آمار نگران‌کننده سل در ایران؛ از هر ۱۰۰ هزار ایرانی ۱۳ نفر مبتلا هستند

رویداد۲۴ دکتر مهشید ناصحی رئیس اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همزمان با ۲۳ مهر؛ روز ملی مبارزه با سل اظهار کرد: بر اساس آخرین تخمین‌های سازمان جهانی بهداشت، میزان بروز سل در هر ۱۰۰ هزار نفر در ایران ۱۳ نفر است. وضعیت کشور در مقایسه با منطقه مدیترانه شرقی و جهان تفاوت معناداری دارد.

وی ادامه داد: در سال ۱۳۹۹ در کشورمان میزان بروز گزارش شده سل ۶.۷ مورد در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بوده است. از تعداد ۵۶۶۶ مورد مبتلا به سل گزارش شده کشور در سال ۱۳۹۹، ۴۵ درصد موارد را زنان بیمار و ۱۸ درصد موارد را بیماران غیرایرانی تشکیل می‌دهند و بیشترین میزان بروز سل مربوط به گروه سنی ۶۵ سال به بالا بوده است. 

دشواری ایران برای مقابله با سل

رئیس اداره کنترل سل و جذام وزارت بهداشت بیان کرد: همسایگی ایران با دو کشور افغانستان و پاکستان که در زمره کشورهای با بار بالای سل در دنیا هستند و کشورهای شمالی که در زمره کشورهای با بالاترین میزان شیوع سل‌های مقاوم به درمان هستند، همچنین بحران‌های حاد و مزمن سیاسی موجود در کشورهای همسایه و آثار سنگین مستقیم و غیرمستقیم پاندمی کرونا و تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی بر مولفه‌های اجتماعی موثر بر بروز و مرگ از سل و برنامه کشوری کنترل سل، دشواری کار در این عرصه و ضرورت توجه بیش از پیش هر یک از ما را به عنوان یک انسان یا یک شهروند نسبت به این بیماری یادآوری می‌کند.

ناصحی گفت: در صورت پایان دادن به تحریم‌های ظالمانه موجود، ایران می‌تواند رتبه اول در میان ۲۲ کشور منطقه مدیترانه شرقی برای دستیابی به حذف پیش از موعد سل به عنوان یک کشور بزرگ و پرجمعیت باشد.

او افزود: دنیا ۲۴ مارس (چهارم فروردین) هر سال را به بهانه کشف میکروب سل توسط دانشمند گرانقدر روبرت کخ روز جهانی مبارزه با سل اعلام کرده و همه ساله همزمان با این روز در همه کشورهای جهان تکانی دوباره به فعالیت‌های همگانی ملی و جهانی مبارزه با سل داده و با طرح شعارهایی نو و ارائه برنامه‌هایی جدید، تنور مبارزه با سل را گرم‌تر می‌کند. 

رئیس اداره کنترل سل و جذام ادامه داد: ما در کشور ایران علاوه بر این روز که همراه با همه جهانیان هستیم، روز ۲۳ مهر سالروز وفات محمد بن زکریا رازی را به پاس تحقیقات ارزنده ایشان در بیماری سل به نام روز ملی مبارزه با سل نامگذاری کرده و با برپایی کنگره‌ها، سمینارها و همایش‌ها در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و شهرستانی، خطر سل و ضرورت مبارزه با آن را در خاطره ملت مان زنده نگهداشته و با بسیج همه امکانات در مهار این بیماری بر تلاش‌هایمان می‌افزاییم. 

ناصحی یادآور شد: از موضوعات مهم دیگری که باید در روز ملی مبارزه با سل به آن پرداخته شود اطلاع‌رسانی در زمینه تعهدات بین‌المللی کشورمان به مجامع بین‌المللی و تلاش برای جلب مشارکت همه‌جانبه جهت برآورده کردن این تعهدات و دستیابی بهنگام به اهداف جهانی است. 

وی اهم این تعهدات را تعهد به سازمان ملل متحد در قالب هدف ۳.۳ از اهداف توسعه پایدار، تعهد وزارت بهداشت در مجمع عمومی سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۴ برای خاتمه دادن به سل، تعهد در قالب اعلامیه سیاسی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸ در زمینه سل (UNGA political declaration on Tuberculosis)) برشمرد.

بیشتر بخوانید: ماندگاری ویروس کرونا تا ۵ سال دیگر؟

هدف، حذف سل تا سال ۲۰۵۰

رئیس اداره کنترل سل و جذام گفت: مهم‌ترین اهداف جهانی تعیین شده ذیل تعهدات فوق، دستیابی به کاهش ۸۰ درصدی میزان بروز سل و کاهش ۹۰ درصدی میزان مرگ و میر ناشی از سل تا سال ۲۰۳۰ (نسبت به سال ۲۰۱۵) و نهایتا حذف سل تا سال ۲۰۵۰ میلادی است. 

ناصحی افزود: مفهوم حذف سل، دستیابی به میزان بروز کمتر از یک مورد سل در میلیون نفر جمعیت است و این در حالی است که در حال حاضر میزان بروز تخمین زده شده برای جمهوری اسلامی ایران ۱۳۰ مورد در میلیون نفر است. 

