سیامک کاکایی، کارشناس مسائل ترکیه تشریح کرد
ترکیه چگونه به تنش اخیر میان باکو و تهران دامن می‌زند؟
کاکایی در مورد نقش ترکیه در برگزاری رزمایش‌های آذربایجان گفت: ترکیه همواره یکی از حامیان آذربایجان بوده است. درست است که در جنگ ۱۹۹۴ ترکیه حمایت کرد، ولی نقش تعیین کننده‌ای در آن جنگ نداشت.
رویداد۲۴ سیامک کاکایی کارشناس مسائل ترکیه و خاورمیانه درباره برگزاری مانور اذربایجان و ترکیه، عنوان کرد: «منابع خبری برگزاری قریب الوقوع مانور نظامی جدیدی بین ترکیه و جمهوری آذربایجان در منطقه نخجوان خبر داد و گویا این مانور برگزار خواهد شد. در فاصله‌ی دو هفته گذشته این دومین یا سومین مانوری است که ترکیه و جمهوری آذربایجان برگزار می‌کنند که قابل تامل و بررسی است. پیش از این در شهریور ماه یعنی در دوهفته گذشته، ترکیه، آذربایجان و پاکستان مانوری با عنوان «سه برادر» برگزار کردند که تحولات منطقه قفقاز جنوبی را تحت شعاع خود قرار داد. پس از آن هم رزمایش ایران در شمال غرب برگزار شد که به طور کلی موضوعات پیرامون قفقاز جنوبی، بحث مرزی بین ایران، آذربایجان و ارمنستان و موضوعاتی از این دست را تحت شعاع خودش قرار داد.»
وی ادامه داد: «در این میان نوع رویکردی که جمهوری آذربایجان از حدود یک ماه پیش با ایجاد مانع در راه عبور کامیون‌های ایرانی به سمت ارمنستان بوجود اورد رفته رفته تبدیل به یک بحث و تنش جدید در این منطقه شد و به هر حال در این بین نقش بازیگران مربوط به قفقاز جنوبی و همینطور مسائل ژئوپولوتیکی در مورد قفقاز جنوبی مطرح شد و هر یک از بازیگران نگاه ویژه‌ای به روند تحولات منطقه‌ای دارند.»
بیشتر بخوانید: نقش مسکو در تحولات اخیر قفقاز/ چرا روسیه از قطع نیاز ترکیه و آذربایجان به ایران سود می‌برد؟
کاکایی در مورد نقش ترکیه در برگزاری رزمایش‌های آذربایجان گفت: «به نظر میرسد که در این رزمایش ها، ترکیه نقش موثر و مهمی دارد. برای تحلیل این موضوع باید به روابط ترکیه و آذربایجان در سالهای گذشته پرداخت. ترکیه همواره یکی از حامیان آذربایجان بوده است. درست است که در جنگ ۱۹۹۴ ترکیه حمایت کرد، ولی نقش تعیین کننده‌ای در آن جنگ نداشت. به هر حال ۲۰ سال از آن تحولات گذشت تا اینکه جنگ دوم قره باغ میان ارمنستان و آذربایجان در گرفت که نهایتا منجر به آزادسازی مناطق و شهر‌هایی شد.»
او در این باره افزود: «در این بین به لحاظ جغرافیایی موضوعی که جلب توجه می‌کند، خاک و سرزمینی است که ادامه سرزمین ارمنستان به سمت مرز ایران است که می‌توان آن را به یک باریکه‌ای تشبیه کرد که حدود ۴۰ کیلومتر است که این بخش از ارمنستان حدفاصل میان منطقه خودمختار نخجوان و خود آذربایجان است. منطقه خودمختار بخشی از آذربایجان است و این فاصله سرزمینی میان آن‌ها وجود دارد.»
