سایه مرگ بر سر ۵.۵ میلیون هکتار جنگل زاگرسی/ معیشت ۱.۵ میلیون ایرانی در معرض تهدید
رویداد۲۴ مجید جباری: با وجود مشکلاتی که رویشگاه‌های زاگرسی را در برگرفته، برخی راهکارها توانسته‌است تاحد زیادی به احیاء جنگل‌های زاگرس کمک کند به همین خاطر علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست در دیدار با مدیران کل حفاظت محیط زیست ۶ استان زاگرسی به وابستگی معیشت مردم این استان‌ها به طبیعت، منابع طبیعی و محیط زیست اشاره کرد و خواستار تدبیر جدی برای جلوگیری از خشکیدگی بلوط های زاگرس شد.
عوامل تشدید خشکیدگی زاگرس
رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت یونسکو یکی ازمهمترین عوامل تشدید خشکی جنگل‌های زاگرس را تغییر نظام آب‌شناسی این محدوده عنوان می‌کند و می‌گوید: «طرح‌های بسیارمتعددی برای تغییر مسیر رودخانه‌ها و سرشاخه‌ها اجرا شده که بارگذاری در زاگرس را به شدت تحت تاثیر قرار داده‌است. همچنین میزان فشار دام در زاگرس به شکل محسوسی افزایش پیدا کرده و در زیراشکوب زاگرس کشاورزی و باغداری تشدید شده است که همین موضوع سبب شده امکان زادآوری طبیعی زاگرس عملا از بین برود. از سوی دیگر بهره برداری از چوب درختان بلوط به بهانه تولید ذغال افزایش پیدا کرده و آتش سوزی های عمدی به بهانه افزایش سطح برای کشاورزی و تابش آفتاب برای رویش بیشتر علف برای دام ها افزایش داشته است.»
محمد درویش می افزاید: «علاوه بر این‌ها، کابری رسمی و قانونی در زاگرس هم یکی از دلایل مهم خشکیدگی بلوط زارهای زاگرس است. جاده‌سازی‌های غیراصولی، خطوط انتقال گاز و نیرو، مثل فاجعه‌ای که در «عثمانوند» و «بانکول» اتفاق افتاده از این دست اقدامات غیر اصولی محسوب می‌شود. مجموع این عوامل به همراده تغییر اقلیم که نقش آن در این خشکیدگی ۱۵ درصد اثر است، افزایش ریزگردها را سبب شده است که پیامد ریزگردها کاهش فتوسنتزدر گونه‌های جنگلی و افزایش آفت‌هایی مثل لورانتوس، قارچ سیاه، سوسک‌های چوبخوار است. مجموع مواردی که عنوان کردم موجب شده دست کم ۳۰ درصد از پوشش جنگلی زاگرسی در معرض خشکیدگی کامل قرار بگیرد. راه نجات زاگرس مشخص است. چرای دام و کشاورزی در زیراشکوب باید حذف و معیشت جایگزین برای جوامع محلی فراهم شود.»
بیشتربخوانید: آلودگی سرنوشت ماست، چون هیچ اراده‌ای را برای حل آن نداریم/ ما تنها کشوری هستیم با سرعت به سمت عقب برمی‌گردیم
نمونه موفق احیای بلوط زارها
این کارشناس محیط زیست با اشاره به برخی تجربه‌هایش در زمینه احیاء بلوط‌های زاگرس می‌گوید: «با وجود مشکلاتی که رویشگاه‌های زاگرسی را در برگرفته، برخی راهکارها، توانسته‌است تاحد زیادی به احیاء جنگل‌های زاگرس کمک کند. یکی از نمونه‌های موفق که با کمک جامعه محلی در یکی از مناطق جنگلی کهکیلویه و بویراحمد و به مدت ۴ سال به اجرا درآمده، قرق کامل است. قرق این محدوده هزار هکتاری از دامداری و کشاورزی وهمچنین جمع‌آوری دانه‌های بلوط جلوگیری شد و شکار وگلازنی (سرشاخه زنی) اتفاق نیفتاد. رویش طبیعی ۲ میلیون نهال بلوط در این محدوده، نتیجه جالب توجهی بود که براثر این قرق کامل حاصل شد.»
اینفوگرافیک زیر با اشاره به اهمیت رویشگاه‌های بلوط در زاگرس و همچنین پراکندگی آن در ۱۰ استان، نگاهی به دلایل خشکیدگی این گونه حیاتی و مهم کشور دارد:
