روایت جالب سردار جلالی از جاسوسی در فضای مجازی و تلفن همراه و نقش شبکه‌های اجتماعی در انتخابات

رویداد۲۴-رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور گفت:اگر بر اساس قوانین بخواهیم شبکه های اجتماعی را تحلیل کنیم این شبکه‌ها می‌توانند یک شبکه کاملا جاسوسی باشند.

سردارجلالی در نشست بصیرت افزایی کارکنان این سازمان که با عنوان «بررسی آسیب های شبکه اجتماعی»برگزار شد، گفت: وقتی وارد فضای سایبر می‌شویم تعاریف و ابعاد آن متفاوت است و هر کسی از منظر خود به این مساله نگاه می‌کند،از نظر افراد فرهنگی و متولیان حوزه محتوا همه‌اش همین است چیزی خارج از آن نیست، افراد فنی می‌گویند اگر زیرساخت وجود نداشته باشد شما قادر به انجام کار نیستید، یک عده هستند که درحوزه فرهنگی پشت پرده یعنی سیاست‌گذار و خط مشی تعیین می‌کنند که حوزه محتوا را مدیریت و تعریف می‌کنند که چه چیزی موضوع باشد و چه چیزی نباشد طبیعتا این همه تلاش و گسترش در حوزه فرهنگ و آزادی اندیشه اهدافی را دنبال می کند که آن اهداف را باید دنبال کرد.

مغایرت اهداف فضای سایبر با اهداف اسلامی

وی ادامه داد: بنابراین آنچه که در فضای محتوا می‌توان به آن اشاره کرد این است که اهدافی که پشت سر این محتوا در فضای سایبر وجود دارد اهدافی مغایر با اهداف اسلامی است که در برخی مواقع صددرصد و و برخی کمتر می‌باشد، ولی این مفهومش این نیست که با نگاه کاملا سیاه به مساله نگاه کنیم ،این جلسه را اختصاص داده‌ایم که تهدید ات را شناسایی کنیم، البته حتما بخش فرصت های آن نیز قابل استفاده است و باید دنبال کرد زیرا ما مکلف هستیم که از فرصت ها استفاده کنیم ولی نمی‌توانیم نسبت به تهدیدها نیز بی تفاوت باشیم و بگوییم اتفاقی نمی‌افتد ، باید در جایی خودمان را محدودسازی کنیم اگر خود را محدود نکنیم ممکن است در این زمینه آسیب هایی ببینیم.

شبکه  مجازی دنیایی از فرصت و تهدید

رئیس سازمان پدافند غیرعامل یکی از ابزارهایی که در حوزه فضای سایبر شکل گرفته را مربوط به محتوا، فرهنگ، اجتماع، دین و زندگی دانست وخاطر نشان کرد: شبکه‌های مجازی که ایجاد شده دنیایی از فرصت و تهدید را در کنار خود تولید کرده، فرصت برای این که بتواند بین اجزای جامعه بر اساس علایق وجوه مشترک فکری، اهداف، باورها و ذهنیت‌ها سازماندهی اجتماعی شکل بگیرد تا گروه‌ها بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند و گروه‌های مثبت زیادی در آن وجود دارد؛ مانند تشکل‌های سیاسی، ورزشی و دینی یا تشکل‌های سبک زندگی که به نوعی با رسانه‌هایی مانند صدا و سیما رقابت می‌کند و شاید امروز صدا و سیما را به عنوان رسانه سنتی و شبکه‌های اجتماعی را به عنوان رسانه‌های مدرن می‌شناسند و با توجه به پیشرفت‌های سخت افزاری و نرم افزاری بخشی از ظرفیت صدا و سیما در شبکه اجتماعی جا می شود.

