انتقاد از نگاه سیاسی به ۲ طرح احیای دریاچه ارومیه

رویداد۲۴- اجرای طرح نکاشت در حاشیه دریاچه ارومیه به منظر صرفه‌جویی مصرف آب در حوزه کشاورزی و ورود آب بیشتر به سمت دریاچه، یکی از برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در ابتدای کار بود، اما آن طور که مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید، این طرح هرگز اجرا نشد.

 در روزهای اخیر یکی از کارشناسان حوزه آب، طرح نکاشت در حوضه دریاچه ارومیه را خیانت به کشاورزی ارومیه اعلام کرد. او معتقد است؛ چون کشاورز در اثر اجرای این طرح مجبور می‌شود دو تا پنج سال کشاورزی را رها کند، این طرح یک طرح خیانت‌آمیز است.

مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، در این باره با اشاره به اینکه طرح نکاشت به درخواست تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و به دستور رئیس جمهور  متوقف شد، می‌گوید: قرار بود برای سه سال ابتدایی کار ستاد، بخشی از آب جمع شده در پشت مخازن سد را به کشاورزی اختصاص نداده و به سمت دریاچه ارومیه رها کنیم. علت آن بود که متخصصان به ما گفته بودند اگر طی سه سال اول نتوانیم دریاچه ارومیه را تثبیت کنیم، تقریبا بعد از آن غیرممکن است که دریاچه به وضعیت تثبیت برسد.  

وی با بیان اینکه قرار بود حدود دو تا سه واحد آبی به کشاورزان داده نشود، تصریح می‌کند: برای مثال اگر چغندرقند پنج واحد آب نیاز دارد، قرار بود به جای پنج واحد سه واحد آب بدهیم تا مقدار آب صرفه‌جویی شده را به سمت دریاچه بفرستیم که مطمئنا کشاورزان در این شرایط متحمل خسارت می‌شدند؛ چون در صورت اجرا، میزان محصول تولیدی کاهش می‌یافت.

تجریشی تاکید می‌کند: برای جبران خسارت کشاورز، پولی برای این موضوع در نظر گرفته شد تا به کشاورزانی که حق‌آبه داشتند و سهم آب آنها کم شده و متحمل خسارت شده بودند، اختصاص داده شود. در دنیا این امر مرسوم است و به آن خدمات زیست محیطی گفته می‌شود؛ یعنی دولت‌ها سالانه مقداری آب را از مصرف کننده‌ها می‌گیرند و پولی به آنها می‌دهند که اصلا نکارند و آب را برای تغذیه آبخوان یا دریاچه می‌فرستند. در ایران هم این کار در زاینده‌رود طی چند سال گذشته انجام می‌شود.

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه طرح نکاشت در حاشیه دریاچه ارومیه اصلا اجرا  نشده است، می‌گوید: تعدادی از نمایندگان مجلس که با اجرای طرح نکاشت مخالف بودند، با آقای روحانی صحبت کردند و ایشان دستور توقف طرح را دادند. بنابراین این طرح اجرا نشد. ولی از سال بعد آن روی منحنی‌های بهره‌برداری از سد و رهاسازی‌ها کار کرده و توانستیم همان آب را صرفه‌جویی و به سمت دریاچه رها کنیم.

تجریشی تاکید می‌کند: همان میزان آب که قرار بود طی طرح نکاشت حفظ و به دریاچه بازگردد، طی سه سال اخیر با صرفه‌جویی در حوزه کشاورزان ذخیره شد و با اجرای طرح "به‌کاشت" ۱۸ درصد کاهش مصرف آب در حوزه کشاورزی صورت گرفت که هیچ اتفاق بدی هم نیفتاده و هیچ مشکلی در میزان محصول تولیدی پیش نیامد.  

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه آبیاری بیش‌از حد نیاز گیاه به کیفیت محصول آسیب می‌زند، می‌گوید: برای مثال اگر به گندم بیش از نیاز آب داده شود، پروتئین آن کاهش می‌یابد. به این ترتیبه ۱۸ درصد مصرف آب کاهش یافت و طرح به‌کاشت اجرا شد. مشکل در جنوب دریاچه ارومیه این است که دسترسی زیادی به آب وجود دارد و بیش از نیاز به آب، آبیاری صورت می‌گیرد. بنابراین به‌کاشت در حاشیه دریاچه ارومیه در حال اجراست و هیچ اتفاق بدی نیفتاده است.  

تجریشی در پایان ضمن انتقاد از برخی اظهار نظرها در مورد طرح‌های کاهش مصرف آب در حوزه کشاورزی می‌گوید: متاسفانه طرح "نکاشت" و "به‌کاشت" در کشور ما جنبه سیاسی به خود گرفت؛ درحالیکه این یک طرح فنی است و در همه جای دنیا رایج است. اما برخی کارشناسان نظرات درست و غلط، نظرات ثابت شده و ثابت نشده را همه را با هم مخلوط می‌کنند.