فعالیت دامپروری رسانه ملی!/ ردپای جام جم در فهرست ارز بگیران دولتی

رویداد۲۴ نمايندگان کميسيون فرهنگي مجلس مي‌گويند درخواست افزايش بودجه سازمان صداوسيما يکي از نامه‌هاي هميشگي روي ميزهاي‌شان است؛ سازماني که مدعي است براي پرداخت حقوق کارکنان و هزينه‌هاي جاري با کمبود بودجه مواجه است. 

فاطمه ذوالقدر دبير کميسيون فرهنگي مجلس مي‌گويد سازمان صداوسيما امسال هم بودجه ارزي و هم بودجه غيرارزي بالايي دريافت کرده؛ اما براي ما درخواست‌هاي مکرري از سوي اين سازمان فرستاده مي‌شود که نشان‌دهنده درخواست افزايش بودجه است؛ اما پاسخ ما هميشه يک جمله است: «صورت‌حساب‌هاي مالي خود را با ذکر جزئيات براي‌مان بفرستيد» و پاسخ آنها هم هميشه سکوت است و تاکنون هيچ گزارش شفافي از ريز دخل و خرج صداوسيما براي ما ارسال نشده است؛ اما آيا سازمان صداوسيما واقعا با کمبود بودجه مواجه است؟ در قانون بودجه امسال رقم هزار‌و 500 ميليارد تومان بودجه براي سازمان صداوسيما در نظر گرفته شده و در کنار اين صد ميليون دلار هم از صندوق توسعه ملي بودجه دريافت کرده‌اند. 

فروش زمان پخش راديو و تلويزيوني به تبليغات بازرگاني هم امسال براي صداوسيما با تعرفه‌هايي بسيار بالاتر از سال‌هاي گذشته در جريان بوده، به‌عنوان مثال در زمان پخش بازي‌هاي جام جهاني هزينه تبليغاتي هر 30 ثانيه آگهي هم‌زمان با پخش بازي‌ها، به سه ميليارد تومان هم رسيد. 

حالا صداوسيما يک شغل جديد هم پيدا کرده؛ دامپروري. اين را از ميان جزئيات فهرست ارزبگيران دولتي به دست آوردیم. شرکت جام‌جم بازرگاني پيشرو که يکي از شرکت‌هاي محل کسب درآمد صداوسيماست و نامش در فهرست واردكنندگان هزارو 482 قلم کالا با ارز دولتي آمده، 162 هزار يورو به نرخ دولتي از بانک مرکزي دريافت کرده و براي صداوسيما ذرت براي خوراک دام وارد کرده است.

 البته اين شرکت به انتشار نامش در فهرست واردکنندگان خوراک دام همان روز واکنش نشان داد و اعلام کرد براي فعاليت دامپروري خود اين خوراک را وارد کرده است. شرکت بازرگاني ايمن تجارت جام‌جم، ديگر بنگاه اقتصادي صداوسيما، هم در کوران ارزي بي‌کار ننشسته و توانسته يک‌ميليون‌و 12 هزار يورو ارز دولتي براي واردکردن دريافت کند. اين شرکت در حالي معادل پنج‌ميليارد‌و 60 ميليون تومان ارز دولتي براي واردات خودرو دريافت کرده که طبق اطلاعات آگهي روزنامه رسمي موجودي سرمايه اين شرکت يک ميليارد تومان است.

 سازمان صداوسيما از جمله نهادهايي است که عملکرد مالي‌اش همواره پرسروصدا و مبهم بوده است؛ تا‌جايي‌که به تحقيق‌وتفحص از اين نهاد هم رسيده اما هر‌ساله در بودجه‌هاي سنواتي و امسال در يک اتفاق بي‌سابقه از محل صندوق توسعه مبالغ بالايي به اين سازمان سرازير شده است.