شبکه اجتماعی یا شبکه جاسوسی

سردار جلالی فرصت‌های فضای مجازی را بسیار زیاد دانسته و اظهار داشت: نمی‌خواهیم در مورد فرصت‌ها صحبت کنیم زیرا عمدتا مردم نگاه فرصت محور به این شبکه‌ها دارند و از فرصت‌های آن استفاده می‌کنند ولی موضوع آسیب‌ها و تهدیدهای آن جدی است که باید به آن توجه شود و دقت داشت اگر بر اساس قوانین بخواهیم شبکه های اجتماعی را تحلیل کنیم شبکه‌های اجتماعی می‌توانند یک شبکه کاملا جاسوسی باشند، یعنی می‌تواند ارتباط خارج از کنترل دولتی و حکومتی را با گروه‌های اجتماعی و غیراجتماعی خارج از کشور برقرار کرده، نسبت به جمع آوری و تبادل اطلاعات اقدام کند. بنابراین بستر اقدام جاسوسی فراهم است.

شبکه اجتماعی با هویت مجازی

وی ادامه داد: از هیچکس پذیرفته نیست که بگوید من که تهدیدات شبکه اجتماعی را نمی دانستم، هر کسی که وارد فضای مجازی می‌شود باید بداند یکی از ویژگی‌های این فضا گمنامی است ،یعنی نه مهاجم معلوم است و نه مدافع و چهره‌ها و عکس‌هایی که برای پروفایل گذاشت می‌شود مجازی است و می‌تواند برعکس باشد لذا در اینجا هویت ،هویت مجازی است، اگر کسی از جوانان با نگاه ساده دلی با هویت واقعی خود وارد این فضا شود و فکر کند آن سوی ماجرا هم واقعی و هویت خود را انجام می‌دهند باید بداند چقدر تهدید برای او وجود دارد و می‌توانند او را فریب دهند.

فضای مجازی بستر جاسوسی

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با اشاره به اینکه اگر فرزندمان با هویت واقعی خود وارد فضای مجازی شود خطر او را تهدید می‌کند و ما به عنوان پدر در خانواده باید تهدیدات زمان خود را بشناسیم ،گفت: چون هویت مجازی است شبکه اجتماعی می‌تواند بستر جاسوسی باشد پس نمی‌توانیم عضو هر شبکه شویم، این یک مسئله کاملا جدی است و اگر از شما اطلاعات بخواهند باید ببینید کیست، کجاست و چه اطلاعاتی را می‌شود داد و کجا می‌خواهید عضو شوید گرچه دانستن آن سخت و گاهی غیرممکن است مگر این که جاهای شناخته شده و دقیق رسمی که بدانید کجاست، سایت‌های fake هم بسیار است بنابراین اگر می‌خواهید استفاده کنید این مسائل را نیز باید بدانید.

گوشی های هوشمند یا سوپر کامپیوتر

سردار جلالی اظهار داشت: گوشی‌های هوشمند که هم اکنون در بازار موجود می‌باشد وقتی با گوشی‌های ده تا پانزده سال پیش مقایسه می‌کنیم می‌بینید که گوشی هوشمند امروزی یک سوپر کامپیوتر است یعنی ده سال سال پیش گوشی‌های ما ظرفیت‌ها و قابلیت‌های گوشی‌های امروز را نداشت و چون فناوری این قابلیت‌ها را کوچک کرده و در اختیار ما گذاشته نباید فکر کنیم که کم خاصیت و کم خطر است بلکه کارایی بالا و قابلیت‌های زیادی دارد که همراه این فرصت‌ها تهدیدات جدی وجود دارد.

شبکه های اجتماعی و تغییرات اساسی

وی با بیان اینکه فضای مجازی دنیای دیگری است که همه چیز در آن ضبط و ثبت می شود و هیچ راه فراری وجود ندارد، تصریح کرد: سرورها در خارج از کشور است و رفت و برگشت داده‌ها از آنجا شکل گرفته و همه چیز در آن ثبت وضبط شده است ، ممکن است که روی یک موضوع تمرکز کنند، شبکه‌های اجتماعی بر مبنای داده‌های حجیم (big data)می‌تواند در رفتار یک کشور تاثیر گذاشته موجب تغییرات اساسی شود.

