صالحی: حکمرانی با جبر میسر نمی‌شود / یک حکمران زمانی موفق است که اصلاح پذیر باشد و به نخبگان گوش کند

رویداد۲۴ مراسم رونمایی کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» با حضور رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم، اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حجت الاسلام مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم، و علی اکبر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران برگزار شد.

رضا داوری اردکانی در این نشست گفت: جلسات متعددی برای پیشبرد کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» با حضور اساتید و صاحبنظران برجسته برگزار شد و مجموع مباحث در جهت اصلاح مسائل کشور در حوزه‌های مختلف بود. در این جلسات اساتید رشته‌های مختلف علمی حضور داشتند که گفتگو‌های سازنده‌ای شکل گرفت و اساساً طرح مباحث ارزشمند از نکات مثبت مجموع این جلسات بود.

وی افزود: موضوع پیش آمده در افغانستان، فاجعه زمان ماست و مردم افغانستان مسئول آنچه که در کشورشان رخ داده، هستند و ما نیز پاسخگوی مسائل و مشکلات کشورمان هستیم.

علی اکبر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران گفت: ایران در طول تاریخ دو بار الگوی حکمرانی بوده است. بار اول در زمان هخامنشیان که حکمرانی خود را از شرق تا غرب گسترش داشت و توانست جهان را به خوبی و هوشمندانه اداره کنند و در مرتبه دوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شیوه حکمرانی مبتنی بر ولایت فقیه را پیش گرفت. حال باید دید کشوری که توانایی ارائه الگو‌های حکمرانی را دارد آیا توانایی اصلاح پذیری نیز دارد؟

وی تاکید کرد: اگر جامعه را مانند فرزند تازه متولد شده درنظر بگیریم مراحلی که این فرزند طی می‌کند تا به رشد و نمو برسد برانگیختگی و شکوفایی ایجاد می‌کند که به اعتقاد من برانگیختگی انقلاب اسلامی ایران از مشروطه آغاز شد و تجلی و برانگیختگی آن در انقلاب سال ۱۳۵۷ نمایان شد.

صالحی گفت: کشور از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاکنون دوران بالندگی را طی کرده و ممکن است در این راه اشتباهات و قصوری رخ داده باشد. اما تلاش بر رسیدن به بالندگی بوده و به اعتقاد من برپایی جلساتی از این دست نمونه‌ای از سیر در مسیر بالندگی است.

رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران اضافه کرد: جامعه فرهیخته جامعه به کمال رسیده است و محور اساسی در تحول جوامع آزاد اندیشی است و اگر محلی برای تضارب آرا وجود نداشته باشد تمامی مباحث اهالی علم و نظر، ابتر باقی می‌ماند. در هر دولت و حکومت امنیت ملی اصل و ملاک است و باید بر تعریف آزاد اندیشی کار کرد و حاکمان با منطق و استدلال مورد سوال قرار گیرند. اگر به دین خرافات اضافه شود زنگار به خود می‌گیرد و مسیر آن تغییر می‌یابد. وقتی که یک فردِ مسئول در کشور به عنوان متخصص خارج از عرف، درباره مذاکرات صحبت کند زیر سوال می‌رود، اما اگر شخصی در لباس روحانیت انواع خرافات را مطرح کند مورد سوال قرار نمی‌گیرد. از همین رو معتقدم مسئولیت اجتماعی در قبال گفتار ناثواب در کشور وجود ندارد و این امر یکی از مسائل اجتماعی مهم ایران است.

صالحی همچنین با اشاره به این نکته که حکمرانی با جبر میسر نمی‌شود، گفت: امروزه کودکان ما باهوش هستند و در شبکه‌های اجتماعی با انواع استدلال و منطق‌ها روبه‌رو می‌شوند این در حالی است که برخی فقط با بر تن کردن لباس روحانیت با بیان خرافات دینی، شهد شیرین دین را از بین می‌برند. خداوند در قرآن کریم به درستی می‌فرماید: «لا اکراه فی الدین قد تَبَینَ الرُّشْد مِنَ الْغَی» و هدف از بیان آن این است که حکمرانی با جبر محقق نمی‌شود بلکه با اختیار محقق خواهد شد. به اعتقاد من یک حکمران زمانی موفق است که اصلاح پذیر باشد و به سخنان نخبگان جامعه که از سر خیرخواهی نظرات خود را بیان می‌کنند گوش دهد.

