به مناسبت شهادت امام هشتم شیعیان؛
پاسخگویی صادقانه، شاخصه حاکم عادل از دیدگاه امام رضا(ع)
حکومتی که با مردم، تکلم می کند و دروغ نمی گوید،مشکلات را به صورت واقعی و آنچه هست بیان می کند، در مورد توانایی های خود، اغراق نمی کند و در مورد دستاوردها، بزرگنمایی نمی کند چنین حکومتی در قلوب مردم، جایگاه مناسبی خواهد یافت که موجب نزدیکی مردم و حکومت و در نتیجه، تسریع در زمینه سازی برقراری عدالت خواهد شد.
رویداد۲۴- «امام باید عادل باشد و راست بگوید و به وعده‌ها وفاء کند.» این عبارات، بخشی از بیانات متعدد امام رضا (ع) در مورد حاکم و پیشوای مسلمانان است که سه ویژگی پیشوا را بیان می‌کند.
آورده‌اند زمانیکه امام رضا (ع) در خراسان حضور داشت، گروهى از صوفیان به ایشان عرض کردند: «مأمون این مقام را به شما داده است، زیرا شما شایستهترین مردم به این مقام هستید، اما لازم است که لباس پشمینه بپوشید و لباسى که شایسته شما است، در بر کنید در صورتى که این لباس‌ها مناسب شما نیست.»
امام رضا (ع) در پاسخ به آن‌ها فرمود: «از امام، لباس پشمینه و زهد فروشی نمی‌خواهند، بلکه امام باید عادل باشد و راست بگوید و به وعده‌ها وفاء کند.» و در عبارتی دیگر می‌فرماید: «کسی که با مردم رفتاری دارد و بر ایشان حکومت دارد و ظلم نمی‌کند؛ و با مردم تکلم می‌کند و دروغ نمی‌گوید؛ وعده به مردم می‌دهد و خلف وعده نمی‌کند، چنین شخصی مروت او کامل و عدالتش ظاهر است و اخوت و خیر خواهی او واجب می‌باشد و غیبت کردن او حرام است.»
از دیدگاه امام رضا (ع)، سه ویژگی لازم برای یک حاکم کامل و جامع، «عدالت، صداقت و وفای به عهد» است و عدم وجود هر یک از این موارد، موجبات نقصان در مروت و عدالت می‌شود.
حکومتی که به مردم ظلم نمی‌کند، در تمام امور، پاسخگوی مردم است، از مدار انصاف و قانون و اخلاق، خارج نمی‌شود، همه را در برابر قانون، یکسان می‌شمارد، برای هر شخصی؛ متناسب با استحقاق او، امکانات لازم برای پرورش استعداد‌هایش را فراهم می‌کند، در تمام امور اعمالی، بر قانون و موارد قانونی تکیه می‌کند، روی به مصلحت سنجی فردی و سلیقه‌ای نمی‌آورد، با مته‌مان؛ از گروه‌ها و جناح‌های گوناگون، به صورت یکسان برخورد می‌کند، سوال کنندگان و منتقدان را بازخواست نمی‌کند و مردم در برابر او، و در بیان مشکلات و نابرابری‌ها، نه لکنت می‌گیرند و نه حکم جلب، چنین حکومتی در مسیر و مجرای عدل حرکت می‌کند و ظلم نمی‌کند.
حکومتی که با مردم، تکلم می‌کند و دروغ نمی‌گوید، به مردم، آمار می‌دهد ولی وارونه نمایی نمی‌کند، چشم در چشم مردم می‌کند ولی روز را شب، معرفی نمی‌کند، مشکلات را به صورت واقعی و آنچه هست بیان می‌کند، در مورد توانایی‌های خود، اغراق نمی‌کند و در مورد دستاوردها، بزرگنمایی نمی‌کند چنین حکومتی در قلوب مردم، جایگاه مناسبی خواهد یافت که موجب نزدیکی مردم و حکومت و در نتیجه، تسریع در زمینه سازی برقراری عدالت خواهد شد.
حکومتی که به مردم وعده می‌دهد و وفای به عهد می‌کند، آرمانهایی را برای مردم، تصویر سازی می‌کند و در جهت تحقق آن، با جدیت و صداقت می‌کوشد، در تحقق شعار‌هایش، خلف وعده نمی‌کند، در جهت سرپوش گذاشتن به وعده‌های داده شده، وعده مجدد نمی‌دهد، چنین حکومتی در مسیر تحقق مروت، قدم برداشته است.
با توجه به سه ویژگی بیان شده در کلام امام رضا (ع)، آنچه باید مورد توجه قرار گیرد آنست که وظیفه اصلی، برعهده مردم است که در جهت هدایت حکومت به سمت صلاح، جدیت به خرج بدهند و در برابر دروغ‌ها و خلف وعده‌ها، ایستادگی نمایند تا فسادی بروز نکند، از حکومت، مطالبه عدالت نمایند و هیچ مقام و مسوولی را مستثنای از دقت نظر و سوال خود، قرار ندهند که هرگونه کم کاری و ترس از برخوردهای سلبی حکومت، موجب دور شدن حکومت از عدالت واقعی و مروت می‌شود و یکایک افراد در این موضوع، مسوول هستند.