کاکایی در پاسخ به این پرسش که موانع صلح میان ارمنستان و آذربایجان چیست، گفت: «سال گذشته که توافقاتی با میانجگری روسیه بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان انجام شد، دو بند بحث شد، یکی ایجاد یک دالان در منطقه لاچین برای قره باغ به ارمنستان و یکی هم بحث برای ایجاد یک دالان در جنوب ارمنستان، حدفاصل نخجوان و بدنه اصلی آذربایجان بود که خود آذربایجان از آن به عنوان یک دالان ضعیف الورود نام می‌برد که این محل اختلاف میان کشور‌ها است و این برداشت به وجود آمده که آذربایجان با اشاره به سخنانی که رییس جمهور آذربایجان اعلام کرد که ما حتی اگر با زور هم شده این دالان را ایجاد خواهیم کرد؛ این موضوعاتی را مطرح کرده است از جمله این سوال که آیا آذربایجان با کمک ترکیه به دنبال ایجاد یک دالانی هستند که یک توافق جدید با ارمنستان انجام دهد؟ که این منجر به یک تغییرات ژئوپولوتیکی منطقه می‌شود و برای ایران بسیار حساس برانگیز است.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در این باره ادامه داد: «درواقع ایران نسبت به چنین تحرکاتی هشدار داده و در کنار این مسائل، ایران رابطه خوبی با ترکیه و آذربایجان داشته، ولی در عین حال پدید آمدن شرایط جدید که منجر به تغییر در مرز‌ها بشود قابل پذیرش نیست. به هر حال ایجاد چنین دالانی یا یک راه مواصلاتی میان نخجوان و آذربایجان بیش از آنکه برای خود آذربایجان مهم و حیاتی باشد برای ترکیه، ایجاد یک دالان و خط سرزمینی که از ترکیه به نخجوان و از آنجا به بخش اصلی آذربایجان و دریای خزر و به آسیای مرکزی، به لحاظ راهبردی و ژئوپولوتیکی مهم است؛ بنابراین این برداشت وجود داشته که ترکیه خود تلاش می‌کند که چنین وضعیتی بوجود بیاید.»
کاکایی درباره راه برون رفت از چنین تنشی را اینگونه مطرح کرد: «کشور‌ها باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند. این تغییر ژئوپولوتیکی که منجر به جا به جایی مرز‌ها شود، می‌تواند در آینده در منطقه تنش آمیز باشد. به هر ترتیب شرایط تحت تاثیر وضعیتی است که بعد از جنگ دوم قره باغ بوده و شرایط برای آذربایجان نسبت به گذشته تغییر کرده، ولی این تغییر با توجه به اینکه ایران از تمامیت و حاکمیت ارضی اذربایجان حمایت کرده، اما در مقابل تلاش‌ها و تحرکاتی که منجر به یک تغییرات ژئوپولوتیکی شود تنش زا خواهد بود و برای ایران هم قابل پذیرش نیست.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا حضور نظامی ایران در مرز به تنش زایی کمک می‌کند، گفت: «مسئله رزمایشی که ایران برگزار کرده در قالب توانمندی‌ها و حق حاکمیتی است که کشور‌ها دارند و مرتبط با همسایگان هم نیست و این در واقع یک اصل است. خود رییس جمهور آذربایجان هم به این موضوع تاکید کرده که این حق ایران است، اما حاشیه سازی در مورد رزمایش در جمهوری آذربایجان بحث برانگیز است و آن منطقه با تمام حدفاصل تمام کشور‌ها و از جمله شمال غرب ایران، برای آنان بسیار مهم است و یک دالان اجتماعی است برای ایران که ارتباطش با ارمنستان را به لحاظ سرزمینی برقرار می‌کند؛ بنابراین تغییرات در این ناحیه مشکل آفرین خواهد بود.»
وی ادامه داد: «در این میان نوع رویکردی که جمهوری آذربایجان از حدود یک ماه پیش با ایجاد مانع در راه عبور کامیون‌های ایرانی به سمت ارمنستان بوجود اورد رفته رفته تبدیل به یک بحث و تنش جدید در این منطقه شد و به هر حال در این بین نقش بازیگران مربوط به قفقاز جنوبی و همینطور مسائل ژئوپولوتیکی در مورد قفقاز جنوبی مطرح شد و هر یک از بازیگران نگاه ویژه‌ای به روند تحولات منطقه‌ای دارند.»
بیشتر بخوانید: نقش مسکو در تحولات اخیر قفقاز/ چرا روسیه از قطع نیاز ترکیه و آذربایجان به ایران سود می‌برد؟
کاکایی در مورد نقش ترکیه در برگزاری رزمایش‌های آذربایجان گفت: «به نظر میرسد که در این رزمایش ها، ترکیه نقش موثر و مهمی دارد. برای تحلیل این موضوع باید به روابط ترکیه و آذربایجان در سالهای گذشته پرداخت. ترکیه همواره یکی از حامیان آذربایجان بوده است. درست است که در جنگ ۱۹۹۴ ترکیه حمایت کرد، ولی نقش تعیین کننده‌ای در آن جنگ نداشت. به هر حال ۲۰ سال از آن تحولات گذشت تا اینکه جنگ دوم قره باغ میان ارمنستان و آذربایجان در گرفت که نهایتا منجر به آزادسازی مناطق و شهر‌هایی شد.»
