چرا آمریکا بازی مقصرنمایی علیه ایران را در پیش گرفت؟

رویداد۲۴ ابوالفضل خدائی: مذاکرات دوحه فرصتی مناسب و ایده آل برای به سرانجام رساندن گفتگوها و احیای توافق بود که آمریکا بار دیگر با شانه خالی کردن از تعهدات، آن را از دست داد و در عوض در ارکستری یکصدا از «Blame Game» یا «بازی تقصیر و سرزنش» را در پیش گرفت. اظهارات رابرت ملی فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران یا دیگر مقامات وزارت خارجه آمریکا را می توان در همین راستا ارزیابی کرد که ایران را به جدی نبودن در مذاکرات متهم می کنند.

علاوه بر طرح چنین اتهاماتی علیه ایران از سوی مقامات آمریکا، کاخ سفید در هفته ها و ماه های اخیر به طور یکجانبه تحریم هایی را علیه ایران اعمال کرده است. جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در یادداشت اخیر خود در واشنگتن پست در حالی از رویکرد فشار حداکثری دولت ترامپ انتقاد کرد که در تناقضی آشکار از افزایش فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی تا زمان بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌ای از سوی ایران خبر داد.

ایالات متحده علاوه بر نادیده گرفتن حقوق مشروع مشروع ایران در توافق، در حال ایجاد موج رسانه ای به منظور اتهام زنی و مقصر جلوه دادن طرف ایران در گفتگوهاست و پس از وقفه ای هم اکنون زمزمه هایی از تعیین ضرب الاجل و اظهاراتی چون بسته شدن پنجره دیپلماسی از سوی کشورهای غربی شنیده می شود.

در کنار تاکتیک «Blame Game» آمریکا، ضعفی از سوی ایران در صحنه بین المللی دیده می شود که آن مساله، عدم بهره گیری مناسب از ظرفیت مهم دیپلماسی عمومی است که تبیین حقایق موجود می تواند به شناخت مقصر اصلی کمک بیشتری کند و کاخ سفید را به عنوان برهم زننده یا خروج کننده از برجام و فرار از تعهداتش معرفی کند.

کاخ سفیدی که با پیروزی جو بایدن و با وجود وعده های انتخاباتی در خصوص بازگشت به تعهدات بین المللی از جمله توافق آب و هوایی پاریس، انتظار احیای برجام از آن می رفت، اما با وجود صبر راهبردی ایران و گزارش های پی در پی آژانس مبنی بر پایبندی ایران به توافق، دولت بایدن مسیر «Blame Game» و القای انزوای بین المللی ایران را در پیش گرفت که نمونه اخیر آن تصویب قطعنامه شورای حکام علیه ایران بود.

بیشتربخوانید: سفر بایدن به خاورمیانه چگونه جمهوری اسلامی را تحت فشار قرار می‌دهد؟

تغییر جای شاکی و متهم تمام ماجرا نیست، چرا که در کنار این مسائل، چهره های تندرو از حزب جمهوری خواه همچون مایک پنس معاون دونالد ترامپ در دولت قبل، تام کاتن سناتور جمهوری خواه و نامزد احتمالی ریاست جمهوری و یا مایک پمپئو وزیرخارجه سابق نیز، ابایی از مطرح کردن نابودی برجام در صورت قدرت گیری حزب متبوعشان ندارند و با چنین شرایطی آمریکایی ها به دور از فضای اعتمادسازی، پذیرش توافق دلخواه خود را از سوی ایران خواستار هستند.

رویکردی که در طی مذاکرات دوحه نیز جریان یافت تا زمینه ادامه رویکرد غیرسازنده ایالات متحده در عدم تحقق مطالبات ایران، پذیرش توافق ناقص و قرار گرفتن ایران در موضع ضعف فراهم شود. اتهام زنی علیه ایران برای طرح خواسته های فرابرجامی فاز دیگری از تاکتیک «Blame Game» آمریکایی ها به منظور القای آن بود که شروط و یا مواردی از این درخواست ها به منظور شفافیت بیشتر هنوز از جانب واشنگتن مطرح نشده و این مساله بارها از سوی مقامات ایران مورد تکذیب قرار گرفته است. در این بین طرح مسائلی چون خروج سپاه از لیست ادعایی و درخواست تضمین ایران نیز عاملی دیگر برای بهانه تراشی های ایالات متحده برای فرار از اصل موضوع یعنی لغو موثر تحریم ها شده است؛ همانطور که در دور هشتم گفتگوها پرونده بسته شده پی ام دی به طور ناگهانی مطرح شد.

وجود این نوع از کارشکنی ها بیانگر عدم وجود عزم کافی آمریکا برای احیای کامل برجام است؛ توافقی که مکانیسم اصلی آن اعمال برخی محدودیت های هسته ای و در مقابل بهره مندی ایران از مزایای اقتصادی آن بود که تجربه سال ۲۰۱۵ آن برای چندان رضایت بخش نبود و تا این لحظه نیز سیگنال های مثبتی از جانب آمریکا به منظور حسن نیت و جبران وضعیت دیده نمی شود.

در طرف مقابل ایرانی وجود دارد که بارها با اثبات حسن نیت خود به دنبال توافق موثر، پایدار و قوی بوده و مطالبه ای فراتر از چارچوب برجام ندارد و علیرغم ادعاهای کاخ سفید، به دنبال تعیین تکلیف توپی است که هم اکنون در زمین ایالات متحده قرار دارد و به گفته وزیرخارجه کشورمان در مسیر پیش رو اتهام‌زنی و تحریم، باعث تحمیل دیدگاه‌های یکجانبه نخواهد شد و در خیابان دوطرفه دیپلماسی، توافق نهایی مستلزم انعطاف، ابتکارات و پذیرش واقعیات از جانب آمریکاست.