 نيمي از کل هزينه سالانه سازمان صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران هر سال در قانون بودجه مشخص مي‌شود. در قانون بودجه سال 97 با افزايش حدود 20درصدي در مقایسه با لايحه، رقم هزار‌و 500 ميليارد تومان براي اين سازمان در نظر گرفته شد و در کنار اين رديف، در يک مصوبه رقم صد ميليون دلار هم از منابع صندوق توسعه ملي؛ منابعي که البته قرار بوده فقط خرج هزينه‌هاي سرمايه‌اي شود، به اين سازمان تخصيص داده شد. 

نيمي ديگر از هزينه‌هاي صداوسيما هم از طريق فروش زمان پخش راديو و تلويزيوني به تبليغات بازرگاني، دريافت هزينه آبونمان از تمام مشترکان برق در ايران، دريافت مبلغي با عنوان عوارض توسعه شبکه صداوسيما از فروش هر دستگاه تلويزيون، دريافت مبلغ از تيم‌هاي ورزشي مورد نمايش در اوقات خاص، درآمد حاصل از انتشارات سروش، درآمد حاصل از انتشار مجلات، درآمد حاصل از روزنامه جام‌جم، درآمد حاصل از شرکت صنعتي سيما‌چوب، درآمد حاصل از شرکت صوتي و تصويري سروش و توليد برنامه مشارکتي که با مشارکت مالي ارگان‌ها، مؤسسات، شرکت‌هاي دولتي و غيردولتي انجام مي‌شود.

در ميان تمامي اين محل‌هاي کسب درآمد سازمان صداوسيما، وزنه تبليغات از همه سنگين‌تر است. به طور متوسط هزينه هر ثانيه تبليغ در تلويزيون حدود 19 ميليون تومان است و البته اين ارقام در بازه‌هاي زماني مانند جام جهاني فوتبال در قياس با هزينه تبليغاتي اين دوره يک شوخي است. گفته مي‌شود هزينه يک بار پخش آگهي ۱۷ثانيه‌اي از تلويزيون در بازي‌هاي ايران و فينال جام جهاني، قبل از بازي، ۳۳۹ ميليون تومان و بين دو نيمه ۶۵۸ ميليون تومان است، حتي در همين مدت خبري از يک آگهي 30ثانيه‌اي به قيمت پنج ميليارد تومان روي خروجي رسانه‌ها قرار گرفت. 

حال فرصت کسب درآمد از جام جهاني که هر چهار سال يک بار براي صداوسيما پيش مي‌آيد را بگذاريد کنار آن صد ميليون دلار دريافتي از صندوق توسعه ملي و بودجه هزارو 500 ميليارد توماني امسال اين سازمان. با اين حال اين سازمان يک فرصت ديگر يعني دريافت ارز دولتي را هم از دست نداده است. 

شرکت جام جم بازرگاني پيشرو از آن دسته شرکت‌هايي است که دريافت ارز دولتي برايش آن‌قدر جذابيت داشته که عطاي فعاليت اصلي خود را يعني اخذ و اعطاي نمايندگي و شعب در داخل و خارج از كشور، انعقاد قرارداد و ايجاد نمايشگاه‌ها و سرمايه‌گذاري در شركت‌ها را به لقايش ببخشد و وارد کار دام شود. اين شرکت با موجودي سرمايه چهارميلياردتوماني، 162هزار يوروي دولتي دريافت کرد و ذرت براي خوراک دام وارد کرده است.

 درست هم که فکرشان را بکنيم، مي‌بينيم منطقي است در دوره‌اي که اقتصاد ايران با احتمال تحريم و رکود اقتصادي و در مقابل بخت دريافت ارز دولتي آن هم به قيمت نصف ارز بازار مواجه است، بنگاه اقتصادي صداوسيما به جاي مذاکره بر سر انعقاد قرارداد و مذاکره براي سرمايه‌گذاري، خود وارد سرمايه‌گذاري شود، ارز دولتي دريافت کند و از حاشيه سود مابه‌التفاوت چشمگير ارز دولتي و آزاد بهره‌مند شود، حتي اگر اين سرمايه‌گذاري به جاي ادوات صوتي و بصري، ذرت براي خوراک دام باشد. سازمان صداوسيما در ليست ارزي خودرويي‌ها نيز نامش موجود است. 