لزوم آموزش فضای سایبر

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور، خاطر نشان کرد: موضوع فناوری اطلاعات و فضای سایبری یکی از موضوعاتی است که از 10 سال گذشته تا به امروز باشیب تندی رو به افرایش است و آرام آرام کل فضای کارکردهای مختلف کشور را در بر می‌گیرد ، فناوری این عرصه و حوزه مربوط به همه کشورهای دنیا است همه چیز اکترونیک یا e-evrything یعنی همه چیز به صورت سایبری است و تقریبا کل فضا و حوزه زندگی بشر را در بر گرفته است و به همین دلیل لازم است که مباحث مربوط به آن را انسان آموزش ببیند، در رساله‌های عملی می گوید مسائلی که انسان غالبا به آن نیاز دارد واجب است یاد بگیرد یعنی اولین مساله‌ای که شما در رساله عملیه می‌خوانید وجوب دانستن مسائلی که شما غالبا به آن نیاز دارید می‌باشد.

فقه موضوعی ودانستن مسائل شرعی مربوط به هر حوزه

سردار جلالی در ادامه گفت: در گذشته فقه را موضوعی کرده بودند و هر کسی بخشی از فقه را می‌خواند که لازم بود و باید بداند ، تجار و کسبه بخش مکاسب را می‌خواندند که بیع حلال و حرام را بدانند و تشخیص دهند ،به همین دلیل دین اسلام آن را واجب کرده تا هر کسی در مورد حوزه‌ای که کار می‌کند مسائل شرعی مربوط به آن را بداند مثلا کسی با شرکت‌های خارجی تعامل دارد باید همه احکام مربوط به رشوه، هدیه و هبه را بداند نمی‌شود جنسی به او بدهند نداند که هبه است ، هدیه یا رشوه باید بتواند تشخیص دهد.

تهدیدات سایبری و تکلیف مدیران

وی با اشاره به اینکه دانستن مسائل شرعی و قانونی نسبت به حوزه فضای سایبر یک موضوع جدی و دقیق است، تاکید کرد: زمانی که تهدیدات سایبری می‌شود مدیران امروز ما نسبت به فضای سایبر یک تکلیف دارند ،اگربلد نیستند باید بروند و یاد بگیرند،این حد اقل آن است بنابراین وقتی وارد فضای سایبر می‌شویم فضا تعاریف و ابعاد آن متفاوت است و هر کسی از منظر خود به این مساله نگاه می‌کند افراد فرهنگی و متولیان حوزه محتوا می‌گویند همه‌اش همین است چیزی پشت آن نیست افراد فنی می‌گویند اگر زیرساخت وجود نداشته باشد شما قادر به انجام کار نیستید یک عده هستند که در حوزه فرهنگی پشت پرده هستند یعنی سیاست گذار هستند و خط مشی تعیین می‌کنند که سوار یک حوزه محتوا هم هستند و تعریف می‌کنند که چه چیزی موضوع باشد و چه چیزی نباشد طبیعتا این همه تلاش دشمنان و گسترش در حوزه فرهنگ و آزادی اندیشه که فی سبیل اله نیست بلکه اهدافی دارد که آن اهداف را باید پیدا کنیم که دنبال چه هستند و چه اهدافی را دارند دنبال می‌کنند.

تهدیدات گوشی های هوشمند

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور ادامه داد: در یک بررسی حدود 18 تهدید جدی از گوشی هوشمند برشماری کردیم که در رسانه ملی نیز در برنامه‌ای اعلام شد که هشت تهدید در حوزه اجتماعی است و 10 تهدید دیگر در حوزه‌های فردی است که می‌تواند در قالب فرد شکل بگیرد از اثر انگشتی که ثبت می‌شود، زمانی که به دوربین آن نگاه کنید عکس قرنیه چشم شما گرفته می‌شود که این دو اثر سیستمی هستند که شما را شناسایی می‌کنند هر جای دنیا که باشید، بنابراین هیچ هویتی بدون عکس قرنیه چشم و اثر انگشت قابل تغییر نیست حتی اگر قیافه را عوض کنید این دو شاخص وجود دارد شما اولین گوشی که می‌گیرید این دو شاخص را می‌دهید.

