ازدواج در پرتگاه سنت و تجدد

رویداد۲۴- ازدواج یکی از مراحل شیرین زندگی خواهد بود اگر ترس اضافه شدن نام خود را به لیست بلند بالای سازمان ثبت احوال از طلاق نداشته باشید.‌ گاه ترس از طلاق و جدایی علاوه بر موارد دیگر بازدارنده ازدواج، نقش پررنگی در اجتناب جوانان از ازدواج را بازی می‌کند. 

ازدواج اما از نگاه روان‌شناسان نقشی مهم و اساسی در سلامت جامعه مخصوصا زنان بازی می‌کند. از همین رو امروز سه شنبه ۲۷ مهر را با نام «سلامت زنان و ازدواج سالم و موفق» نامگذاری شده است. 

آمار منتشره در سال ۹۴ اما نشان دهنده آن است که در ۹ ماهه اول سال «۹۴» ۷۸ هزار و ۶۷۴ ازدواج معادل ۱۵٫ ۱۲ درصد ازدواج‌ها میان مردان گروه سنی «۲۰ تا ۲۴ ساله» و زنان «۱۵ تا ۱۹ ساله» انجام شده است. بعد از این زوج‌ها، تعداد ۷۲ هزار و ۹۳۳ ازدواج میان مردان «۲۵ تا ۲۹ ساله» و زنان «۲۰ تا ۲۴ ساله» ثبت شده است. این درحالیست که سن ازدواج در دختران پایتخت به ۲۷ سال و در مردان به ۳۱/۵ سال رسیده است. 

علی فتحی، روان‌شناس و مشاور خانواده درباره تاثیرات ازدواج بر سلامت به رویداد۲۴ می‌گوید:« ازدواج مبحثی در چرخه زندگی است که از نگاه روان‌شناسی مرحله صمیمیت در مقابل انزوا گفته می‌شود. وقتی فردی به مرحله جوانی می‌رسد وارد مرحله ای از زندگی می شود که نیاز دارد فردی را دوست داشته باشد و از سوی او دوست داشته شود و نیازمند یک ارتباط عاطفی بین زوج است البته که این احساس در مقابل جنس مخالف وجود دارد.» 

وی می‎افزاید:«ازدواج در این چرخه معنا و مفهوم پیدا می‌کند. از سویی دیگر اگر از جنبه فرهنگی و دینی هم به ازدواج نگاه کنیم، ازدواج به معنای کامل شدن است. فرد بعد از ازدواج به مفهومی از رشد یافتگی و کمال می‌رسد. این در حالی است که اگر فرد وارد این مرحله نشود به رشد یافتگی کافی و تکامل نخواهد رسید. همچنین نباید این نکته را فراموش کرد که هیچ جامعه‌ای با ازدواج مخالفت ندارد و همچنین همه فرهنگ‌ها جامعه خود را به ازدواج توصیه می‌کنند.» 

همچنین فتحی معتقد است با استفاده از روش‌های مناسب زوج‌ها می‌توانند ازدواج کم خطری داشته باشند و درصد خطا در ازدواج کاهش پیدا کند. از همین رو شناخت مناسب و کافی باعث می‌شود، احتمال طلاق به حداقل ممکن برسد. 

به اعتقاد این رواشناس عدم شناخت کافی بیشترین تاثیر منفی را بر ازدواج افراد می‌گذارد. شناخت ناکافی موجب می‌شود زوجین بعد از مدت کوتاهی از ورود به زندگی مشترک، با مسائلی مواجه می‌شوند که قبل از ازدواج حتی تصور این مشکلات را نداشته‌اند. ورود به زندگی مشترک در شرایطی که با تصورات ذهنی افراد در منافات باشد احتمال طلاق را در سال اول زندگی مشترک هرچه بیشتر تشدید می‌کند. 

به گفته وی در سال ۹۴، ۱۳/۸ ازدواج‌ها منجر به طلاق شده است و عجیب‌تر آنکه نزدیک به ۵۰ درصد ازدواج‌ها در ۵ سال اول زندگی مشترک منجر به طلاق شده است. مهم‌ترین علت این مشکل در مرحله اول عدم شناخت کافی و در مراحل بعدی انتظارات نابجایی است که زوجین از یکدیگر دارند، مسائل و مشکلات اقتصادی نیز صدمات جدی و عمیقی بر زندگی مشترک افراد می‌گذارد و در چهارمین مرحله شکسته شدن قبح طلاق در سطح جامعه، این تصمیم را برای زوجین ساده‌تر و به گونه‌ای دست یافتنی‌تر کرده است. 

این روان‌شناس و مشاور خانواده در ادامه به این موضوع اشاره می‌کند که تفکرات سنتی رایج در گذشته باعث می‌شد زوجین اولین راهکار در زندگی مشترکشان تصمیم به جدایی و طلاق نباشد. برای مثال عبارتی معروف رایج بود که افراد معتقد بودند فرد باید با لباس سفید به خانه بخت برود و با لباس سفید (کفن) از خانه بخت خارج شود. این درحالیست که در سال‌های اخیر زوجین به‌‌ همان سادگی که تصمیم به عقد و ازدواج گرفته بودند، تصمیم به طلاق توافقی می‌گیرند. 

ازدواج و استقلال مالی از نظر این روان‌شناس در افزایش آمار طلاق نقش دارد. به گفته وی بالا رفتن سطح تحصیلات زنان و کسب درآمد مستقل آن‌ها، گاهی باعث می‌شود که فرد احساس کند به تنهایی قادر به زندگی است و نیازی به ادامه زندگی مشترک ندارد. 

این موضوع اما در شرایطی مطرح می‌شود که افراد با تصوارتی متحجرانه در زندگی مشترک خواسته‌هایی مدرن از زندگی مطالبه می‌کنند. حال آنکه افزایش میزان تحصیلات زنان و پیرو آن افزایش استقلال مالی در نگاه مدرن به معنای تلاش زوجین برای دستیابی به زندگی بهتر است. این در حالی است که زنان با تصور حفظ استقلال مالی و تحصیلات هنوز هم تصوری سنتی مبنی بر حمایت مالی از سوی مرد خانواده دارند و‌ گاه شاهد آن هستیم که زنان و مردان همسو با یکدیگر برای پیشبرد زندگی مشترک تلاش نمی‌کنند. 

به اعتقاد فتحی، چنین چالش‌هایی در بستر جامعه یکی از پیامدهای گذر از جامعه سنتی به جامعه مدرن یا حتی پست مدرن است. در حالی که نگاه و تصور عمومی در جامعه حفظ قدرت، حقانیت و حمایت مالی مرد در خانواده است، تصورات و بارقه‌هایی از زن مستقل نیز شکل گرفته که تا پایان مرحله گذار از جامعه سنتی به مدرن با آن مواجه خواهیم بود. علاوه بر نقش آفرینی افزایش تحصیلات زنان در افزایش آمار طلاق نباید به این موضوع به عنوان یک عامل بازدارنده در ادامه تحصیل زنان نگاه کرد. افزایش میزان تحصیلات و اشتغال زنان در بلند مدت می‌تواند در استحکام خانواده هم موثر باشد.