اشرف بروجردی نیز در این نشست گفت: دغدغه بررسی مسائل مربوط به ایران از دو سال پیش آغاز شد و این سئوال مطرح بود که در جامعه اسلامی با چه نگاهی باید مسائل را حل و فصل کرد؟ از همین رو برای پاسخ به این سئوال مهم جلساتی برگزار شد که مسئولیت برپایی این جلسات به عهده استاد مصطفی محقق داماد بود و اندیشمندان و فرهیختگان بسیاری نظرات خود را در این کتاب مطرح کرده اند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: مسائل ایران در این جلسات با رویکرد ارائه راهکار‌های مناسب به مسئولان کشور مورد بررسی قرار گرفت و استاد رضا داوری اردکانی در این زمینه نظریه قابل تاملی را ارائه کرد که مخالفان و موافقان بسیاری داشت. وی در طرح نظریات خود مطرح کرده بود که اصولاً مسئله‌ای وجود ندارد و به موضوعات جامعه نمی‌توان عنوان مسئله را الصاق کرد.

وی گفت: تعالی افکار در جهت فرهنگ‌سازی یک ایده، یاری رسان است و تشکیلات کوچک مدنی فرصتی برای تبادل اندیشه ایجاد کرده است و در این بین صاحبان اندیشه جایگاه بی‌بدیلی دارند. خوشبختانه نسل امروز گوش شنوا دارند و اهالی فکر و اندیشه تشنه شنیدن هستند. به اعتقاد من رسالت بزرگان این است تا ناگفته‌ها را برای نسل جوان بازگو کنند.

حجت الاسلام مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران در ادامه مراسم گفت: تحولات اجتماعی بر عهده مراکز علمی است و اگر مراکز علمی حرکت نکنند سطح فکری جامعه متحول نخواهد شد و در جلسات مربوط به کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» بر طرح مسائل و مشکلات مردم در اجتماع آزادانه تاکید می‌شد.

وی افزود: آنچه که امروزه در همسایگی ایران در افغانستان شاهد هستیم، نشان دهنده این مهم است که متفکران، علما، دانشمندان و ... به فکر تحول فکری توده‌ها نبوده اند و این خطر که دوباره جهل، تاریکی و ظلمت بر اجتماع سایه اندازد نیز وجود دارد.

این حقوقدان تاکید کرد: جریانات پیش آمده در افغانستان اعلام خطر برای بازگشت جامعه به سمت ارتجاع است و متاسفانه تحول فکری در جامعه رخ نداده و تزریق خرافات به مردم در جریان است.

محقق داماد ادامه داد: در این بین سوالاتی از قبیل اینکه چه باید کرد که جامعه از جهل مطلق به خصوص جهل دینی نجات پیدا کند؟، مطرح است. بنده بار‌ها به صراحت گفته ام جهل دینی خطری که متوجه جامعه ما است. به عبارت دیگر دین در لباس خرافات عرضه می‌شود، اما آیا جامعه دیندار همراه با خرافات، بهتر از جامعه بی دین است؟ آیا دین کج اندیشانه بهتر از بی دینی است؟ پاسخ به این سوالات در کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است.

رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران اضافه کرد: امید است در آینده اهل دانش و فرهنگ راه حل نهایی برون رفت از این شرایط را ارائه دهند تا آگاه شویم که با چه روش و زبانی توده جامعه هدایت می‌شود. به اعتقاد من باید فرهنگ تحول را سر سفره مردم آورد، اما در حال حاضر پاسخ و راهکار روشنی برای تحقق این مهم وجود ندارد.

لازم به توضیح است فریبرز خسروی معاون کتابخانه ملی، غلامرضا ظریفیان رئیس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی، آرمان ذاکری استادیار و گردآورنده کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» و مظفر پاسدار شیرازی معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان اسناد و کتابخانه ملی در مراسم رونمایی از کتاب «کاوش مسائل اساسی ایران» حضور داشتند.