سیستم عامل گوشی های هوشمند و قابلیت برنامه ریزی

وی افزود: اگر بخواهند بدانند که شخص بخصوصی چه گوشی دارد و شماره آن چیست می‌توانند از طریق بروز رسانی(update) سیستم عامل (OS) آن گوشی را طوری برنامه ریزی کنند که این گوشی همه فرامین آنها را انجام دهد زیرا گوشی‌های دارای سیستم عامل قابلیت دوباره برنامه‌ریزی و پیکربندی دارند و وقتی از شما می‌پرسد که بروز رسانی کند یا خیر که کشف آن خیلی ساده است و در هر نرم افزار(application) که نصب کنید این ابزار در اختیار قرار می‌گیرد و خود سیستم عامل شما قالیت برنامه‌ریزی پیدا می‌کند و می‌تواند به شما بگوید گوشی شما چگونه دوباره پیکر بندی شود و به شما بگوید که کدام قسمت فعال شود مثلا میکروفن پنهان یا دوربین پنهان یا مکان نمای شما آشکار شود یا نه اثر انگشت شما ذخیره شود یا نشود که اینها همه قابل برنامه‌ریزی و ساده است.

10تهدید فردی گوشی هوشمند

سردار جلالی در تهدیدات فردی به 10 مورد آن اشاره و تصریح کرد: اول اثر انگشت، عکس قرنیه چشم، شماره‌های پسورد، شنود صوتی، تصویربرداری مخفی، سرویس مکان یاب، باکس تلفن مخاطب، باکس پیام‌ها، باکس عکس‌های وباکس تقویم و برنامه‌ها که همه این‌ها در اختیار طرف قرار می‌گیرد.

ذخیره اطلاعات در سرور خارج از کشور

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در ادامه گفت: ممکن است بگوئید مگر من چه اطلاعاتی دارم تنها اسم خودم و خانواده ام اینجا هست، مفهومی به نام دیتای حجیم (big data)وجود دارد، وقتی می‌خواهید تلفن خود را عوض کنید پیامی برای شما مخابره می‌شود که می‌خواهید در فضای ابری خود پشتیبان(backup) تشکیل دهید، معمولا جواب مثبت است تا اگر زمانی اطلاعات از دست رفت داشته باشند، هر چیزی که در فضای ابری تشکیل داده‌اید در سرور (server) ذخیره می‌شود در داخل کشور هیچ سروری وجود ندارد اپل، سامسونگ و نوکیا هیچ کدام سرورشان داخل کشور ما نیست این بدین معنی است که هر چه اطلاعات در آن می‌ریزید همه‌اش در خارج از کشور ذخیره می‌شود تمامی آن 10 موردی که اشاره شد.

داده کاوی و ساخت بنا از اطلاعات

وی افزود: تکنولوژی وجود دارد به نام داده کاوی (Data analysis)که این داده کاوی به شکل نرم افزار و خودکار از داده‌ها و اطلاعات تک تک افراد در قالب آجرهای یک ساختمان قطعه قطعه سلول‌های آجر ساختمان را می‌گیرد و آنها را طوری کنار هم می‌چیند که یک ساختمان و بنای کلی از آن دریافت گردد یعنی اطلاعات شماره تلفن شما را گرفته و براساس آن مشخص می‌کند شما چه کسی هستید و به شکل نرم افزاری شبکه ارتباطی شما را بیرون می‌کشد که با چه کسانی ارتباط دارید و میزان این ارتباط چیست و به این شکل همه اطلاعات براساس یک شماره به دست می آید که نمونه‌های آن وجود دارد.باید متوجه باشید داده کاوی اطلاعات بی ارزش شما روی هم چه ساختمان با ارزش اطلاعاتی از آن تولید می‌شود هیچ نقطه ابهامی در جهت شناسایی یک فرد یا یک جامعه به نسبت اطلاعاتی وجود ندارد یعنی دیگر هیچ چیز نیست که راجع به شخص ندانند، سامانه‌های اطلاعاتی و صاحبان اطلاعات حجیم (big data) را مستغنی از اطلاعات اضافی می‌کنند.

