مرگ سه قلاده پلنگ در روزهای اخیر و مسئولانی که خوابند

رویداد ۲۴ در روز‌های گذشته تلف شدن سه پلنگ ایرانی در سه زیستگاه مختلف و همزمان کشتار تشی‌ ها بار دیگر این موضوع را به میان کشید که محیط زیست در ایران چه جایگاهی دارد که اینچنین حیات وحش در معرض تهدید قرار می‌گیرد. با این حال به نظر می‌رسد سیاست‌های محیط زیستی و عدم آموزش مردمی که نزدیک زیست‌گاه‌ها زندگی می‌کنند در این امر بی‌تأثیر نباشد.

چند سال قبل با ابلاغ سیاست‌های کلان محیط زیستی قرار بود که تخریب محیط زیست جرم انگاشته شود با این حال به نظر می‌رسد که تناسبی بین جرم و مجازات وجود نداشته باشد. در کنار این موضوع،‌ نبود دامپزشکی حرفه‌ای و امکانات ضروری نیز مزید بر علت شده تا وضعیت حیات وحش کشور روز به روز پریشان‌تر شود.

به نظر می‌رسد که مسئولان محیط زیست کشور به اندازه شکارچیان غیرمجاز و مجرمان محیط زیستی نسبت به زندگی و آینده محیط زیست کشور از جمله حیات وحش بی‌تفاوتند.

این مسئولان نه شکایتی از عدم تناسب میان جرائم بر ضد حیات وحش و مجازات آن دارند و نه بابت کمبود امکانات و نبود دامپزشک حیات وحش در کشوری با تنوع جانوری بالا نگران هستند. عیسی کلانتری رئیس پیشین سازمان محیط زیست کشور نه‌تنها رنجی از رنج‌های محیط زیست کشور کم نکرد بلکه با توجه به اقداماتش می‌توان او را یکی از افراد ضد محیط زیست کشور قلمداد کرد.

با توجه به تداوم شرایط از گذشته تا به امروز به نظر می‌رسد علی سلاجقه رئیس فعلی سازمان حفاظت محیط زیست که تخصص و دانشی هم در این حوزه دارد قرار است راه اسلاف خود را ادامه دهد مگر آنکه معجزه‌ای شده و مشخص شود که رویکرد سلاجقه با مدیران پیش از خود متفاوت و در راستای احترام به محیط زیست و حیات وحش کشور است.

دلایل تعارض انسان با حیات وحش در ایران

علیرضا شهرداری، کارشناس حیات وحش در گفتگو با جامعه ۲۴ با اشاره به تلف شدن سه پلنگ در روز‌های اخیر اظهار کرد: تلف شدن حیوانات همواره وجود داشته است، اما در سال‌های اخیر مردم به گوشی‌های موبایل تجهیز شده و این اتفاقات را رصد و منتشر می‌کنند. با این حال تعارض‌های بین انسان و محیط زیست همیشه وجود داشته است.

وی افزود: در روز‌های گذشته سه پلنگ در تبریز، ایلام و ماهان کرمان تلف شدند، همچنین یک پلنگ که در مشهد تحت نگهداری بود نیز فوت کرد. دلیل این تعارضات آن است که انسان‌ها بیشتر وارد زیستگاه‌های این حیوانات شده‌اند.

شهرداری بیان کرد: برخی از اتفاقات نیز به دلیل استاندارد نبودن مراکز بازپروری و دامپزشکی است که برای پلنگ‌های می‌افتد، مثلا پلنگی که در ماهان کرمان تلف شد به این دلیل بود که وارد یک گاوداری شد و سعی کردند که با بیل آن را نگهدارند و داخل گونی کرده و پشت یک پیکان انداختند تا به مراکز برسانند درحالی‌که اگر سلاح بیهوشی وجود می‌داشت این پلنگ شاید آسیب نمی‌دید و امروز زنده بود.

این کارشناس حیات وحش ادامه داد: از سوی دیگر برخی از حیوانات مانند پلنگ وقتی پیر می‌شوند و دیگر توان شکار ندارند برای یافتن غذا به روستا‌ها پناه می‌آورند و سگ‌های روستا‌ها آن را می‌گیرند و می‌کشند.

عدم وجود دامپزشک حرفه‌ای در کشور

شهرداری بیان کرد: همانگونه که اشاره کردم عمده تعارضات به دلیل این است که انسان وارد زیستگاه‌ها شده و جاده‌هایی که از میان زیستگاه‌ها می‌گذرد باعث شده برخی از حیوانات مصدوم و یا کشته شوند. پلنگی که در ایلام طی روز‌های اخیر تلف شد کنار جاده افتاده بود، نخست احتمال دادند که این پلنگ مسموم شده باشد بعد آن را به تهران انتقال دادند. در تهران نیز نه بافت استاندارد و نه دامپزشک خبره‌ای داریم و نه اینکه مسئولان آگاهی داریم؛ لذا وقتی محیط زیست ایلام پلنگ را در تهران تحویل سازمان محیط زیست می‌دهد این سازمان هم آن را به یک بیمارستان دامپزشکی شخصی می‌برد و دامپزشک این مجموعه برای نخستین بار یک پلنگ را می‌بیند؛ لذا این حیوان را برای دومین بار پس از انتقال به تهران بیهوش کرده و از او عکس برداری کرده و تشخیص دادند که دست آن شکسته است برای بار سوم آن را بیهوش کرده و در زیر بیهوشی تلف می‌شود در صورتی اگر دامپزشک حرفه‌ای داشتیم برای بار نخست می‌بایست تشخیص می‌داد که این پلنگ چه مشکلی دارد و در همان زمان این کار را انجام دهند. این نشان می‌دهد که ما دامپزشک حرفه‌ای حیات وحش و تجهیزات کامل نداریم.

عدم وجود تناسب بین جرائم علیه حیات وحش و مجازات

وی همچنین با اشاره به کشتار تشی‌ ها گفت: قانون مجازات ما در برابر این جرایم بسیار ضعیف است، الان در معرض خطرترین حیوان ما یوزپلنگ آسیایی است. چند سال قبل یک توله یوز را دزدیدند و به یک قاچاقچی فروختند و این قاچاقی آن را داخل باغ خود در کرج نگهداری می‌کرد وقتی این افراد لو رفتند تنها ۵ میلیون تومان جریمه شدند. برای سایر جرائم حیات وحش نیز این چنین است.

این کارشناس حیات وحش ادامه داد: وقتی خرس سمیرم را از بین بردند، فرد متخلف ابتدا دستگیر و کمی بعد آزاد شد و پس از آزادی در جای دیگری به شکار غیر مجاز پرداخت، یا کسانی که خرس سواد کوه را کشتند از انجام عمل مجرمانه تبرئه شدند. این موارد نشان از آن دارد که قوانین ما برای پیشگیری از جرم بازدارنده نیست.

شهرداری در پایان یادآور شد: اگر بخواهیم علت تعارض‌ها با حیات وحش را دسته‌بندی کنیم می‌توان به صورت خلاصه به این موارد پرداخت که عدم وجود تجهیزات استاندارد، مسئولان ناآگاه، نبود دامپزشکی حرفه‌ای، ورود انسان به زیستگاه‌ها و همچنین عدم وجود قوانین بازدارنده از علل اصلی تلف شدن حیواناتی مانند پلنگ است.

منبع: جامعه۲۴