بی‌پولی در پیک پنجم/ هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده کرونایی بیمارستان‌ها
رویداد۲۴ بر سر ورود به پیک پنجم کرونا، هنوز اتفاق نظر وجود ندارد، اما آنچه مشخص است، افزایش بی‌سابقه میزان بستری بیماران و پر شدن تخت‌های آی‌سی‌یو است. بار بیماری و بیماران آنقدر بر مراکز درمانی سنگینی می‌کند که اخیرا فرمانده عملیات ستاد مقابله با کرونای استان تهران، به مشکلات مالی دانشگاه‌های علوم پزشکی در اوج‌گیری مجدد کرونا، اشاره کرده است. به گفته علیرضا زالی، این دانشگاه‌ها نیاز به تامین نیازهای اعتباری و لجستیک دارند و دولت باید به آنها کمک کند.
او به این نکته هم اشاره کرده که اگر این منابع تامین نشود، توان دانشگاه‌ها برای مقابله با پیک پنجم کرونا به تحلیل خواهد رفت. صحبت‌های زالی در حالی مطرح می‌شود که بیمارستان‌های دولتی در تمام مراکز استان‌ها و شهرهای کوچک و بزرگ از شروع پاندمی کرونا تا کنون به مرکز کرونا تبدیل شده و بخش‌های مختلف این مراکز درمانی در پیک‌های متوالی به بستری بیماران بدحال کرونایی اختصاص پیدا کرده است تا حداقل درآمدزایی‌هایی آنها را هم با چالش مواجه کند.
در بسیاری از مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ بیمارستان‌های مرکز کرونا، اجازه بستری بیماران غیرکرونایی را ندارند. به تاکید مدیران این بیمارستان‌ها در ۱۷ ماه اخیر بودجه‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی، درمان را مدیریت کرده اما حالا با کمبود منابع مالی قطعا مشکلاتی در ارائه خدمات ایجاد می‌شود. انتظار از افزایش منابع مالی برای مقابله با کرونا در حالی است که تنها بودجه قابل توجه برای وزارت بهداشت در بخش مدیریت کرونا، فروردین سال ۹۹ از صندوق ذخیره ارزی به مبلغ یک میلیارد یورو اختصاص یافت و مقام معظم رهبری هم نسبت به پرداخت آن تاکید کردند. اما در آستانه ورود به مرداد ۱۴۰۰ این بودجه هنوز به طور کامل پرداخت نشده و بخش عمده‌ای از پول اختصاص داده شده، برای خرید دستگاه‌های اکسیژن‌ساز و ونیتلانتور، کپسول اکسیژن، تخت‌های بستری و تجهیز بیمارستان‌ها و افزایش آی‌سی‌یوها هزینه شده است.
وزارت بهداشت می‌گوید که دولت باید برای تامین اعتبارات اقدام کند، اما اعضای کمیسیون بهداشت مجلس می‌گویند که پس از تعیین بودجه، امکان اختصاص بودجه اضافه تری وجود ندارند. کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت و سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره مشکلاتی که پیک پنجم برای مراکز درمانی ایجاد کرده تنها به گفتن این جملات بسنده می‌کند که:«قطعا در این مرحله، برای تست‌های تشخیصی، دارو و واکسیناسیون نیاز به تامین منابع است و دولت باید در این باره تصمیم بگیرد و بودجه‌ای را به این منظور اختصاص دهد.»
حالا در نبود حمایت‌های مالی و اختصاص ندادن بودجه بیشتر به وزارت بهداشت، به نظر می‌رسد کرونا در سیر صعودی ویروس دلتا شرایط سخت‌تری را در روزهای آینده رقم بزند و مشکلات مراکز درمانی با اختلال در اجرای طرح‌های بیماریابی فعال و انجام تست‌های تشخیصی زودهنگام، به پرشدن تخت‌های بیمارستانی، معطل ماندن بیماران و حتی وخیم شدن حال مبتلایان به دلیل کمبود امکانات منتهی شود.