تشابه فن آوری اطلاعات و پرونده روز قیامت

سردار جلالی نمونه‌های عینی پروندهای روز قیامت را همین فن آوری اطلاعات دانست وخاطرنشان کرد: روز قیامت خداوند پرونده شما را جلوی شما می‌آورد و می‌گوید فلان لجظه چه کردی واقعا نمود عینی آن همین فناوری اطلاعات است ، همه چیز ثبت می‌شود وقتی اسم را می‌نویسید و اطلاعات را جمع آوری می‌کنید می‌نویسید به چه چیز علاقه دارید، با چه کسی ارتباط دارید، در چه گرایشی کار می‌کنید بر اساس داده‌های آشکار و نه پنهان، اما سیستم داده کاوی خارج از کنترل ما داده‌های پنهان ما را نیز برمی‌دارد گرچه بر اساس دیتای آشکار تعقیب کرده‌است.بنابراین باید بدانید وقتی وارد فضای مجازی شدید یک دنیای دیگر است که همه چیز در آن ضبط و ثبت می‌شود و هیچ راه فراری وجود ندارد.

شبکه اجتماعی و پیش بینی انتخابات

وی در خصوص داده‌های فضای مجازی نیز گفت: شبکه اجتماعی بر مبنای داده‌های حجیم (big data) می‌تواند رفتار یک جامعه را پیش بینی‌کند برای مثال سه انتخابات اخیری که اتفاق افتاده نرم افزارهای جدیدی انتخابات امریکا را از 51 ایالت 48 ایالت آن را بالای 90 درصد توانسته‌اند درست پیش بینی‌کنند که چه کسی رای می‌آورد و چه کسی رای نمی‌آورد، در استرالیا انتخاباتی اتفاق افتاده که صددرصد برآورد کردند که چه کس رای می‌آورد در واقع از همین داده‌های کم اهمیت و کم ارزش یک بنای اطلاعاتی درست می‌شود که آنطرف می‌تواند بگوید کدام جناح پیروز انتخابات است یعنی اگر با این نگاه وارد شوید می‌فهمید که همه داده‌های شما جایی به نام خود شما ذخیره می‌شود ،استراتژی اینترنتی دارد به این سمت می‌رود که ID ها ثابت باشد و هر کسی هر جایی می‌خواهد وارد شود یک کد داشته باشد و یک نسخه از پرونده او ذخیره شده و معلوم باشد که کیست و کجاست.واقعیت قضیه این است شما باید بدانید که اطلاعات شما را ذخیره می‌کنند و قابل کنترل و ردیابی است بنابراین باید الزامات آن را رعایت کنید .

رعایت تقوا در شبکه های مجازی

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در خصوص فساد در شبکه های مجازی و رعایت تقوا، عنوان کرد: یک سخنرانی از دوستان در یک سایت خواندم که نوشته بود تقوا در فضای مجازی که به نکات جالبی اشاره کرده بود ، تقوای واقعی دینی اینجا معلوم می‌شود ،چنانچه در خانه و در اتاق در بسته که کسی شما را نمی‌بیند رعایت شود خوب است، پیر و جوان هم ندارد همه در معرض خطر هستند ولی جوانان بیشتر.چون فضا مجازی است و پنهان شوندگی ، گمنامی و امکان گناه در آن وجود دارد پس باید ایمان و تقوای دینی خود را رعایت کنید ، یک عرصه کاملا پر خطر و هم فرصت زاست ، بله قابلیت ها هم وجود دارد و می‌توان از آن استفاده کرد ولی تهدید هم وجود دارد و نمی‌توانیم از تهدیدات آن عبور کرده و بگوییم به من که دیگر اثر ندارد.خودتان را در معرض امتحان در این حوزه قرار ندهید زیرا برای پیرو جوان بسیار سخت است و فرقی نمی‌کند برای همه هست و البته برای جوانان بیشتر ، لذا باید توجه داشته باشید که از محسنات آن استفاده کنید.حضرت یوسف پیامبر در مواجحه با این خطر فرمودند: "الا ما رحم ربی" مگر اینکه خدا به من رحم کند و به نفس خود اعتماد نکردند.