وی ادامه داد: بنابراین واضح است که برای دستیابی به هدف حذف سل باید میزان بروز سل در کشور به طور متوسط ۱۳.۵ درصد در هر سال کاهش یابد. بدیهی است که این امر بدون برنامه‌ریزی و اقدام جهت بیماریابی فعال و درمان سل (اعم از سل فعال و نهفته) در گروه‌های پرخطر، در کنار توسعه دسترسی به ابزارهای تشخیصی و درمانی سریع و به روز میسر نخواهد شد؛ این در حالی است که این بیماری و اولویت بهداشتی مهم جهانی در سایه پاندمی کرونا، به طور قابل توجهی مورد غفلت واقع شده است. 

رئیس اداره کنترل سل و جذام افزود: با توجه به اشتراکات این دو بیماری از نظر علائم بالینی، راه انتقال و حتی برخی از ابزارهای تشخیصی مورد نیاز، متاسفانه این غفلت در مقایسه با سایر برنامه‌های بهداشتی بیشتر نیز بوده است. به طوری که در سال ۱۳۹۹، شاهد کاهش ۳۰ درصدی شناسایی موارد سل کشور نسبت به سال قبل از رخداد پاندمی کرونا هستیم. ما خوب می‌دانیم که اصلی‌ترین راه پیشگیری از بیماری سل، شناسایی به موقع و درمان موارد ابتلای به این بیماری است، که نیاز به تقویت و توجه جدی دارد. 

او گفت: این بیماری در حالی که کاملا قابل درمان است و خدمات تشخیصی، درمانی مورد نیاز آن در نظام بهداشتی کشور به طور رایگان قابل دسترسی است، صرفاً به دلیل ناکافی بودن سواد سلامت جامعه و عدم اطلاع عموم مردم از علائم بیماری و نیز وجود این خدمات رایگان در مراکز خدمات جامع سلامت و خانه‌ها و پایگاه‌های بهداشتی تحت پوشش آنها، اولا همچنان با مواردی از مرگ (که همگی قابل پیشگیری و اجتناب هستند) همراه است و ثانیا در زمان تشخیص بیماری، متاسفانه شاهد آنیم که خانواده‌های این بیماران، مخارج قابل ملاحظه‌ای را متحمل شده‌اند.

ناصحی افزود: البته واضح است که سل به جز موارد فوق، آثار منفی دیگری را نیز به جامعه و کشور وارد کرده و می‌کند، که از آن جمله اثرات منفی غیرمستقیم بر کیفیت زندگی بیماران یا افراد خانواده آنها (نظیر طرد شدن زنان مبتلا از خانواده‌هایشان به دلیل نگرش‌های غلط موجود یا ترک تحصیل فرزندان بیماران به دلایل مختلف)، و لطمات کلان اقتصادی ناشی از ابتلای بسیاری از افراد در سنین فعال از نظر شغلی و اقتصادی هستند.

رئیس اداره کنترل سل و جذام بیان کرد: یک‌چهارم جمعیت، مبتلا به عفونت سلی هستند؛ یعنی میکروب سل در زمانی از طول عمر فعلی آنها وارد بدنشان شده ولی خوشبختانه توسط سیستم ایمنی بدن به حالت خاموش در آمده است. این موارد خاموش در ۵ تا ۱۰ درصد موارد به علت تضعیف سیستم ایمنی به هر علت، می‌توانند بیدار شده، تکثیر یابد و به یک بیماری تنفسی قابل انتقال تبدیل شوند. 

وی تصریح کرد: با توجه به روند عوامل خطر تبدیل‌کننده عفونت سلی به بیماری فعال سل (نظیر سالمندی، اچ‌ای وی، سوء تغذیه، دیابت، اعتیاد، سیگار، سرطان، بیماری‌های مزمن ریوی، مصرف داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی و...) این موارد در حال افزایش است.

ناصحی با اشاره به ابتکار ۱ + ۱ گفت: یکی از پایه‌ای‌ترین اقدامات در تمامی عرصه‌ها و به‌ویژه آموزش و اطلاع‌رسانی (ارتقای سطح سواد سلامت) مرتبط با سل محسوب می‌شود، این ابتکار به این معناست که اگر هر یک از ما (به‌طور خاص) و هر یک از آحاد جامعه (به طور عام) یک اقدام کوچک (نظیر انتقال پیام‌های بنیادین برنامه کنترل سل به یک نفر دیگر) انجام دهیم، برآیند جمعی این اقدام بسیار عظیم خواهد بود.

وی افزود: بدیهی است این اقدامات از انتقال پیام‌های کوتاه و ساده توسط هر فرد به حداقل یکی از اعضای خانواده، دوستان، آشنایان، همکاران و یا همکلاسی‌ها و تبدیل مخاطب پیام به یک سفیر سل و درخواست از او برای تداوم پژواک این پیام شروع می‌شود و تا توجیه افراد اثرگذار جامعه اطرافمان نظیر مشاهیر و هنرمندان، خیران، مسئولان ارگانهای دولتی و غیردولتی که به نحوی می‌توان از مشارکت‌شان در بهبود وضعیت آموزش، بیماریابی، درمان، پیشگیری و حمایت از بیماری سل بهره جست، ادامه می‌یابد.