دخل و خرج بیمارستان‌های دولتی نمی‌خواند
در کنار اعلام کمبود بودجه در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی برای مقابله با کرونا در پیک پنجم، بیمارستان‌های دولتی به‌دلیل ارائه خدمات گسترده به بیماران کرونایی با کاهش درآمدزایی مواجه شده‌اند و حالا تامین‌نشدن بودجه‌های دولتی برای حمایت آنها هم می‌تواند چالش جدی در مقابله با پاندمی کرونایی باشد که در فواصل زمانی کوتاه‌مدت پیک‌های متعددی را با جهش‌های مختلف ویروس در ایران رقم زده است.
خسروصادق‌نیت، رئیس بیمارستان امام‌خمینی (ره) به چالش‌های پیک پنجم کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: «در بحث کرونا هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای رقم خورد که ما در گذشته با آن مواجه نبودیم. یکی از آنها، پرداخت ماهانه حدود ۴ میلیارد تومان برای تامین اکسیژن خالص یا مایع بود، قبل از پاندمی کرونا ما چنین هزینه‌ای نداشتیم. تامین وسایل حفاظت فردی برای پرسنل بیمارستان هم جزو هزینه‌های اضافی بود که بر گردن بیمارستان‌ها افتاد و بیمه‌ها هم آنها را تقبل نمی‌کنند.»
به‌گفته صادق‌نیت، این بودجه‌ها از طریق درآمدهای بیمارستان تامین می‌شود: «برخی خدمات معمول بیمارستان هم پس از شیوع کرونا محدود شد و با وجود اینکه هزینه‌های زیادی برای تجهیز امکانات و ارائه این خدمات داشتیم، اما اکنون پزشکان قادر به انجام فعالیت‌هایشان در این حوزه‌ها نیستند؛ چراکه بسیاری از بخش‌های درمانی و تخت‌های بیمارستان در پیک‌های مختلف به بستری بیماران کرونایی اختصاص پیدا می‌کند. تمام این موارد، در گردش مالی بیمارستان مشکلات جدی ایجاد کرده است.» براساس اعلام رئیس بیمارستان امام خمینی (ره)، این مراکز درمانی، سال‌هاست که به‌صورت خودگردان اداره می‌شود و برخی هزینه‌های جاری با درآمدزایی خود بیمارستان تامین می‌شود؛ به همین دلیل اگر درآمدها نسبت به هزینه‌ها رشد نداشته باشد، مشکلاتی برای بیمارستان ایجاد می‌شود.
او می‌گوید: «تورم در سالهای اخیر بیشتر از تعرفه‌ها افزایش داشته، در این وضعیت تراز بیمارستان‌ها به منحنی منفی نزدیک‌تر می‌شود و با شیوع کرونا هم این مراکز درمانی برای اداره خدمات معمول دچار مشکلات مالی بیشتر از گذشته شدند؛ اتفاقی که نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده، چراکه با وجود کاهش درآمد، فشار کاری چندین‌برابر شده است.»
رئیس بیمارستان امام خمینی همچنین به کمک‌های مالی که دولت به دانشگاه‌های علوم پزشکی و بیمارستان‌های دولتی کرده، اشاره می‌کند و می‌افزاید: «با توجه به بودجه‌ای که در این مدت به ما تعلق گرفت، توانستیم بخشی از کمبودها را جبران کنیم، البته محدودیت‌هایی هم داشتیم اما تلاش ما این بود که در ۴ پیک قبلی اختلالی در ارائه خدمات به بیماران کرونایی ایجاد نشود، هرچند که اکنون با شرایط سهمگین‌تری مواجهیم و در کنار آن بیماران غیرکرونایی هم برعکس دوره‌های قبلی مراجعه بیشتری دارند. این بیماران در چندماه گذشته به‌دلیل شیوع کرونا از مراجعه و پیگیری درمان خود خودداری کردند اما حالا مراجعاتشان بیشتر شده است. این مسئله در پیک پنجم موجب شده که ما برای ارائه خدمات به بیماران کرونایی برای اختصاص فضا و تخت با مشکل دیگری هم مواجه باشیم.»
