«روحانی» پس از «هاشمی» تنهاست؟

رویداد۲۴- با درگذشت آیت‎الله هاشمی گمانه‎زنی‎های زیادی درباره دوران پسا هاشمی،جانشین ایشان در مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین  وضعیت جریان اصلاحات بدون هاشمی در پازل قدرت صورت گرفته است.

با این وجود یکی از مسائل مهمی که فقدان آیت‎الله هاشمی را در آینده‎ای نزدیک سنگین‎تر و مشهودتر خواهد کرد انتخابات ریاست جمهوری سال96 خواهد بود. بدون شک آیت‎الله هاشمی به عنوان لیدر جریان اعتدال‎گرای کشور مهم‎ترین حمایت کننده حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری بود.

این در حالی که برخی از نهادهای قدرت و همچنین جریان مخالف حسن روحانی از تمام ظریفت‎های موجود استفاده خواهد کرد تا حسن روحانی اولین رییس جمهور چهارساله ایران باشد.

به همین دلیل شاید رقبای روحانی با فقدان آیت‎الله هاشمی عرصه را فراخ‎تر ببینند و تلاش کنند با قدرت بیشتری در انتخابات حضور پیدا کنند. با این وجود باید چند نکته اساسی را درباره انتخابات ریاست جمهوری در دوران پسا هاشمی در نظر گرفت.

نخست اینکه شاید حسن روحانی در پازل قدرت و در سطح نخست قدرت مهم‎ترین رایزن خود را از دست داده است اما این نکته را نباید فراموش کرد که این مسأله می‎تواند جایگاه حسن روحانی را در پازل قدرت بالا‎تر ببرد و خود وی تا حدودی درصدد برآید که جایگزین مناسبی برای آیت‎الله هاشمی در رهبری جریان اعتدال‎گرا و در نهایت چانه‎زنی با اصحاب قدرت باشد.

بدون شک در فضای سیاسی ایران مختصات فکری حسن روحانی از جنبه‎های مختلف به آیت‎الله هاشمی نزدیک است و ایشان تا حدود زیادی می‎توانند نقش محوری و پررنگ‎تری در آینده سیاسی ایران بازی کنند.

در نتیجه حسن روحانی در انتخابات96 به جای تکیه به آیت‎الله هاشمی تکیه باید به جایگاه خود در فضای سیاسی و پازل قدرت فکر کند و تلاش داشته باشد این جایگاه را ارتقا دهد. 

نکته دیگر اینکه جریان‎های سیاسی و به خصوص جریان اصلاحات پس از درگذشت آیت‎الله هاشمی در یک خلأ استراتژیک قرار گرفته و تا از این خلأ بیرون بیاید زمان زیادی طی خواهد شد.

به همین دلیل فقدان آیت‎الله هاشمی زنگ خطر بزرگی را در جریان اصلاحات درباره انتخابات ریاست جمهوری به صدا درآورده است. جریان اصلاحات به خوبی به این مسأله آگاهی دارد که فقدان آیت‎الله هاشمی می‎تواند در نهایت به ضرر حسن روحانی و اصلاح‎طلبان تمام شود.

به همین دلیل تلاش می‎کند همه اختلاف سلیقه‎ها را کنار بگذارد و با تمام قدرت موجود در صحنه انتخابات و در جهت حمایت از حسن روحانی حاضر شود.

فقدان آیت‎الله هاشمی زنگ خطر بزرگی است که اصلاح‎طلبان اختلاف سلیقه‎ها را جدی‎تر بگیرند و تلاش کنند از این اختلاف سلیقه‎ها در این مقطع حساس عبور کنند.

در نتیجه درگذشت آیت‎الله هاشمی سبب خواهد شد که جریان اصلاحات با جدیت بیشتری در انتخابات حضور پیدا کند. مسأله مهم دیگری که از درگذشت آیت‎الله هاشمی در فضای انتخابات به وجود خواهد آمد فقدان یک نقطه کانونی برای اتصال جریان اصلاحات و جریان اعتدال‎گرا خواهد بود.

بدون شک آیت‎الله هاشمی در زمان حیات خود نقطه کانونی و اتصال اصلاح‎طلبان و اعتدال‎گرایان بود و در بین هر دو جریان از یک شیخوخیت تام برخوردار بود.

در نتیجه در فقدان آیت الله هاشمی کار اعتدال‎گرایان و اصلاح‎طلبان برای حرکت مشترک سخت‎تر از گذشته خواهد شد.

این در حالی است که حسن روحانی نیز به دلیل حضور در فضای انتخاباتی نمی‎تواند نقش این نقطه کانونی را ایفا کند. به همین دلیل اعتدال‎گرایان و اصلاح‎طلبان مجبور خواهند شد با تشکیل شورای مشترک و خرد جمعی خلأ آیت الله هاشمی را پر کنند.

بدون شک در شرایط کنونی تشکیل یک نقطه کانونی مشترک که مبتنی برخرد جمعی باشد می‎تواند تأثیر بیشتری در فضای سیاسی کشور بگذارد و طیف‎های مختلف جریان تحول‎خواه را بیش از پیش به هم نزدیک کند.

به نظر می‎رسد جانشینی یک فرد مانند حجت الاسلام ناطق نوری به نقطه اتصال اصلاح‎طلبان و اعتدال‎گرایان در شرایط کنونی که نیازمند نتایج کوتاه مدت در انتخابات است به صلاح نباشد و سرمایه‎گذاری روی آقای ناطق‎نوری در این زمینه باید به صورت بلند مدت صورت بگیرد.

مسأله مهم دیگری که در فقدان آیت الله هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری ممکن است مشهود باشد واکنش مخالفان حسن روحانی و جریان اعتدال‎گرا به فقدان آیت‎الله هاشمی است.

به نظر می‎رسد مخالفان روحانی از تمام تلاش خود استفاده خواهند کرد تا خلأ حضور آیت الله هاشمی را عمیق‎تر کنند تا حسن روحانی کمبود یکی از تکیه‎گاه‎های مهم انتخاباتی خود را بیش از پیش احساس کند.

به همین دلیل اصولگرایان در مرحله اول تلاش خواهند کرد با بیان اینکه آیت‎الله هاشمی یکی از ارکان انقلاب بوده و در نتیجه در جریان انقلابی دارای جایگاه است فقدان حضور ایشان را به سود خود مصادره کرده و سپس تلاش کنند جریان انقلابی را در مقابل حامیان حسن روحانی قرار بدهند.

به همین دلیل اصلاح‎طلبان و حامیان دولت باید چشم خود را به روی تمامی برنامه‎های جریان مقابل باز کنند و برای تمام‎های برنامه‎های آنها برنامه مناسبی در نظر بگیرند.