با اولین منطقه ویژه اقتصادی در آسیا آشنا شوید/ «کاندلا» بندر استراتژیک هند

رویداد۲۴ تا پیش از تصویب قطعنامه شورای اجتماعی و اقتصادی ملل متحد (در ۴ اگوست ۱۹۶۷) و تصویب بهبود اداره گمرک بندر و تسهیلات منطقه تجاری، کشور‌های در حال توسعه اهمیت چندانی به مناطق آزاد تجاری نمی‌دادند. اندکی پس از آن، سازمان توسعه صنعتی ملل متحد نقشه‌ای را برای یک مدل و نمونه منطقه آزاد تجاری طراحی کرد.

دولت‌های متعددی مقررات این سازمان را برای مدیریت، زیربنا، معافیت‌های مالیاتی و سایر مشوق‌ها و انگیزه‌های سرمایه گذاری پذیرفتند. در نتیجه از سال ۱۹۶۷ در کشور‌های در حال توسعه، افزایش چشمگیری در تعداد مناطق آزاد تجاری صورت گرفت. در آن زمان، در این دست کشور‌ها تنها دو منطقه کاندلا (Kandla) در هند و مایاگوئز (Mayaguez) در پورتریکو وجود داشت.

منطقه ویژه اقتصادی کاندلا در ایالت گجرات و در ساحل شمال غربی هند یکی از شناخته شده‌ترین و بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی چند محصولی آسیا و اولین منطقه ویژه اقتصادی تاسیس شده در هند و آسیا به حساب می‌آید.

ساخت منطقه ویژه اقتصادی کاندلا به سال ۱۹۶۵ برمی گردد. در سال ۱۸۵۱ برای اولین بار با بررسی‌های نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا به عنوان بندر، مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما در اوایل دهه ۱۹۵۰ و زمان نخست وزیری جواهر لعل نهرو نخست وزیر وقت، رسما افتتاح شد. هدف اصلی ایجاد این بندر افزایش اعتماد، مدیریت بدون اشکال و ایجاد سهولت در صادرات و واردات بوده است.

طبق اعلام انجمن بنادر هند، بندر کاندلا طی سال ۲۰۱۸ با جابجایی بیش از ۱۱۵ میلیون تن کالا در جایگاه نخست بنادر این کشور قرار گرفته است و با دریافت استاندارد ISO-۹۰۰۱ چشم انداز حضور هند در بازار‌های بین المللی را تغییر داده است.

درآمد ناخالص منطقه ویژه اقتصادی کاندلا بیش از ۶۰ درصد است که بالاترین میزان در سراسر این کشور است. بیش از ۱۵ هزار کارگر نیز در این منطقه مشغول کار هستند که بخش زیادی از کارگران را زنان تشکیل می‌دهند.

منطقه ویژه اقتصادی کاندلا زیر ساخت‌های بسیار توسعه یافته و پیشرفته‌ای دارد و از نظر جغرافیایی نیز دارای موقعیت استراتژیکی است. محصولات این منطقه شامل کالا‌های گوناگون شامل سنگ‌های گران‌بها و جواهرات، وسایل الکترونیکی، نرم افزار، صنعت نساجی و پوشاک، ابزار‌های مهندسی، کالا‌های ورزشی و تولیدات چرمی می‌شود.

همچنین بندر کندلا امروزه مرکز هند برای صادرات غلات و واردات نفت و یکی از بنادر با درآمد بالا در هند است. واردات عمده این منطقه نفت، مواد شیمیایی و ماشین آلات، آهن و فولاد است، اما صادرات نمک و پارچه را نیز مدیریت می‌کند.

منطقه آزاد تجاری کاندلا به واسطه متصل شدن به شبکه ریلی هند و فاصله کمتر نسبت به دیگر بنادر هندوستان از مزیت نسبی رقابتی مناسبی برخوردار است. همچنین این منطقه نسبت به بنادر دیگر هندوستان فاصله کمتری با مراکز تولید و مصرف بار این کشور دارد و پیش بینی می‌شود با برنامه ریزی انجام شده ماهانه چهار کشتی در این بندر پهلوگیری کند.

همکاری ایران و هند

همکاری‌های بندری و حمل و نقل دریایی میان ایران و هند از سال ۱۳۹۵ در دستور کار دو طرف قرار گرفت. موافقت‌نامه ترانزیتی چابهار برای دسترسی هند به افغانستان و آسیای میانه و هم‌چنین دسترسی این کشور‌ها از راه کریدوری امن و به‌صرفه به آب‌های آزاد، خرداد ۱۳۹۵ میان روسای جمهور ایران و افغانستان و هم‌چنین نخست‌وزیر هندوستان امضا شد.

بر اساس موافقتنامه ایران و هند که در سفر بهمن‌ماه ۱۳۹۶ حسن روحانی به دهلی نو نهایی شد، هندی‌ها متعهد شدند در سه مرحله در بندر و پس‌کرانه‌های چابهار به ارزش بیش از ۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند.

مسیر دریایی بندر بمبئی به چابهار نخستین خط کشتیرانی بود که میان دو کشور راه‌اندازی شد. هدف اصلی این خط کشتیرانی، ارسال کالا از هند به افغانستان و بالعکس بوده است. پس از آن، در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۷ نیز خط دوم کشتیرانی در مسیر بمبئی – موندرا – کاندلا – چابهار – بندرعباس راه‌اندازی شد تا ایران و هند صاحب دو خط کشتیرانی مستقیم شوند.

سومین مسیر هندوستان به ایران نیز طی ماه‌های گذشته با ورود کشتی تجاری «نشاط» از هندوستان به قشم، رسماً آغاز به کار کرد.

موقعیت جغرافیایی بندر چابهار در جنوب ایران و در استان سیستان و بلوچستان از اهمیت زیادی برای هند برخوردار است. این بندر می‌تواند زمینه دسترسی هند به افغانستان و آسیای میانه بدون نیاز به عبور از پاکستان را برای هند فراهم کند.

قرار گرفتن چابهار در مسیر اتصال هند به آسیای میانه، آن هم در دوره‌ای از تاریخ که اختلافات هند و پاکستان نمی‌تواند راه را برای افزایش تعاملات اقتصادی دو کشور باز کند باعث شده ایران فرصتی مناسب برای یک بازی برد – برد به دست آورد.

هند و دیگر کشور‌های منطقه به دنبال افزایش ارتباطات منطقه‌ای خود هستند. تضعیف کردن نقش پاکستان در تجارت میان هند و افغانستان از جمله اهداف اصلی دهلی نو و کابل در پروژه بندر چابهار است.

ماه گذشته در نشست مشترک مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران و سفیر هند، گادام دارمندرا؛ سفیر جدید هند در ایران، چابهار را سمبل بلوغ روابط و تعاملات ایران و هندوستان دانست و گفت که در این باب طرف هندی خود را در انجام تعهداتش برای نتیجه بخش بودن پروژه و بهره برداری از آن در چابهار مسئول می‌داند.

از این جهت و در مواجهه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران، همکاری با سایر بنادر منطقه برای توسعه و پیشرفت از الزامات محسوب می‌شود و به خصوص در تامین کالا‌های اساسی مورد نیاز مردم نقشی موثر ایفا می‌کنند.