پروتکل یا یک رویه معمول گذاشت.
دولت ترکیه هم در این میان بیکار نماند، بطوری که با برگزاری دومین جلسه رسیدگی به پرونده متهمین به دخالت در قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار مخالف سعودی در سه شنبه گذشته تلاش کرد تا این پرونده را که به یکی از عوامل اصلی اختلاف میان دو کشور تبدیل شده است، مختومه کند.
بیشتر بخوانید: بررسی انتخاب تیم بایدن و سفر نتانیاهو/ جبهه‌بندی جدید در رابطه با ایران در راه است؟
وزیران خارجه ترکیه و عربستان دیروز (جمعه) در حاشیه نشست وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی در نیجر دیدار کردند.
چاووش اوغلو بعد از این دیدار در توئیتی ادعا کرد که کشورش اهمیت ویژه‌ای برای روابط با عربستان سعودی قائل است.
او افزود: به مناسبت نشست وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی یک ملاقات دوستانه باهمتای عربستانی خود داشتم.
به گفته او شراکت قوی میان ترکیه و عربستان نه تنها به نفع دو کشور که در جهت منافع کل منطقه است.
این دیدار یک هفته بعد از آن انجام می‌شود که به گفته خبرگزای‌ها در تماس تلفنی سلمان بن عبدالعزیز شاه عربستان با رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه، همزمان با تشکیل سران گروه ۲۰ دو طرف بر لزوم باز ماندن راه‌های گفتگو میان دو کشور تاکید کردند.
فیصل بن فرحان هم در جریان برگزاری نشست سران گروه ۲۰ که روز‌های شنبه و یکشنبه گذشته به صورت مجازی به میزبان عربستان برگزار شد روابط دو کشور را "خوب و فوق العاده" ارزیابی کرد.
وزیر سعودی گریزی هم به روابط متشنج با قطر زد و گفت که عربستان به همراه امارات، مصر و بحرین به دنبال راهی برای پایان دادن به اختلافات با این کشور است.
اختلاف میان عربستان با قطر که به تحریم دوحه از سوی ریاض و شرکای منطقه‌ای آن انجامید و در مقابل حمایت ترکیه از طرف قطری یکی از موارد اختلافی میان آنکارا و ریاض محسوب می‌شود که از خرداد سال ۹۶ تاکنون ادامه یافته است.
حرکت به سمت بهبود روابط که با میل عربستان به سمت ترکیه آغاز شد پس از یک دوره سه ساله از اختلافات آغاز می‌شود اختلافاتی که کلید آن بعد از سرنگونی محمد مرسی از سوی عبدالفتاح السیسی در مصر زده شد و مرگ جمال خاشقچی روزنامه نگار مخالف بن سلمان در استانبول ترکیه به آن دامن زد.
تغییر رویکرد دو کشور در حالی صورت می‌گیرد که تا همین دو هفته پیش پویشی با حمایت مقامات دولتی در عربستان راه افتاده بود تا با تحریم کالا‌های ساخت ترکیه ضربه ۲۰ میلیارد دلاری به این کشور آن هم در اوج بحران اقتصادی و کاهش شدید ارزش پول ملی این کشور وارد کنند.
اما اینک سه رویداد (تماس تلفنی سلمان با اردوغان، اظهارات مثبت وزیر خارجه سعودی و ملاقات وزیران خارجه دو کشور در نیجر) نشان می‌دهد که دو کشور تصمیم گرفته اند یخ روابط را بشکنند و در قبال مسایل منطقه‌ای موضعی واحد داشته باشند.
البته برخی تماس تلفنی میان شاه سعودی و رییس جمهوری ترکیه را در چارچوب پروتکل‌های مربوط به نشست سران کشور‌های عضو گروه ۲۰ می‌دانند، اما در پاسخ باید گفت تماس شاه سعودی با اردوغان در حالی انجام شد که سلمان با هیچ یک از شرکت کنندگان در اجلاس تماس تلفنی نداشت، بنابر این نباید آن را به حساب پروتکل یا یک رویه معمول گذاشت.
دولت ترکیه هم در این میان بیکار نماند، بطوری که با برگزاری دومین جلسه رسیدگی به پرونده متهمین به دخالت در قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار مخالف سعودی در سه شنبه گذشته تلاش کرد تا این پرونده را که به یکی از عوامل اصلی اختلاف میان دو کشور تبدیل شده است، مختومه کند.
بیشتر بخوانید: بررسی انتخاب تیم بایدن و سفر نتانیاهو/ جبهه‌بندی جدید در رابطه با ایران در راه است؟
اما دلیل ترک مخاصمه از سوی دو طرف چه می‌تواند باشد؟
کارشناسان امور منطقه یکی از قوی‌ترین عوامل این نزدیکی و چرخش را پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌دانند.
بر کسی پوشیده نیست که برای دو کشور ترکیه و عربستان باقی ماندن دونالد ترامپ در راس قدرت اجرایی آمریکا بهترین هدیه برای آن‌ها بود.
خیلی از ناظران عقیده دارند که ادامه ریاست جمهوری ترامپ برای منافع دولت ترکیه بهتر است، چرا که اردوغان با او روابط شخصی داشت. همچنین کاهش نقش بین المللی آمریکا در دوره ترامپ در مقایسه با مواضع سنتی‌تر بایدن در سیاست خارجی به فرصتی برای ترکیه تبدیل شده بود تا نفوذ منطقه‌ای خود را افزایش دهد.
کارشناسان منطقه ای، دخالت در بحران لیبی، حضور نظامی در مناقشه قره باغ و تنش زایی در مدیترانه را بخشی از تلاش برای نفوذ منطقه‌ای ترکیه در منطقه به حساب می‌آورند.