بیشتر بخوانید: در بیمارستان مسیح دانشوری چه می‌گذرد؟/ آقای ولایتی بخواند
بودجه وزارت بهداشت برای مقابله با کرونا کم است
فقدان منابع مالی برای مقابله با کرونا، کمبود واکسن و حتی مشکلاتی که در ارائه خدمات کلان به بیماران کرونایی مطرح می‌شود، در نهایت نگاه‌ها را به سمت مجلس می‌کشاند؛ جایی که پیگیر مشکلات مردم است.
همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، کمبود منابع مالی در حوزه مقابله با کرونا را تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: «بودجه وزارت بهداشت برای مقابله با کرونا کم است و حتی در پرداخت یک میلیون یورو از صندوق ذخیره ارزی کش‌وقوس‌های زیادی وجود داشت اما تا جایی که اطلاع دارم و توضیحاتی که بانک مرکزی در حضور مقامات وزارت بهداشت ارائه کرد، تا یک ماه پیش، ۷۰ تا ۸۰ درصد این بودجه محقق شد. البته این بودجه تنها مختص وزارت بهداشت نبود، قرار هم نبود تنها به دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص داده شود، سهمیه بخش نیروهای مسلح که در بخش کرونا فعالیت می‌کند هم درنظر گرفته شده بود.»
این نماینده مجلس درباره اقدام عملی مجلس برای حمایت از نظام سلامت در کنترل شیوع کرونا هم می‌گوید: «کرونا مسئله مهمی است و باید توجه ویژه‌ای به آن شود. این مسئله درست است که بودجه وزارت بهداشت در مقابله با کرونا، تامین دارو، تجهیزات پزشکی و... پایین است اما سؤال من اینجاست که آیا هم‌اکنون کمبود آب در استان‌ها غوغا به پا نکرده؟ یا قطعی برق مشکلات جدی در تمام حوزه‌ها به‌ویژه بهداشت و درمان رقم نزده است؟ با این اوصاف هم باید عنوان شود مجلس باید زودتر برای پیگیری و نظارت بر رفع این مشکلات ورود می‌کرد. اما نکته مهم، بحران بودجه است. درست است که نجات جان انسان‌ها از ویروس کرونا بسیار مهم است، اما کمبود آب و قطعی برق هم جان انسان‌ها را تهدید می‌کند و اگر منابع مالی کافی تامین نشود، هیچ‌کدام از این بحران‌ها از بین نمی‌رود. منابع ارزی ما محدود است. شفاف هم بگوییم که بدون فروش نفت قادر نخواهیم بود این بودجه‌ها را تامین کنیم.»
این نماینده چاره کار را واکسیناسیون عمومی می‌داند: «باید وعده‌ها عملی شود، ما نمی‌دانیم وزارت بهداشت قادر است ماهانه ۱۰ میلیون دوز واکسن تزریق کند یا خیر؟ البته محقق‌شدن آن هم منوط به تامین واکسن است. به این مسئله هم توجه کنید که با وجود کمبود بودجه اما مخارج تامین واکسن از ضرری که کرونا به بخش درمان ما برای تامین دارو و دستگاه‌های اکسیژن‌ساز و حتی افزایش تخت‌های آی‌سی‌یو وارد کرده، بسیار کمتر است. دولت باید تمام تلاش خود را برای تامین بودجه خرید واکسن اختصاص دهد. برای خرید ۱۰۰ میلیون دوز واکسن داخلی و تزریق ۲ دوز به ۵۰ میلیون نفر نیاز به ۲۰ هزار میلیارد تومان پول داریم. این بودجه باید جدای از بودجه خرید واکسن‌های خارجی باشد.»
پرداخت ۸۶۰ میلیون یورو از صندوق ذخیره ارزی
صندوق مالی وزارت بهداشت برای مقابله با کرونا در حال خالی‌شدن است؛ چالشی که در روزهای پایانی دولت دوازدهم، به دولت بعد منتقل می‌شود و به‌نظر نمی‌رسد که وزارت بهداشت دولت سیزدهم به جز تامین واکسن‌هایی که قرار است از پاییز سبد واکسیناسیون کشور را پر کند، اقدام قابل‌توجهی در مدیریت کرونا انجام دهد.
