ریشه‌های نا اطمینانی در اقتصاد ایران

رویداد24 آقای آخوندی در این گفت وگو حتی دولت و همکارانش را از نقد صریح بی‌نصیب نگذاشته است که بخش‌هایی از این گفت وگو را انتخاب کرده‌ام:

✔️ وقتی هنوز ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا نشده بود، مخالفان دولت سرگرم سرکوب برجام بودند و این پرسش را مطرح می‌کردند که چرا بانک‌های بزرگ با ما کار نمی‌کنند و اصولاً فواید اقتصادی برجام چیست؟ جمله «تقریباً هیچ» رئیس‌کل وقت بانک مرکزی در حقیقت تحت فشار مخالفان برجام بود تا این تردید بزرگ در ذهن مردم کاشته شود. کسی نپرسید چرا ارتباطات بانکی تسهیل نمی‌شود، ولی تشکیک در مفید بودن برجام ادامه داشت. این اولین عامل عدم قطعیت بود که برای اقتصاد کشور آثار مخربی داشت که تا امروز ادامه دارد.

✔️ وقتی آمریکا از برجام خارج شد، خانم موگرینی بلافاصله گفت: «اتحادیه اروپا بر اساس مصالح و امنیت خود عمل می‌کند. ما متعهد و مصمم به حفظ این توافق هستیم و این کار را برای امنیت جمعی خود انجام می‌دهیم.» اروپا به همین روشنی و به سرعت درباره برجام موضع گرفت. ما چه کردیم؟ ما برعکس کار کردیم. آقای ظریف توئیت کرد: «طبق دستور رئیس‌جمهور روحانی، من تلاشی دیپلماتیک را پیش خواهم برد تا بررسی کنم که آیا دیگر اعضای برجام می‌توانند منافع کامل را برای ایران تضمین کنند یا نه. نتیجه، پاسخ ما را مشخص خواهد کرد.» این ما بودیم که به صورت رسمی اولین تردید رسمی درباره تداوم برجام را در اذهان عمومی ایجاد کردیم. یعنی ما شروع کردیم به تشکیک درباره تداوم حضور ایران در برجام. فردای آن روز در مجلس به شکل نمادین، قرارداد برجام را آتش زدند. به این ترتیب دومین تردید جدی وارد افکار عمومی ما شد و این تردید یکی دیگر از ریشه‌های اصلی عدم قطعیت بود.

✔️ تردید سوم ناشی از فقدان نظریه اقتصادی و ضعف حکمرانی بود. تخطی از قانون، بی‌حرمتی به حقوق مالکیت و پشت کردن به اقتصاد بازار که مغایر با سیاست‌های ابلاغی پیشین بود، حاکی از نبود نظریه اقتصادی و ضعف حکمرانی است. وقتی بحران به وجود آمد اصول را زیر پا گذاشتیم و به سوی قیمت‌گذاری و تعزیر بازار حرکت کردیم. داغ و درفش نشان دادیم و وارد انبار‌های مردم شدیم. عملاً حاکمیت قانون را زیر پا گذاشتیم.

✔️ بعد از برجام که اصولاً یک اقدام سیاسی بود، باید بلافاصله برجام تجاری و بانکی را آغاز می‌کردیم. برجام تجاری و بانکی می‌توانست بر دو اصل استوار باشد. یک اصل می‌توانست این باشد که مقدمات پیوستن به WTO را فراهم می‌کردیم و دیگری این بود که به FATF می‌پیوستیم. باید همزمان با مذاکرات برجام مذاکرات FATF را هم دنبال می‌کردیم و تصمیم قاطعانه می‌گرفتیم. فکر می‌کنم دستگاه سیاستگذاری ما نسبت به اهمیت این موضوع فاقد حساسیت لازم بود.

✔️ تردید در پیوستن به FATF آثار مخربی برای اقتصاد ما داشت که همچنان هم ادامه دارد. این تردید یکی از ریشه‌های اصلی نااطمینانی در اقتصاد ماست. تردید FATF از همان دورانی که هیات‌های خارجی می‌آمدند و می‌رفتند، با ما بود، اما به خاطر فضای مثبتی که پس از برجام به وجود آمد، زیر فرش پنهانش کردیم. خیلی‌ها نخواستند واقعیت FATF را به مردم بگویند و شاید استدلالشان این بود که این فضای مثبت را نباید از مردم دریغ کرد و سر وقت برای FATF کاری کرد. این دوران را با غفلت پشت سر گذاشتیم تا اینکه به این روز‌ها رسیدیم. اثر سنگین تردید FATF زمانی به اوج رسید که مجلس بررسی لوایح را دو ماه به تاخیر انداخت. اگر رابطه حوادث و قیمت ارز را نگاه کنید، می‌بینید روزی که مجلس لوایح را به تاخیر انداخت، جهشی در قیمت ارز به وجود آمد. چون از این ناحیه علامت جدی به بازار داده شد. پیامش این بود که حاکمیت ما نسبت به FATF قاطعیت جدی ندارد.