مشخصات موشک ضد تانک اسپایک NLOS

رویداد۲۴ حسین فلاحی: اسپایک اِنلوس (Spike NLOS)، یک سیستم موشک هدایت شونده ضد تانک دوربرد، ساخت شرکت رافائل در اسرائیل است که توسط طیف گسترده ای از سکوهای پرتاب، از جمله هلیکوپتر، ناوشکن تانک، خودروهای سبک و حتی کشتی های آبی استفاده می شود. NLOS مخفف "Non-Line-Of-Sight" به معنی فراتر از خظ  دید است که به برد این موشک و همچنین قابلیت های حمله غیرمستقیم آن اشاره دارد. این سرویس در نیروهای دفاعی اسرائیل با نام تموز، در خدمت بریتانیا با نام ایگزکتور و در ارتش آذربایجان با نام تایفون شناخته می شود.

در سال 2009، فلایت گلوبال وجود یک نسخه جدید و دوربردتر از سری موشک‌های اسپایک را فاش کرد. در حالی که مدل های دیگر تا 8 کیلومتر برد داشتند، موشک جدید --- با نام اسپایک اِنلوس --- طبق گزارش ها برد 25 کیلومتر داشت. این تعجب کمی برای جامعه نظامی جهانی نداشت، زیرا در همین گزارش همچنین اشاره شد که ارتش ایالات متحده برای سال‌های متمادی در تلاش برای توسعه موشک‌هایی با برد مشابه بود.

تاریخچه توسعه

با این حال، حقیقت پشت اسپایک اِنلوس تا سال 2011 به طورعمومی فاش نشد. توسعه اسپایک اِنلوس در واقع در اواسط دهه 1970 آغاز شده بود و به شدت تحت تأثیر تجربه ارتش اسرائیل با موشک های هدایت شونده ضد تانک ها در طول جنگ یوم کیپور قرار گرفت. می توان حدس زد که آنها این تجربه را جدی گرفته اند، زیرا تلفات تانک های ارتش اسرائیل در طول این جنگ بسیار سنگین بود (به ویژه از موشک های هدایت شونده ضد تانک عربی) و تانک های اسرائیلی در نهایت متحمل بیش از 75 درصد از کل تلفات پرسنل ارتش اسرائیل شدند. تجارب جنگی ضد تانک خود ارتش اسرائیل اغلب برای برد نسبتاً نزدیک بود و نیاز به سلاحی با برد طولانی‌تر را برجسته می‌کرد.

همچنین محتمل است که  اسپایک اِنلوس حداقل تا حدی تحت تأثیر موشک آمریکایی FOG-M (یکی دیگر از موشک های هدایت شونده ضد تانک  بسیار دوربرد، هدایت شده توسط دوربین از طریق سیم فیبر نوری) گرفته شده باشد. تعدادی از دلایل اولاً، این موشک‌ها از نظر شکل و عملکرد از لوله‌های پرتاب تا باله‌های صلیبی بسیار بلند بسیار شبیه یکدیگر هستند. دوم، زمان‌بندی توسعه آنها بسیار نزدیک است و FOG-M تا سال 1980 به اندازه کافی توسعه داده شده بود که احتمالاً در سال 1981 نیز وارد خدمت می‌شد. ثالثاً، ایالات متحده و اسرائیل در دهه 1970 روابط سیاسی و نظامی بسیار قوی داشتند که نمی توان آن را اغراق کرد.

بیشتر بخوانید: 

مشخصات سامانه گنبد آهنین

مشخصات سامانه موشکی پانتسیر روسیه

در حالی که اسلحه از بسیاری از کشورها از زمان تأسیس اسرائیل به اسرائیل صادر شده بود، اما بلوک شرق سلاح های خود را در اختیار اعراب قرار داد و در همین ارتباط  صادرات تسلیحات بریتانیا و فرانسه اساساً علیه اسرائیل معطوف شد. به عنوان مثال، زمانی که تانک چیفتن و جنگنده میراژ v هر دو منحصراً برای اسرائیل طراحی، توسعه و تولید شده بودند در عوض به کشورهای عرب داده شد. این تصادفی نبود که ایالات متحده از سال 1967 تقریباً به صورت انحصاری تسلیحات برای اسرائیل تامین کرد و این رابطه چنان نزدیک شد که تجهیزات نظامی ایالات متحده مستقیماً در طول جنگ یوم کیپور در سال 1973 به اسرائیل منتقل شد.

