ساخت پتروپالایشگاه‌ها، سپر دفاعی در مقابل تحریم نفت

رویداد۲۴ پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم‌های نفتی، میزان صادرات نفت کشور، شیبی نزولی به خود گرفته است. طبق آخرین داده‌ها، این مقدار از ۲.۵ میلیون بشکه در روز به ۱ میلیون بشکه رسیده که این موضوع، زنگ خطر بزرگی را برای ایران به صدا درمی‌آورد. در نتیجه ضرورت بررسی راهکارهای خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی بیش از گذشته اهمیت می‌یابد.

در این راستا، دومین نشست «فرصت‌ها و تهدیدهای داخلی و خارجی در شرایط تحریم نفت» با موضوع بررسی راهکارهای مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا، توسط واحد جهاد اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) در تالار شهید شهید مطهری برگزار شد. مهمانان این نشست، هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و جلیل سالاری، قائم مقام اسبق شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی بودند. در ادامه گزارشی کوتاه از مباحث این نشست ارائه می‌شود:

جذب سرمایه با اعطای تنفس خوراک

هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی، معضل اصلی کشور را خام‌فروشی نفت دانست و گفت: ما یک کشوری هستیم که ۱۰۸ سال است داریم نفت تولید می‌کنیم و ۱۰۸ سال است که داریم خام‌فروشی می‌کنیم؛ بنابراین ما در زمین دشمنان بازی کردیم که اگر خواستند ما را تحریم کنند، یک کالا بیشتر نداشته باشیم و راحت تحریم شویم؛ به خصوص اینکه در این ۱۰۸ سال ما خام‌فروشی کردیم؛ بنابراین یک کشور تک محصولی شدیم و این نقطه‌ی قوت ما متأسفانه یک نقطه ضعف ما شد.

وی ادامه داد: بعد از انقلاب، ما فقط دو پالایشگاه تأسیس کردیم که شامل پالایشگاه بندرعباس و دیگری اراک بود و در دولت‌های قبل نیز، پالایشگاه ستاره خلیج فارس شروع به احداث گردید که در این دولت تکمیل شد؛ اما دیگر هیچ کاری نکردیم؛ در صورتی که یک کشوری که بزرگترین دارنده نفت و گاز جهان است، همیشه و هر سال باید در حال ساخت پالایشگاه باشد، چون می‌داند که نیاز دنیا به فرآورده‌های نفتی بیشتر می‌شود و می‌توانیم صادرات بیشتر داشته باشیم.

خادمی همچنین گفت: یک بخشی از مشکلات فعلی، تقصیر دشمن است که ما هم انتظاری از دشمن نداریم. بالاخره او منافع خودش را می‌بیند، ولی آیا دشمن به ما گفت شما یک کشور تک محصولی شوید؟ دشمن به ما گفت که بعد از ۱۰۸ سال که ما بزرگترین پالایشگاه خاورمیانه را داشتیم، دیگر هیچ توسعه ای را ادامه ندهید یا اینکه نفت خود را تبدیل به فراورده‌های باارزش دیگر نکنیم که قابل تحریم نباشیم؟ تنوع در تولید و صادرات داشته باشیم؟ بنابراین مشکل ما در داخل است و هنوز هم مشکل را با خودمان حل نکردیم.

عضو کمیسیون انرژی مجلس افزود: در حال حاضر می‌توان کارهای زیادی برای مقابله با تحریم‌ها انجام داد. ما باید ارتباطات خود با کشورهایی که به صورت سنتی از ما نفت خریداری می‌کنند، خوب باشد که بالاخره بخشی از آن را بتوانند بخرند. بخشی از آن بالاخره مکانیسم قیمت است. بخشی از آن بالاخره خیلی از کارهای پارتیزانی است که بالاخره نفت را روی شناورها می‌بردیم به هر حال در دریا می‌فروختیم. بالاخره بعد از فراز و نشیب‌هایی طرح عرضه نفت در بورس به کمیسیون انرژی آمد. به هر حال آمدند صحبت کردیم و گفتیم که بالاخره باید آن را شروع کنیم که در نهایت دولت تکلیف کرد.

خادمی در پایان گفت: در بحث توسعه صنایع پالایشی اگر دولت یک حمایت‌هایی کند، ما می‌توانیم پتروپالایشگاه احداث کنیم. ما هم در کمیسیون انرژی و پژوهش‌های مجلس نشستیم و یک طرحی آماده کرده‌ایم. یک طرحی که بالاخره دولت بیاید کمک کند، مواد خام آن را به صورت وام بدهد، یک تنفس خوراکی برای شرکت‌های خصوصی داشته باشیم تا کار را جذاب کنیم و بتوانیم از این طریق جذب سرمایه داشته باشیم. نماینده‌ها این موضع را دارند که این طرح را بالاخره تصویب کنند.