استفاده از فرصت ها ی شبکه فضای مجازی

سردار جلالی در مورد استفاده از فرصت‌های فضای مجازی گفت: چرا نتوانیم از طریق این فضای مجازی قران بخوانیم یا کانال پدافند غیر عامل داشته باشیم در یکی از کانال‌ها گفتند فلان شخص مریض است برایش ختم چهل یاسین گرفتند و گفتند کسانی که حاضرند برای سلامتی ایشان یک یاسین بخوانند اسم بدهند و هر کسی اسم داد تا چهل یاسین جور شود، و هر کس هم می‌خواند پیام می‌دهد که من خواندم یا روزانه یک صفحه قران بخوانند یا کانال خاطرات رزمندگان دفاع مقدس، وقتی این صفحات را ورق می‌زنی آدم واقعا تحت تاثیر قرار می‌گیرد به دلیل اینکه بخش زیادی از فضائل بازگو می شود لذا نمی‌خواهیم همه‌اش از نکات منفی بگویم نکات مثبت نیز وجود دارد ولی شرط نکات مثبت توجه به نکات منفی است اگر آنها را رعایت نکنید اجازه نمی‌دهند به نکات مثبت فکر کنید این را باید دقت کنید.

وجوب مسائل شرعی فضای مجازی

وی در ادامه خاطر نشان کرد: هر پیام، عکس، شماره‌ای در فضای سایبری نوشته قابل پاک کردن نیست کسی که عکس فرزندش را در گوشی موبایلش خارج از عرف نگه می‌دارد باید بداند که در فضای مجازی اصلا فضای محرمی وجود ندارد هر عکسی که در آن بگذارد در اختیار دیگران خواهد بود.ممکن است با رمز گذاری بشود از آنها حفاظت کرد نه این که غیر ممکن باشد ولی مفروض بدانید که راه حل‌هایی وجود دارد که کسی بتواند ورود کند و عکس‌های شما را بردارد و باج خواهی‌ کند که روش‌های آن بسیار است،بنابراین اگر می‌خواهید در فضای سایبری زندگی و از ابزار آن استفاده کنید و باید هم استفاده کنید پس واجب است مسائل شرعی آن را بدانیم.

لزوم استفتاء درخصوص فضای مجازی

رئیس سازمان پدافند غیر عامل ادامه داد: اگر می‌خواهید وارد معامله‌ای شوید که نمی‌دانید حکم آن حلال است یا حرام دست نگه‌دارید و نروید تا حلال و حرام آن کاملا برای شما معلوم شود بنابراین یک تکلیف ایجاد می‌کند استفتاء بگیرد تا همه بدانند در این فضا چه چیز حلال و کدام حرام است که یک موضوع کاملا جدی است با بحث های تکنیکی و تخصصی است .

خطرات و تهدیدهای امنیتی و جاسوسی و تهدیدات اخلاقی در فضای مجازی

وی درپایان گفت: می گویند فضای مجازی و کامپیوتر مانند سواد خواندن و نوشتن است ، دانشجویی که بخواهد از سطح دانشگاه به بالاتر کار کند و توانمندی استفاده از ابزار فضای مجازی را نداشته باشد به او بی سواد می‌گویند کسی که استاد تمام باشد اما بلد نباشد از این فضا استفاده کند یعنی بی سواد است چون از حوزه زیادی از علوم و محتوا خود را محروم کرده و نتوانسته استفاده کند پس این یک ضرورت جدی است وقتی همه باید استفاده کنند طبیعتا مباحث حرام و حلال و خطرات و تهدیدهای امنیتی و جاسوسی و تهدیدات اخلاقی و خانوادگی آن را بداند و انشااله خداوند کمک کند که ما بتوانیم کاملا این عرصه را بشناسیم و از خود مراقبت کنیم و تقوای الهی و پرهیزهایی که باید در این زمینه شکل بگیرد.