او در این باره افزود: «در این بین به لحاظ جغرافیایی موضوعی که جلب توجه می‌کند، خاک و سرزمینی است که ادامه سرزمین ارمنستان به سمت مرز ایران است که می‌توان آن را به یک باریکه‌ای تشبیه کرد که حدود ۴۰ کیلومتر است که این بخش از ارمنستان حدفاصل میان منطقه خودمختار نخجوان و خود آذربایجان است. منطقه خودمختار بخشی از آذربایجان است و این فاصله سرزمینی میان آن‌ها وجود دارد.»
کاکایی در پاسخ به این پرسش که موانع صلح میان ارمنستان و آذربایجان چیست، گفت: «سال گذشته که توافقاتی با میانجگری روسیه بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان انجام شد، دو بند بحث شد، یکی ایجاد یک دالان در منطقه لاچین برای قره باغ به ارمنستان و یکی هم بحث برای ایجاد یک دالان در جنوب ارمنستان، حدفاصل نخجوان و بدنه اصلی آذربایجان بود که خود آذربایجان از آن به عنوان یک دالان ضعیف الورود نام می‌برد که این محل اختلاف میان کشور‌ها است و این برداشت به وجود آمده که آذربایجان با اشاره به سخنانی که رییس جمهور آذربایجان اعلام کرد که ما حتی اگر با زور هم شده این دالان را ایجاد خواهیم کرد؛ این موضوعاتی را مطرح کرده است از جمله این سوال که آیا آذربایجان با کمک ترکیه به دنبال ایجاد یک دالانی هستند که یک توافق جدید با ارمنستان انجام دهد؟ که این منجر به یک تغییرات ژئوپولوتیکی منطقه می‌شود و برای ایران بسیار حساس برانگیز است.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در این باره ادامه داد: «درواقع ایران نسبت به چنین تحرکاتی هشدار داده و در کنار این مسائل، ایران رابطه خوبی با ترکیه و آذربایجان داشته، ولی در عین حال پدید آمدن شرایط جدید که منجر به تغییر در مرز‌ها بشود قابل پذیرش نیست. به هر حال ایجاد چنین دالانی یا یک راه مواصلاتی میان نخجوان و آذربایجان بیش از آنکه برای خود آذربایجان مهم و حیاتی باشد برای ترکیه، ایجاد یک دالان و خط سرزمینی که از ترکیه به نخجوان و از آنجا به بخش اصلی آذربایجان و دریای خزر و به آسیای مرکزی، به لحاظ راهبردی و ژئوپولوتیکی مهم است؛ بنابراین این برداشت وجود داشته که ترکیه خود تلاش می‌کند که چنین وضعیتی بوجود بیاید.»
کاکایی درباره راه برون رفت از چنین تنشی را اینگونه مطرح کرد: «کشور‌ها باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند. این تغییر ژئوپولوتیکی که منجر به جا به جایی مرز‌ها شود، می‌تواند در آینده در منطقه تنش آمیز باشد. به هر ترتیب شرایط تحت تاثیر وضعیتی است که بعد از جنگ دوم قره باغ بوده و شرایط برای آذربایجان نسبت به گذشته تغییر کرده، ولی این تغییر با توجه به اینکه ایران از تمامیت و حاکمیت ارضی اذربایجان حمایت کرده، اما در مقابل تلاش‌ها و تحرکاتی که منجر به یک تغییرات ژئوپولوتیکی شود تنش زا خواهد بود و برای ایران هم قابل پذیرش نیست.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا حضور نظامی ایران در مرز به تنش زایی کمک می‌کند، گفت: «مسئله رزمایشی که ایران برگزار کرده در قالب توانمندی‌ها و حق حاکمیتی است که کشور‌ها دارند و مرتبط با همسایگان هم نیست و این در واقع یک اصل است. خود رییس جمهور آذربایجان هم به این موضوع تاکید کرده که این حق ایران است، اما حاشیه سازی در مورد رزمایش در جمهوری آذربایجان بحث برانگیز است و آن منطقه با تمام حدفاصل تمام کشور‌ها و از جمله شمال غرب ایران، برای آنان بسیار مهم است و یک دالان اجتماعی است برای ایران که ارتباطش با ارمنستان را به لحاظ سرزمینی برقرار می‌کند؛ بنابراین تغییرات در این ناحیه مشکل آفرین خواهد بود.»
منبع: انتخاب
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
متاسفانه یکی از اقدامات اشتباه رضاشاه و امتیازاتی که به علت حسن همجواری به ترکیه داد همین که میبینیم نخجوان که هیچ همسایه ای غیر از ارمنستان ایران نداشته با این بخشیدن زمین به طول سیزده کیلومتر با نخجوان هم مرز شده و حالا خیال رسیدن به باکو وکاسپین دا دارد تا به عمق استراتژیک تاریخی ایران یعنی قفقاز وارد شود 
