چالش مهم ایران با دولت بایدن
رویداد۲۴ با نزدیک شدن به استقرار دولت جدید آمریکا و آغاز رسمی فعالیت های جو بایدن به عنوان رییس جمهور این کشور در ایران نیز بحث بر سر رفتار آمریکا در قبال برجام و تحریم ها داغ است.
در دو روز اخیر دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب گفت‌و‌گوهایی با مقامات ارشد سیاسی و دیپلماتیک کشور منتشر کرده که در آن به بحث بازگشت آمریکا به برجام پرداخته شده است.
مقامات ایران شرط بازگشت آمریکا به برجام را رفع تمام تحریمها اعلام کرده‌اند. به ویژه علی اکبر ولایتی و محمد جواد ظریف به این مسئله اشاره کرده‌اند.
این اظهار نظرها پس از سخنان رهبر انقلاب در تاریخ ۱۹ دی مطرح شد که مسئله ایران را نه بازگشت آمریکا به برجام که رفع کلیه تحریمها عنوان کردند.
رهبر انقلاب همچنین در جملاتی «سخن پایانی و قطعی» جمهوری اسلامی در این باره را اینگونه بیان کردند: "ما هیچ اصرار و عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به برجام نداریم اصلاً مسئله‌ی ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد. آنچه مطالبه منطقی و عقلانی ما است، رفع تحریمها است؛ این حقّ غصب‌شده‌ی ملّت ایران است."
ولایتی در همین راستا از شرط ایران برای بازگشت آمریکا به برجام حرف زد و گفت: "ما هیچ اصرار و عجله‌ای نداریم که آمریکا برگردد؛ امّا اگر می‌خواهد برگردد شرایطی دارد که مهم‌ترینش این است که تحریمها را بردارد و معلوم بشود که دولت جدید به تعهدات برجام پایبند است؛ یعنی اعلام کند و رئیس‌جمهور آمریکا هم متعهد شود."
ظریف نیز از گام‌های عملی آمریکا سخن گفت، گام‌های عملی که منجر به عادی شدن روابط اقتصادی ایران با جهان شود. به گفته او "این یعنی حل و فصل تمام اقداماتی که آمریکا کرده و باعث‌شده رابطه‌ی اقتصادی با ایران را محدود بکند." او همچنین افزود: «امضای بایدن شرط لازم است اما شرط کافی دیدن آثار اقدامات آمریکاست.»
حال سوال این است که جو بایدن با شرط ایران برای رفع تحریمها چه می‌کند؟
دکتر عبدالرضا فرجی‌راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در باره این تحولات گفت: «مواضع آقای ولایتی و ظریف مواضع درستی است. اولین بار رهبری این موضع را مطرح کردند. درست است که آمریکا باید به برجام به‌عنوان یک عضو ۵+۱ برگردد، اما بازی کردن با کلمات که مشکلی را حل نمی‌کند. برجام یک کلمه و نتیجه توافقی است که هر شش کشور آن را امضا کردند. اصل این توافق این بود که ایران در رابطه با مسئله غنی‌سازی و نگرانی‌هایی که آژانس داشته کوتاه بیاید و آن‌ها هم تحریم‌های ایران را بردارند. نتیجه این توافق برجام شد.»
او افزود: "این‌که حالا آمریکا بخواهد به برجام برگردد، اما هیچ اقدامی در رابطه با مسائل اقتصادی صورت نگیرد و تحریمها برداشته نشود فایده ندارد و فقط بازی با کلمات است؛ لذا آمریکا باید وقتی به برجام برمی‌گردد تحریمها برداشته شود. برخی از تحریمها اقتصادی است و آقای بایدن راحت‌تر می‌تواند آن‌ها را بردارد. بعضی از تحریمها زیر چتر تروریسم و حقوق‌بشر هستند، اما باز هم آقای بایدن با توجه به این‌که کنگره آمریکا را دموکرات‌ها در اختیار دارند می‌تواند راحت‌تر این بحث را پیش ببرد و با سران کنگره لابی کند و سریعاً این اقدام را انجام بدهد؛ بنابراین در مرحله اول می‌توانند حسن نیت‌شان را نشان بدهند."