فراموش نکنیم که جو بایدن در رقابت‌های انتخاباتی خود بار‌ها حمایت از مخالفان رجب طیب اردوغان را مطرح کرده بود، هر چند ناراحتی اردوغان در عمل به دوره‌ای باز می‌گردد که بایدن سناتور و سپس معاون رییس جمهوری آمریکا بود.
عربستان هم بسیار نگران است که مبادا حضور جو بایدن در کاخ سفید موجب گشوده شدن پرونده‌های ضد حقوق بشری این کشور در داخل و خارج کشور شود لذا تلاش دارد تا به وضعیت خود در خصوص این پرونده‌ها که بزرگ‌ترین آن ماجرای ربودن و قتل فجیع جمال خاشقچی است سر و سامان دهد.
دولت سعودی به سراغ اردوغان رفته است تا مبادا پیگیری این پرونده از سوی آنکارا این کشور را در وضعیت بدی در مقابل دولت آینده آمریکا قرار دهد.
به عبارت دیگر عربستان سعودی در حال حاضر به دنبال راه حل‌های موقت برای مقابله با دولت بایدن است. یکی از این راه حل‌ها به گمان سعودی‌ها روابط نزدیک با ترکیه است. از نظر دولت عربستان نگاه بایدن به دو کشور منفی است و همین امر می‌تواند نقطه اشتراکی برای بهبود روابط میان آنکارا و ریاض باشد.
بر کسی پوشیده نیست که برای دو کشور ترکیه و عربستان باقی ماندن دونالد ترامپ در راس قدرت اجرایی آمریکا بهترین هدیه برای آن‌ها بود.
خیلی از ناظران عقیده دارند که ادامه ریاست جمهوری ترامپ برای منافع دولت ترکیه بهتر است، چرا که اردوغان با او روابط شخصی داشت. همچنین کاهش نقش بین المللی آمریکا در دوره ترامپ در مقایسه با مواضع سنتی‌تر بایدن در سیاست خارجی به فرصتی برای ترکیه تبدیل شده بود تا نفوذ منطقه‌ای خود را افزایش دهد.
کارشناسان منطقه ای، دخالت در بحران لیبی، حضور نظامی در مناقشه قره باغ و تنش زایی در مدیترانه را بخشی از تلاش برای نفوذ منطقه‌ای ترکیه در منطقه به حساب می‌آورند.
فراموش نکنیم که جو بایدن در رقابت‌های انتخاباتی خود بار‌ها حمایت از مخالفان رجب طیب اردوغان را مطرح کرده بود، هر چند ناراحتی اردوغان در عمل به دوره‌ای باز می‌گردد که بایدن سناتور و سپس معاون رییس جمهوری آمریکا بود.
عربستان هم بسیار نگران است که مبادا حضور جو بایدن در کاخ سفید موجب گشوده شدن پرونده‌های ضد حقوق بشری این کشور در داخل و خارج کشور شود لذا تلاش دارد تا به وضعیت خود در خصوص این پرونده‌ها که بزرگ‌ترین آن ماجرای ربودن و قتل فجیع جمال خاشقچی است سر و سامان دهد.
دولت سعودی به سراغ اردوغان رفته است تا مبادا پیگیری این پرونده از سوی آنکارا این کشور را در وضعیت بدی در مقابل دولت آینده آمریکا قرار دهد.
به عبارت دیگر عربستان سعودی در حال حاضر به دنبال راه حل‌های موقت برای مقابله با دولت بایدن است. یکی از این راه حل‌ها به گمان سعودی‌ها روابط نزدیک با ترکیه است. از نظر دولت عربستان نگاه بایدن به دو کشور منفی است و همین امر می‌تواند نقطه اشتراکی برای بهبود روابط میان آنکارا و ریاض باشد.
موضع امارات
دولت امارات عربی متحده در تمامی تحولات منطقه‌ای جانب عربستان را گرفته است. در خصوص روابط با ترکیه هم از این روند پیروی کرده است. اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا نزدیکی عربستان به ترکیه پیامی برای ابوظبی محسوب می‌شود.
محجوب الزویری کارشناس امور خلیج فارس در دانشگاه قطر می‌گوید: اقدام امارات در عادی کردن روابط خود با اسراییل یک فاصله موقت میان این کشور با عربستان ایجاد کرده است.
به گفته او آنچه حداقل سعودی‌ها در آشکار می‌گویند ریاض مایل به عادی سازی روابط با اسراییل به شکلی که امارات و بحرین انجام دادند نیست ودایم بر لزوم تشکیل دو دولت در فلسطین تاکید دارد، اما هیچ بعید نیست بعد از تحولات اخیر و روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا سعودی‌ها هم به دنبال ائتلاف‌های جدید در منطقه باشند.
به عقیده الزویری در این حالت بهترین کسی که می‌تواند این نقش را برای سعودی‌ها بر عهده بگیرد رجب طیب اردوغان است
محجوب الزویری کارشناس امور خلیج فارس در دانشگاه قطر می‌گوید: اقدام امارات در عادی کردن روابط خود با اسراییل یک فاصله موقت میان این کشور با عربستان ایجاد کرده است.
به گفته او آنچه حداقل سعودی‌ها در آشکار می‌گویند ریاض مایل به عادی سازی روابط با اسراییل به شکلی که امارات و بحرین انجام دادند نیست ودایم بر لزوم تشکیل دو دولت در فلسطین تاکید دارد، اما هیچ بعید نیست بعد از تحولات اخیر و روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا سعودی‌ها هم به دنبال ائتلاف‌های جدید در منطقه باشند.
به عقیده الزویری در این حالت بهترین کسی که می‌تواند این نقش را برای سعودی‌ها بر عهده بگیرد رجب طیب اردوغان است
منبع: ایرنا
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
