فرح پهلوی در میان مادران نمونه سال

رویداد۲۴ تصویر تاریخی ثبت شده در ۲۵ آذرماه سال ۱۳۴۹ که فرح پهلوی را در میان مادران نمونه سال نشان می‌دهد. مادران سال توسط بنگاه حمایت از مادران و نوزدان انتخاب می‌شدند که مسئولیت آن با فرح بود.

قرن نوردهم عصر انقلاب‌های پی‌درپی بود. جهان در آستانه صنعتی شدن قرار داشت و این تغییر ریشه‌ای، سبک زندگی، اخلاقیات، خانواده، ارزش‌های مذهبی و ... را متاثر می‌کرد. نابرابری و رنج حاصل از این تغییرات شگرف، بسیار گسترده بود و زمینه‌ساز انقلاب‌ها، شورش‌ها و اعتصاب‌های متعدد. از طرفی هم ایدئولوژی ملی‌گرایی بالا گرفته بود و دولت-ملت‌های جدید در حال شکل‌گیری بودند.

همه این‌ها باعث می‌شد دولت‌ها در پی ایجاد نظام‌های بهداشتی و رفاهی گسترده در کشور خود باشند. چرا که از این طریق هم رضایت و پشتیبانی شهروندان را کسب می‌کردند و هم از انقلاب و ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی جلوگیری می‌کردند.

در واقع دولت رفاهی و نظام خدمات اجتماعی در راستای منافع ناسیونالیستی شکل گرفتند و رشد کردند. اتوفون بیسمارک صدراعظم مقتدر آلمان نخستین نظام خدمات اجتماعی را در کشور تازه تاسیس آلمان پایه‌ریزی کرد و پس از آن کشور‌های دیگر نیز به همین راه رفتند.

ایران نیز پس از انقلاب مشروطه تبدیل به یک دولت-ملت شده بود و در پی نوسازی اقتصادی و سیاسی بود که مستلزم رشد بوروکراسی و نظم قانونی بودند. لوازم قانونی و ایده‌آل این رشد بوروکراتیک و اقتصادی در انقلاب مشروطه تعبیه شد و در عمل توسط دولت سردار سپه آغاز شد.

تاریخ خدمات اجتماعی در ایران همواره متاثر از وقایع جهانی بوده است. در مرحله اول و متاثر از دولت-ملت‌های مدرن بنیاد‌هایی مانند شیر و خورشید سرخ در ایران تاسیس شدند و در مرحله دوم از ترس فراگیری کمونیسم، اصلاحات ارضی، سپاه دانش و بیمه خدمات درمانی به وجود آمدند.

بیشتر بخوانید: فرح پهلوی؛ بنیانگذار نهادهای موازی در ایران +تصاویر

به گزارش رویداد۲۴ بنگاه حمایت از مادران و نوزادان در ۲۵ آذرماه سال ۱۳۱۹ تاسیس شد. اهمیت آن با توجه به ساختار‌های سنتی و پایمال شدن حقوی زنان و رنجی که کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست تحمل می‌کردند بسیار بود. این بنگاه بهداشت خانواده، کنترل جمعیت، آموزش تعلیم و تربیت و تقدیر از مادران نمونه را در دستور کار داشت و بعد‌ها به مناسبت تاسیس آن، ۲۵ آذر توسط محمدرضاشاه پهلوی به عنوان روز مادر نامگذاری شد.

با انقلاب سفید بنگاه حمایت از مادران و فرزندان نیز گسترش پیدا کرد و آموزش‌های پزشکی و مامایی و آموزشی همگی رایگان شدند. همچنین آموزشگاه بهیاری هم در آن تاسیس شد و زایشگاهی نیز با ۲۵۰ تخت در منطقه نظام آباد تاسیس شد که خدماتش رایگان بود.

تاسیس مرکز آموزش بهیاری و مامایی در کنار زایشگاه‌های مختلف در سراسر کشور تاثیر چشمگیری بر گسترش بهداشت و سلامت خانوادگی داشت.

در مرحله بعد و در سال ۱۳۴۶ روز ۱۴ آذر به عنوان روز تنظیم خانواده انتخاب شد. محمدرضاشاه پهلوی پیامی صادر کرد و درباره این اقدام چنین گفت: «با توجه به رشد اقتصادی کشورمان و متناسب نبودن رشد جمعیت با رشد اقتصادی دستور شروع برنامه‌های بهداشت و تنظیم خوانده را در سال ۴۶ صادر نمودیم و اجرای برنامه‌های بهداشت و تنظیم خانواده از همان تاریخ شروع شده و با موفقیت پیشرفت کرده است و با آموزش وسیعی که داده شده، مردم ایران به تغییرات اجتماعی کشور در سال‌های اخیر به خوبی واقف شده‌اند و این برنامه که در ایران کاملا به موقع شروع شده، به ما امکان می‌دهد که برای گردانیدن چرخ‌های اقتصاد و صنعت کشور نیروی انسانی فعال فراهم آوریم و ترتیبی بدهیم که ملت ایران در سال‌های آینده پیوسته به رفاه بیشتری نائل آید.»

این امر مصادف بود با تصویب قانون حمایت از خانواده که در سال ۱۳۴۶ تصویب شد و حقوقی به زنان می‌داد که در تاریخ ایران هیچگاه وجود نداشتند. پیشرفت‌هایی که از زمان تاسیس نهاد‌های اجتماعی و مدنی در ایران شده بود نتیجه مبارزه مردم ایران علیه استبداد و برای بدست آوردن مدرنیته و پیشرفت اجتماعی بود که از سال‌های ۱۲۸۵ و با انقلاب مشروطه آغاز شده بود. مردم ایران با انقلاب مشروطه پیشرفت و آزادی‌های اجتماعی بسیاری بدست آوردند، اما فقدان توسعه و آزادی سیاسی نهایتا همه آن‌ها را به خطر انداخت.