نمایش خیابانی شیوه ای موثر برای بیان تناقض های فرهنگی

رویداد۲۴ فرهنگ سازی در خصوص رانندگی، آپارتمان نشینی، مدیریت مصرف انرژی، تکریم ارباب رجوع، مقابله با آسیب های اجتماعی، حمایت از کالای ایرانی و دهها ارزش دیگر در محافل فرهنگی مورد بحث و گفت و گو قرار می گیرد اما از ظرفیت هنری تئاتر خیابانی در نهادینه سازی فرهنگی کمتر بهره برداری می شود.

بسیاری از کارشناسان هنری نیز معتقدند که تئاتر و به ویژه تئاتر خیابانی دربرگیرنده مضامین اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و فلسفی بوده و با اجرا در خیابان ها، روستاها و مکان های عمومی موثرترین روش برای فرهنگ سازی است.

محمدرضا محسنی در مقاله پژوهشی نمایش خیابانی؛ رویکردها، دغدغه ها و راهبردها ' آورده است:  تئاتر خیابانی کارکردی دوگانه دارد؛ نخست، کارکرد جشنوارهای آن بوده که به صورت نمایش های دسته جمعی و کارناوال های شادی برگزار و به ایجاد همدلی در میان شهروندان منجر می شود و کارکرد دیگـر آن، اجرای نمایش هایی است که دارای ویژگی هـای اعتراض آمیز بوده و بیـانگر تناقض های فرهنگی یا کاستی های اجتماعی است.

وی ادامه داده است: این نمایش که اغلب اوقات در فضای باز انجام می شود، به واسطه صـمیمیت حـاکم بـر فضای آن و به خاطر بیان دردهای اجتماعی، می تواند در جامعـه مـوثر واقـع شـود.
یک نویسنده و نمایشنامه نویس نیز معتقد است که نمایش های خیابانی و میان پرده با برخورداری از ویژگی ارتباط بی واسطه با مردم کانال موثری برای نهادینه سازی مولفه های فرهنگی و زمینه سازی برای تحقق شعار حمایت از کالای ایرانی است.

رسول بانگین با تاکید بر قدرت انتقال مفاهیم در قالب های مختلف هنری چون شعر، داستان و تئاتر، افزود: انواع تئاتر به ویژه نمایش خیابانی در میان مردم اجرا می شود و بهترین قالب هنری برای معرفی اندیشه های متعالی همچون ارتقای کیفیت زندگی در یک جامعه است.

وی اضافه کرد: بسترسازی برای حمایت از کالای ایرانی صرف نظر از کیفیت آن فرصتی برای حمایت از ظرفیت های انسانی و محلی است.
وی با بیان اینکه تئاتر هنر فاخری بوده و انتظار عموم، مشاهده نمایش هایی با موضوع های فاخر است،

بیان کرد: معرفی مولفه های فرهنگی باید با دقت و حساسیت لازم و با خلاقیت مثال زدنی انجام شود تا ماهیت هنر مردمی تئاتر زیر سوال نرود.
یک کارگردان تئاتر نیز با اشاره به فلسفه پیدایش تئاتر خیابانی، گفت: بعد از جنگ جهانی دوم سالن های نمایش تخریب شده بود و هنرمندان انتقاد خود به موضوع های اجتماعی را از طریق تئاتر بیان می کردند.

بابک لطفی افزود: بازیگران تئاتر در محیط های مختلف و به ویژه محیط های بیرونی نمایش های خود را اجرا می کردند و با سررسیدن پلیس از صحنه متواری می شدند.
وی با اشاره به اینکه تئاتر خیابانی در حال حاضر کارکرد پیشین خود را از دست داده است، اضافه کرد: موضوع یک نمایش خیابانی باید از بطن جامعه انتخاب شود و به آن محیط در ارتباط تنگاتنگ باشد.
به گفته بابک لطفی، کارگردان یک نمایش خیابانی باید با طرح این سوال که 'مهم ترین مشکل مردم منطقه چه می تواند باشد؟ ' موضوع مرتبطی برای اجرای تئاتر انتخاب کند.

وی با اشاره به اینکه تئاتر خیابانی در فرهنگ سازی نقش مهمی ایفا می کند، افزود: فرهنگ سازی در زمینه تکریم ارباب رجوع در مقابل یکی از ادارات مهم، موضوع کاربردی برای اهالی آن منطقه محسوب می شود زیرا با دغدغه های چند مراجعه کننده به آن اداره در ارتباط است.

او ادامه داد: تئاتر و به ویژه نمایش خیابانی باید از جنس دردهای مردم و برای مردم اجرا شود تا فرهنگ سازی به روشی جذاب و دلنشین روی بدهد.
مسوول دفتر تئاتر خیابانی آذربایجان غربی بیان کرد: این دفتر نیمه دوم سال 1396 با رایزنی دفتر تئاتر خیابانی مرکز هنرهای نمایشی ایران و با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان راه اندازی شد.
ایمان رمضانی افزود: بررسی آسیب ها و شناخت دقیق تئاتر بیرونی، آموزش و حمایت و تولید آثار نمایشی بیرونی از جمله تئاتر خیابانی، نمایش های میدانی، تئاتر کافه ای و آشنا کردن بیشتر مردم با هنر نمایش از اهداف راه اندازی این دفتر به شمار می رود.

او بیان کرد: تفاوت عمده نمایش خیابانی با تئاتر صحنه ای ارتباط مستقیم بازیگران و خود اثر با تماشاگران است به طوری که مخاطب منفعل و سرکوب شده تئاتر صحنه ای را در محیطی آزاد تر به مخاطب فعال تبدیل می کند.

وی افزود: این نوع نمایش مخاطب را به مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در اثر مجاب کند تا برخی اوقات خود وی بخشی از نمایش باشد.
وی اضافه کرد: این مشارکت تاثیر مستقیم‌تری نیز روی خود مخاطب می‌گذارد زیرا مخاطب مهمترین عنصر نمایش به خصوص نمایش های بیرونی است.

وی ادامه داد: در سایه این تعامل دوطرفه مهم ترین موارد مورد نظر کارگردان به صورت خلاقانه و موثر در جامعه فرهنگ سازی می شود.

وی با اشاره به اینکه مشکلات عمده پیش روی این نوع تئاتر جنبه های حمایتی و آموزشی است، گفت: تعریف اشتباهی که از تئاتر بیرونی در بین هنرمندان رواج دارد را تغییر و تعریف علمی و جهانی تری را از این گونه نمایش با برگزای کلاس های آموزشی توسط اساتید مربوط ارائه می کنیم که تاثیر آن در بلند مدت مشاهده می شود.

تماشاگران تئاتر خیابانی در جامعه به آسانی در دسترس هستند اما ارتباط سازی با آنان باید در سریع ترین زمان ممکن و به شکل خلاقانه انجام شود؛ درجه ای از صمیمیت در اجرای تئاتر خیابانی وجود دارد که به ایجاد نشاط، کنترل، پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی و نهادینه کردن فرهنگ در جامعه منجر می شود.