حقیقت پشت تولید و ساخت  اسپایک اِنلوس هرچه باشد، نمی توان انکار کرد که ارتش اسرائیل به طرز شگفت انگیزی در مخفی نگه داشتن موجودیت آن موفق بود (حتی اگر تقریباً سه دهه از آن در نبرد استفاده می شد!). یکی دیگر از کودتاهای محرمانه هویت حامل موشک های هدایت شونده ضد تانک  بود که در اصل برای استفاده از  اسپایک اِنلوس توسعه یافته بود. این وسیله نقلیه با نام مستعار Pereh در سرویس نیروهای دفاعی اسرائیل، ظاهراً یک ماگاچ 5 معمولی (نسخه M48A5 پاتون نیروهای دفاعی اسرائیل) به نظر می رسید، اما دارای یک تفنگ ساختگی بود و پرتابگرهای مخفی "پاپ آپ" مستقیماً در سقف برجک تعبیه شده بودند. این ترفند آنقدر مؤثر بود که ارتش اسرائیل هویت یا ماهیت این وسیله نقلیه را تا سال 2014 فاش نکرد، حتی سال‌ها پس از اینکه خود اسپایک انلوس از طبقه بندی خارج شد.

عملکرد موشک ضد تانک اسپایک

در کل 5 نسخه از موشک اسپایک انلوس از تاریخ توسعه آن وجود دارد که جدیدترین مدل آن ام کی.5 است، هرچند جزئیاتی در مورد تفاوت بین همه این موشک ها منتشر نشده است. با این حال، تفاوت های خارجی قابل توجهی بین مدل های ام کی.1 و ام کی.5 وجود دارد.

به گزارش رویداد۲۴ دو نسخه مختلف از اسپایک انلوس با دو پیکربندی باله کاملاً متفاوت دیده شده است. نسخه قدیمی‌تر ام کی.1 دارای باله‌های دلتای کم‌عمق با الگوی صلیبی 90 درجه، با لبه‌های دنباله‌ای مربعی شکل دراز است که در عقب قرار گرفته‌اند. نمونه‌های ام کی.5 که در حال حاضر توسط رافائل ارائه می‌شود، دارای دو مجموعه موازی از باله‌های مستطیلی باریک در الگوی صلیبی 90 درجه هستند، باله‌های جلویی بسیار بلند و در وسط موشک قرار دارند، باله‌های عقبی کوتاه (تقریبا مربع) هستند و در نزدیکی دم قرار دارد. باله‌ها نیز تا زمان پرتاب به دور بدنه پیچیده می‌شوند و باله‌های جلو به سمت الگوی فوق‌الذکر حرکت می‌کنند.

اسپایک انلوس از یک جعبه پرتاب فلزی مستطیلی شکل پرتاب می شود. پوشش جلویی پرتابگر در قسمت زیرین لولا است و زمانی که موشک در شرف پرتاب است، باز می شود. یک واحد پرتاب معمولاً دارای یک خوشه از چندین مورد از این پرتابگرها است.

اسپایک انلوس توسط دوربین هدایت می شود و از طریق یک کابل فیبر نوری به پلت فرم پرتاب متصل می شود. کابل فقط تا برد 8 کیلومتری باز می شود که در آن نقطه از برق جدا می شود. اگر موشک به برد بیشتری پرتاب شود، از آن زمان به بعد با فرمان رادیویی کنترل می شود. در حالی که این امر اسپایک انلوس را مستعد پارازیت یا تداخل در بردهای طولانی‌تر می‌کند، این نوع طراحی به دلیل مشکلات استفاده از کابل به طول 25 کیلومتر ضروری بود. همه انواع کوچکتر اسپایک از هدایت دوربین مشابه استفاده می کنند، به جز اسپایک اس آر که با مادون قرمزهدایت می شود.

نیروی محرکه موشک توسط یک موتورموشک سوخت جامد ارائه می شود، اگرچه اطلاعات کمی در مورد سیستم پیشرانه اسپایک انلوس منتشر شده است. با توجه به برد فوق‌العاده‌اش، احتمالاً یک موتور موشک دو مرحله‌ای است که با پرواز در امتداد قوس بلند، موشک را تقویت می‌کند.