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اما معتقد است که مدیریت نادرست منجر به بی‌پولی برای مقابله با پیک پنجم شده است. او می‌گوید: «بسیاری از کم‌کاری‌ها در مقابله با کرونا و پیک‌هایی که به دفعات در حال تکرارشدن است، به سوء‌تدبیر ستاد ملی مبارزه با کرونا برمی‌گردد؛ از بسته‌نشدن جاده‌ها در تعطیلات نوروز امسال و تجمعات ماه رمضان تا انتخابات شورای شهر و روستا که عمدتا با حضور قابل توجه مردم همراه بود.
این شرایط از سوی ستاد مورد نظارت قرار نگرفت و به شرایط بحرانی کرونا دامن زد تا جایی که ما هنوز به پایان پیک چهارم نرسیده، ورود به پیک دیگری را تجربه می‌کنیم.» شهریاری از پرداخت ۸۶۰ میلیون یورو بودجه برای مقابله با کرونا از صندوق ذخیره ارزی هم خبر می‌دهد: «بخش قابل‌توجهی از این مبلغ محقق شد اما طی ۱۶ ماه. درحالی‌که باید در یک زمان مشخص به وزارت بهداشت تعلق می‌گرفت که این اتفاق نیفتاد.
علاوه بر این، شاهد اختصاص منابع پایدار پیش‌بینی‌شده در قانون هم نبودیم. یک درصد از ارزش افزوده متعلق به وزارت بهداشت است که باید در سال ۹۹ اختصاص پیدا می‌کرد اما یک ریال آن که حداقل ۱۴ تا ۱۵ هزار میلیارد است، به‌دست وزارت بهداشت نرسید. ۱۰ درصد درآمد خالص طرح هدفمندی یارانه‌ها هم همین سرنوشت را داشت. با این وضعیت انتظار می‌رفت برای مقابله با پیک‌های کرونا با کمبود منابع مالی مواجه شویم.»
او به بخش دیگری از سوء‌مدیریت در شیوع کرونا اشاره می‌کند. به‌گفته شهریاری، مشکلات به‌وجود آمده در حوزه کرونا تنها اختصاص‌نیافتن بودجه نیست و سوء‌مدیریت در کنترل این بیماری، چالشی دیگر است. او به نامه‌ای که از سوی کمیسیون به ستاد ملی مقابله با کرونا برای بستن مرزهای شرقی که در ششم اردیبهشت امسال فرستاده شد، اشاره می‌کند و می‌گوید که از همان زمان مجلس نگران شیوع ویروس دلتا در کشورهای هم‌مرز شرقی بود: «ما اعلام کردیم که این ویروس سیستان‌وبلوچستان و سپس سایر استان‌های کشور را درگیر خواهد کرد اما کسی به نامه ما توجه نکرد و حالا شاهد چنین وضعیتی هستیم.»
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره پیگیری مجلس برای اختصاص بودجه بیشتر به نظام سلامت و به‌طور مشخص وزارت بهداشت، می‌گوید: «مجلس پس از تصویب قانون بودجه، نمی‌تواند در زمان معمول بودجه اضافه‌تری تصویب و به دولت تحمیل کند. البته امسال شاهد کم‌لطفی‌هایی از سوی دولت و مجلس به حوزه بهداشت و درمان بودیم. از بودجه وزارت بهداشت ۱۰ هزار میلیارد از سوی دولت و همین میزان هم از سوی مجلس کم شد که با وجود تلاش ما برای حذف‌نشدن این ۲۰ هزار میلیارد گوش شنوایی وجود نداشت.»
به اعتقاد شهریاری، این مشکلات به دولت سیزدهم هم منتقل خواهد شد: «مطمئن نیستم که روند این شرایط در ماه‌های آینده و دولت بعدی بهبود پیدا کند. خزانه خالی به رئیس‌جمهور بعدی تحویل داده می‌شود و منابع مالی همچنان کم است. هیچ مدیریتی در مصرف منابع صورت نگرفته است. در قانون پیش‌بینی شد که حداقل در ۶ ماه اول ارز دارو و تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی با ارز ترجیحی دولتی درنظر گرفته شود، اما این اتفاق نیفتاد. قیمت بسیاری از داروها چندبرابر شد و شرکت‌ها با ارز نیمایی دارو وارد کردند. پس‌لرزه‌های این مشکلات در آینده وجود خواهد داشت.»