فرجی راد ادامه داد: «همه تحریمها که زیر چتر حقوق‌بشر و تروریسم نیست. آن چیزی که مربوط به اقتصاد و فضای اقتصاد باز ایران، همکاری بین‌المللی اقتصادی ایران، فروش نفت و بازگشت پول است را می‌توانند سریع انجام بدهند؛ بنابراین بهتر است که هرچه سریع‌تر این کار را بکنند. همان‌طور که آقای گروسی گفت میزان غنی‌سازی دارد رو به بالا می‌رود و به ۲۰ درصد رسیده است. این کار را برایشان مشکل‌تر می‌کند. به نظر من دولت آمریکا، کار مشکلی در پیش ندارد. اگر اراده‌ای وجود داشته باشد و مصمم باشند این کار در ظرف یک ماه قابل انجام است.»
فرجی‌راد درباره احتمال اقدام بایدن برای رفع تحریمها اظهار کرد: "تا الان آقای بایدن و تیمش مثبت صحبت کردند و رویکردشان به این قضیه مثبت بوده است. دیپلمات‌های آمریکایی و سفرای سابق آمریکا هم در این باره نامه نوشتند. آن‌هایی هم که بایدن انتخاب کرده است کسانی هستند که با برجام به طورمستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط بودند. آقای جان کری، خانم شرمن که مذاکره‌کننده هسته‌ای بوده و الان معاون خارجی شده لذا اگر بر روی حرفشان استوار باشند کار جلو می‌رود. اگر آن‌ها روی حرف چهار سال گذشته‌شان که ترامپ را برای خروج از برجام و اعمال فشار علیه ایران، محکوم کردند و گفتند اقدامات ترامپ نتیجه ندارد ایستاده باشند می‌توانند رفع تحریمها را انجام بدهند. علاوه بر رویکرد مثبت آن‌ها، شروطشان هم شروط جدی نبوده است. شروط اروپایی‌ها شاید کمی محکم‌تر باشد."
او بیان کرد: "طرف آمریکایی باید توجه کند هرچه زمان بگذرد لابی‌های خبیث و مخرب که در منطقه ما هم هستند بیشتر می‌توانند با اعضای کنگره و اعضای سنا مشورت کنند و باعث شوند که اعضای کنگره دولت بایدن را تحت فشار قرار بدهند. پس هرچه دولت بایدن زودتر این کار را انجام بدهد به این لابی‌های پرخطر اجازه نخواهد داد تا اوضاع را بدتر بکنند."
بیشتر بخوانید: چالش قانونی حمله دقیقه نودی ترامپ به ایران
او همچنین درباره احتمال تعریف شرایط جدید از سوی آمریکا برای رفع تحریمها، گفت: «بعید می‌دانم شروط جدیدی گذاشته شود. اگر شروطی بگذارند ایران هم شرط می‌گذارد. بعد قضیه کش‌دار و طولانی می‌شود. طبیعتاً کار به جایی نمی‌رسد. در نتیجه با غنی‌سازی ۲۰ درصد و بالای ۲۰ درصد و مصوبه مجلس مواجه می‌شویم که کار را برای آن‌ها سخت می‌کند. درست است که ما هم از لحاظ اقتصادی تحت فشار بیشتری قرار می‌گیریم، اما کار برای آن‌ها هم سخت می‌شود. یعنی ایران غنی‌سازی را بیشتر می‌کند و سانتریفیوژ‌های پیشرفته تری را بکار می‌گیرد. مصوبه مجلس هم ممکن است به ان پی تی ضربه بزند بنابراین آن‌ها هم باید بجنبند. روز سه شنبه آقای گروسی نکته خوبی مطرح کرد و گفت بیش از دو سه هفته وقت نیست باید عجله کرد وگرنه کار سخت‌تر می‌شود.»