سرجنگی اولیه اسپایک انلوس یک کلاهک با قابلیت انفجار قوی شارژی شکل است که طبق گزارش ها می تواند حداقل 700 میلی متر از زره فولادی نفوذ کند. این برای نفوذ اسپایک انلوس به زره تقریباً هر وسیله نقلیه زرهی در حال خدمت کافی است. مشخص نیست که آیا این کلاهک مجهز به شارژ پیش ساز برای شکست دادن زره های واکنشی انفجاری است یا خیر، اما احتمالاً مدل های جدیدتر اسپایک انلوس این ویژگی را دارند.

کلاهک های جایگزین نیز توسط رافائل ارائه می شود، از جمله نفوذ - انفجار- تکه تکه شدن. این یک نوع کلاهک دو منظوره انفجاری قوی است که برگرفته از طراحی کلاهک مورد استفاده در موشک انداز ماتادور و یک کلاهک HE-FRAG برای حداکثر اثر در برابر اهداف ضعیف تراست.

اسپایک انلوس از زمان جنگ لبنان در سال 1982 در تمام درگیری‌های اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته است، اگرچه به دلیل پنهان کاری از سوی ارتش اسرائیل جزئیاتی از آن در دست نیست. نام این موشک در نشریات متعددی در خصوص استفاده از موشک‌های ارتش اسرائیل در مناطقی مانند نوار ذکر شده است. اخیراً موشک‌های اسپایک انلوس  ارتش اسرائیل  با درگیری موفقیت‌آمیز خود با سامانه ضدهوایی پانتسیر S1 سوریه در برد بسیار زیاد توجهات را جلب کردند.

عجیب ترین استفاده رزمی از اسپایک انلوس تا به امروز توسط نیروهای بریتانیایی در عراق و افغانستان انجام شده است. نیروهای مسلح بریتانیا با شناسایی شکاف توانایی خود در نبرد، به سرعت 600 موشک اسپایک را در خودروی پرتابگر موشک ضد تانک Hafiz عملیاتی کردند که در سرویس خدمت بریتانیا ایگزکتور نامیده شدند. در حالی که خودروی پرتابگر موشک ضد تانک Hafiz  و 200 موشک اول مستقیماً از ارتش اسرائیل دریافت شدند، موشک‌های باقیمانده طبق سفارش در دو شکل تغییر یافته مختلف تولید شدند. این سه دسته به عنوان ایگزکتور-1 (موشک های سابق نیروهای دفاعی اسرائیل انلوس ام کی.2)، ایگزکتور-2 (انلوس ام کی.5) تعیین شدند.

رافائل به تولید و بازاریابی فعال اسپایک انلوس ادامه می دهد. این سامانه موشکی در حال حاضر در جمهوری آذربایجان، کلمبیا، اسرائیل، کره جنوبی و بریتانیا عملیاتی است و برای فیلیپین نیز سفارش داده شده است. طبق گفته گروه Teal، هزینه واحد یک اسپایک انلوس در سال 2019 تقریباً 100000 دلار بود.

انواع موشک‌های اسپایک

اسپایک انلوس ام کی.1: نوع اولیه است. دارای باله های کم عمق به شکل دلتا در الگوی صلیبی 90 درجه، با لبه های دنباله دار مربعی شکل دراز در عقب قرار گرفته اند.

اسپایک انلوس ام کی.2: یک نسخه بهبود یافته است که شبیه ام کی.1 است. نام بریتانیایی این موشک ایگزکتور-1 و بر اساس شاسی نفربر زرهی M113 ساخته شده است.

اسپایک انلوس ام کی.3: نسخه دیگری است که احتمالاً همان ظاهر کلی با باله های دلتا شکل کوتاه مدل ام کی.1 را دارد.

اسپایک انلوس ام کی.4: یک نوع دیگر با ظاهر مشابه است. به احتمال زیاد موشک های ام کی.1، ام کی.2، امکی.3 و ام کی.4 قابل تعویض هستند.

اسپایک انلوس ام کی.5: آخرین نسخه است که در حال حاضر توسط رافائل ارائه شده است. این موشک دارای دو مجموعه موازی از باله های مستطیلی باریک در یک الگوی صلیبی 90 درجه است، باله های جلو بسیار بلند و در وسط موشک قرار دارند، باله های عقب کوتاه (تقریبا مربع) و در نزدیکی دم قرار دارند. باله‌ها تا زمان پرتاب به دور بدنه پیچیده می‌شوند و باله‌های عقب به همین شکل و باله‌های جلویی به سمت جلو و در الگوی فوق‌الذکر حرکت می‌کنند. نام بریتانیایی این موشک ایگزکتور-2 و توسط یک تریلر یدک‌کش شده بود.