شرکت ايمن تجارت جام جم يکي ديگر از بنگاه‌هاي اقتصادي سازمان صداوسيما، شرکتي است که در سال 1393 با موضوع خريد و فروش و صادرات و واردات کالاهاي مجاز بازرگاني اعم از انواع آهن‌آلات شمش ميلگرد و... به غير از مسکوکات طلا تأسيس مي‌شود. سرمايه اين شرکت در زمان تأسيس 200 ميليون تومان بوده اما دوازدهم اسفندماه سال پيش (هم‌زمان با جهش قيمت ارز) به يک ميليارد تومان افزايش پيدا مي‌کند و دو ماه بعد براي واردات خودرو چهاربرابر موجودي سرمايه خود، ارز دولتي دريافت مي‌کند. 

طبق جزئيات ليست ارزي، شرکت ايمن تجارت جام جم، يک‌ميليون‌و 12هزار يورو معادل پنج‌ميلياردو 60 ميليارد تومان ارز دولتي از سامانه نيما دريافت کرده تا خودروهاي با حجم موتور بيستوني درون‌سوز جرقه‌اي احتراقي 1501 تا کمتر از 2000 سي‌سي بنزيني و هيبريدي وارد کشور کند. اين شرکت از لحاظ حجمي، جزء هفت شرکتي است که در ميان 21 شرکت خودرويي ارز دريافتي بالاي يک‌ميليون‌يورويي براي واردات خودرو داشته‌اند.

دخل صداوسيما كجا خرج مي‌شود؟

اما اين درآمدهاي ميلياردي در کنار بودجه‌هاي ارزي و غيرارزي صداوسيما کجا هزينه مي‌شود و کدام نهاد نظارتي ريز دخل و خرج اين سازمان را بررسي مي‌کند؟ اين سؤال را با دو نماينده مجلس در ميان گذاشتيم. 

فاطمه ذوالقدر دبير کميسيون فرهنگي مجلس در اين باره به «شرق» گفت: «سازمان صداوسيما با وجود دريافت بودجه‌هاي دولتي و کسب درآمد از محل آگهي‌هاي بازرگاني همواره براي ما درخواست افزايش بودجه مي‌فرستد و متأسفانه تاکنون هيچ گزارشي از صورت‌حساب‌هاي مالي خود براي ما ارسال نکرده است. ما نياز به شفاف‌سازي در اين زمينه داريم». 

احسان قاضي‌زاده‌هاشمي يکي ديگر از اعضاي کميسيون فرهنگي نيز از لزوم شفافيت مالي اين سازمان صحبت مي‌کند اما راهکار عملياتي براي آن در ميان صحبت‌هايش نمي‌توان يافت. او مي‌گويد ما در مجلس تصويب کرديم که سازمان صداوسيما براي سال 97 بايد بالغ بر هزارو 700 ميليارد تومان درآمد از محل آگهي‌هاي بازرگاني به دست بياورد اما متأسفانه ما شاهد پديده دلالي در جذب آگهي‌هاي بازرگاني صداوسيما هستيم. 

ما جام جهاني را فرصت خوبي مي‌دانستيم که صداوسيما براي تبليغ کالاهاي ايراني اين کالاها را مشمول تخفيف در هزينه‌هاي تبليغاتي کند اما اين اتفاق نيفتاد. اين عضو کميسيون فرهنگي مي‌گويد امسال هيچ عذر و بهانه‌اي براي کسري بودجه صداوسيما را نمي‌پذيريم و در پاسخ به سؤال ما درخصوص لزوم تحقيق و تفحص از اين سازمان در هزينه‌کرد و درآمدهاي بودجه‌اي و غيربودجه‌اي مي‌گويد: ما تلاش خود را مي‌کنيم صورت‌حساب مالي اين سازمان در حوزه آگهي‌هاي بازرگاني را از اين نهاد دريافت کنيم اما درباره شناسايي و شفافيت مجموع دخل و خرج صداوسيما هنوز تصميمي نگرفته‌ايم.