«رسانه ملی» یک گام عقب‌تر از «ملت»

رویداد۲۴- مازیار وکیلی:صدا و سیما بار دیگر نشان داد رسانه چابکی نیست. حادثه تروریستی  دیروز در تهران اتفاقی نبود که صدا و سیما به همین راحتی از آن غافل شود و در پوشش اخبار این حادثه انقدر سهل‌انگاری به خرج دهد. 

تا فردای این واقعه هولناک خبری از اطلاع‌رسانی دقیق و اصولی توسط صدا و سیما نبود. این در حالی است که هنگام بروز چنین وقایعی مردم تشنه کسب اطلاعات هستند و اگر اطلاعات درست به دستشان نرسد به دامان شایعات پناه می‌برند و پناه بردن مردم به شایعات مساوی است با بر هم خوردن امنیت روانی جامعه. در واقع شایعات همین‌گونه ساخته می‌شوند. زمانی که مردم نتوانند به اطلاعات درست از طریق مجاری رسمی دسترسی داشته باشند برای فرونشاندن عطش خود به شایعات توجه می‌کنند. 

صدا و سیما چگونه به نیاز واقعی مردم واقف نبود؟ جامعه به هنگام بروز چنین وقایعی نیاز دارد که به حداقل اطلاعات دسترسی داشته باشد. قطعاً نه لازم است و نه می‌توان در هنگام وقوع چنین حادثه‌ای جزئیات خبری را در اختیار مردم گذاشت. خود مردم هم به این نکته واقف هستند چنین حوادثی ابعاد امنیتی وسیعی دارد و لزومی ندارد تمامی اطلاعات با جزئیات در اختیار آن‌ها قرار گیرد، اما این توقع را هم دارند که به عنوان مخاطبان رسانه ملی دست‌کم گرفته نشوند و اطلاعات حداقلی که فراخور نیاز جامعه است در اختیار آنان قرار گیرد. 

صدا و سیما به لحاظ سرگرمی‌سازی مدت‌هاست مخاطبان خود را از دست داده. به نظر می‌رسد در زمینه خبررسانی هم قافیه را به شبکه‌های رقیب باخته است. وقتی رسانه رسمی کشور نتواند مخاطبان خود را اقناع کند آیا نباید به مخاطبان حق داد که به رسانه‌های رقیب برای دست‌یابی به اخبار و اطلاعات توجه نشان دهند؟ 

در روزگاری که شبکه‌های اجتماعی گوی سبقت را در اطلاع‌رسانی از تمامی شبکه‌های خبری معتبر جهانی ربوده‌اند آیا نباید صدا و سیما به چابک‌سازی خود بپردازد تا بتواند با این شبکه‌ها نوظهور به رقابت بپردازد؟ در عصری که با وجود شبکه‌های گسترده اجتماعی هر فرد برای خود یک رسانه مستقل است نباید صدا و سیما به عنوان تنها رسانه رسمی کشور به دنبال ساز و کاری باشد که حداقل از این شبکه‌ها در امر خبر رسانی عقب نماند؟ 

این رویه مدیریت مدیران صدا و سیما برای عصر قبل از اینترنت است. زمانی که هنوز اینترنتی در کشور وجود نداشت که به وسیله آن بتوان به اخبار دسترسی پیدا کرد. مدیریت رسانه ملی ما مدیریت کهنه‌ای است و تصور عزیزان مسئول در این رسانه ازاطلاع رسانی برای عصر ماقبل اینترنت. مشکلات چنین مدیریتی در زمان وقوع  حوادث این چنینی خود را نشان می‌دهد. این‌که رسانه رسمی کشور چنان کند و فربه می‌شود که نمی‌تواند با مدیریتی درست  بحران به وجود آمده جامعه را آرام کند معضلی است که صدا و سیما با آن دست به گریبان است. 

صدا و سیما حتی به خود زحمت نداد با مسئولان امنیتی و انتظامی مرتبط با این واقع بلافاصله ارتباط برقرار کند و مردم را در جریان واقعه رخداده قرار دهد. به راحتی می‌شد به جای آن‌که از مشکلات مهدکودک‌ها در دیگر نقاط جهان حرف زد به حادثه رخداده در جامعه خود پرداخت و با تماس با مسئولین امنیتی ابعاد این واقعه را برای مردم روشن کرد. طبق بررسی‌های انجام شده اولین اخبار مخابره شده توسط صدا و سیما از این حادثه در ساعت 13 انجام گرفته است. در حالی که هنگام کودتای نافرجام ترکیه اخبار لحظه به لحظه و فوری به سمع و نظر مردم می‌رسید. صدا و سیما که اخبار وقایع کشور همسایه را به این سرعت مخابره می‌کند، نمی‌توانست اخبار چنین حادثه‌ای را با همان سرعت برای مردم مخابره کند تا به شایعات دامن زده نشود؟ 

توجه داشته باشیم که حادثه کودتا در خارج از مرزهای جغرافیایی ایران به وقوع پیوسته بود و قاعدتاً مخابره اخبار از کشوری دیگر با دشواری‌های بیشتری همراه است. در حالی که حادثه تروریستی اخیر در همین بیخ گوش صدا و سیما اتفاق اُفتاده و صدا و سیما می‌بایست به سرعت مردم را در جریان وقایع می‌گذاشت. صدا و سیما حتی درباره نحوه برخورد مردم با چنین واقعه‌ای خوب عمل نکرد و اجازه داد مردم کنجکاو به سرعت در محل وقوع حادثه جمع شوند. چنین تجمعی نه تنها سودی برای کسی ندارد بلکه مشکلات امنیتی بیشتری را به وجود می‌آورد و کار نیروهای امنیتی را هم دچار اختلال می‌سازد. 

با گذشت یک‌روز از این واقعه تروریستی صدا و سیما همچنان از دادن هشدارهای امنیتی به میزان لازم و کافی به مردم پرهیز می‌کند. این در حالی است که لازم است چنین هشدارهایی مداماً تکرار شود تا از رفتارهای نامعقول احتمالی جلوگیری به عمل آید. چرا که چنین واقعه‌ای مسبوق به سابقه نبوده و مردم از نحوه برخورد با چنین حوادثی آگاهی چندانی ندارند. پس لازم است مداماً هشدارهای امنیتی بازگو شود تا مردم به آگاهی رفتاری لازم برسند. صدا و سیما در اقدامی بحث‌برانگیز درست در شب وقوع این حادثه تلخ که منجر به از دست رفتن تعدادی از هم‌وطنان ایرانی شد برنامه خندوانه را پخش کرد. بله، بنا نیست چنین حادثه‌ای روند عادی برنامه‌های صدا و سیما و زندگی روزمره مردم را مختل نماید اما می‌شد به احترام داغ‌دیده‌گان این حادثه تلخ از پخش برنامه‌های شاد جلوگیری کرد. 

در یکی از کانال‌های تلگرامی نوشته شده بود در شب وقوع این حادثه پنجاه هزار مخاطب به کانال تلگرامی بی بی سی فارسی اضافه شد. آیا این اتفاق نباید تلنگری برای مسئولان صدا و سیما باشد که در نحوه برنامه‌سازی و اطلاع رسانی خود تجدید نظری اساسی داشته باشند؟