صادرات فرآورده‌های نفتی قابل ردیابی و تحریم‌پذیری نیست

جلیل سالاری، قائم مقام اسبق شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز در این جلسه، با اشاره به نگاه ناقص وزارت نفت در حوزه تولید ثروت گفت: نوع نگاه در وزارت نفت، نگاه مدیریت مصرف بوده و به اصطلاح کسب ثروت در وزارت نفت نیست. شما کافی است برنامه وزیر نفت را در دوره‌ی اول و دوم مرور کرده و وعده‌هایی که داده را بازخوانی کنید؛ بنابراین عملکردی که امروز محقق شده است، چندان با شعارها همخوانی ندارد. همان روزها وزیر نفت اعلام کرد که گروهبان‌ها را کنار گذاشته و ژنرال‌ها را آوردیم. ژنرال‌ها آزمون و خطا نمی‌کنند؛ در حالیکه می‌بینیم که از بدو ورود این مجموعه مدیران به وزارت نفت، چه اتفاقاتی افتاد. حالا شما عملکرد دهه ۷۰ همین وزیر را ببینید که در آنجا چقدر سیاست‌های آزمون و خطایی اتفاق افتاده و امروز دیگر شاهد این اتفاقات نیستیم.

وی با اشاره به عدم اعتقاد وزیر نفت دولت دوازدهم به توسعه صنایع پالایشی گفت: از سال ۹۲ به این طرف، بالای ۱۲ میلیارد دلار واردات بنزین کشور بوده است. اگر این سرمایه صرف زیرساخت و کار به اصطلاح اقتصادی می‌شد، شما ببینید چه پتانسیلی در کشور اتفاق می‌افتاد. ۷ پالایشگاه در کشور به اصطلاح مطالعه شده بود از جمله ستاره خلیج فارس؛ این در حالی است که این پالایشگاه در سال ۹۲، معادل ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و تمام منابع مالی آن از منابع داخلی تأمین شده؛ ضمن اینکه تمام کالاهای مورد نیاز آن سفارش داده شده بود. شما اگر بروید فرآیند و پیشرفت این پروژه را ببینید، سالانه ۱۰ درصد پیشرفت داشته؛ ولی در دولت یازدهم وزیر نفت گفت که این پالایشگاه خیلی اما و اگر دارد.

سالاری ادامه داد: زنگنه، آقای امینی‌فر را به عنوان مشاور عالی وزیر گذاشت و گفت بروید پتروپالایشگاه ستاره خلیج فارس را بررسی کنید؛ چراکه این پالایشگاه مساله دارد. خب همین پالایشگاه را اگر بررسی کنیم، مشخص می‌شود چه تخلفاتی در این دولت اتفاق افتاده است. پالایشگاهی که با منابع دولتی، با ماده‌ی ۱۲۷ قانون برنامه‌ی پنجم، با ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی و سفارش تمام کالاهایش، با این موضوع مواجه شد که دولتمردان می‌گفتند که برجام عامل پیشرفت و راه‌اندازی آن بوده است؛ به نحوی که آنها معتقد بودند اگر برجام نبود این پروژه شکل نمی‌گرفت.

قائم مقام اسبق شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی در ادامه گفت: من آن روز عضو هیأت مدیره این پالایشگاه و شخصاً در فضای مطالعات آن بودم. در زمان زنگنه این پالایشگاه سالانه ۳ درصد پیشرفت داشت که این یعنی پروژه اصلاً جلو نمی‌رفت. یعنی پالایشگاه اگر با آن روند می‌رفت ما سال ۹۴، معادل ۳۶۰ هزار بشکه میعانات گازی را داشتیم تبدیل به بنزین می‌کردیم. یعنی روزی ۴۰ میلیون لیتر تولید بنزین کشور اضافه می‌شد.

وی با اشاره به ضرورت توسعه صنایع پتروپالایشی و صادرات فرآورده‌های نفتی به جای نفت خام برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا گفت: با تزریق نفت به پالایشگاه، فراورده‌های نفتی را می‌توان از هم تفکیک کرد، هم تنوع محصول وجود دارد، مشتری‌ها و بازار متنوع است و ردیابی آن نسبت به نفت خام بسیار دشوارتر است. در حالی که شما اگر امروز نفت خام ایران را صادر می‌کنید خب این نفت خام یک استاندارد دارد، یک مشخصات دارد. کاملاً مشخص است این نفت خام مال کیست و منشأش از کجاست.