طرح حق الکشف فساد؛ صوری یا واقعی؟/ در شفافیت مالی و اقتصادی از همه کشورها عقب‌تریم

رویداد۲۴ مساله حق الکشف فساد به تازگی توسط یکی از نمایندگان مجلس مطرح شده است. امیر خجسته رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس به تازگی عنوان کرده است: «قانونی را در مجلس در دستور کار داریم که به رسانه‌ها و افراد حقیقی که مفاسد اقتصادی را اطلاع‌رسانی کنند حق الکشف فساد تعلق خواهد گرفت و از آنان در برابر خطرات محافظت خواهد کرد.».

اما مساله، بازدارندگی چنین طرحی است. در شرایطی که امثال بابک زنجانی یا شهرام جزایری در زمان فعالیت‌های غیرشفاف خود هزار کانال ارتباطی برای دور زدن قانون را داشتند، چطور می‌توان از موفقیت چنین طرحی اطمینان حاصل کرد؟

مهدی پازوکی اقتصاددان در این رابطه معتقد است که هر طرحی که شفافیت را زیاد کند می‌تواند در کنترل فساد موثر باشد. وی می‌گوید: «طرح را مطالعه نکرده‌ام، اما به شدت طرفدار شفافیت هستم. همینکه افرادی که فساد را اطلاع می‌دهند محاکمه نکنند، خودش می‌تواند قدم بزرگی باشد. به نظر من هر طرحی که به شفافیت اقتصادی کشور کمک کند خوب است و من طرفدارش هستم. نباید کسانی که در جهت شفاف سازی حرکت می‌کنند را اذیت کرد.»

 

 

وی ادامه می‌دهد: «به نظرم در شرایط فعلی به FATF ایرانی نیاز داریم. اگر انجام شود، پول‌های کثیف دیگر وارد شبکه بانکی نمی‌شود. یکی از دلایلی که بانک‌های بزرگ اروپایی یا کانادایی با ما کار نمی‌کنند، همین مساله شفافیت است چرا که بخشی از سیستم بانکی ما شفافیت ندارد. به عنوان مثال زن یکی از وزرای سابق دولت احمدی نژاد نزدیک به ۳ میلیارد تومان حق مشاوره گرفته است. سوال اینجاست که در چنین مواردی چرا سیستم بانکی گزارشی نداده است، یعنی در همان زمان واریز حق الزحمه باید گزارش داده می‌شد و حساب بلاک می‌شد. باید سند می‌خواستند که پول از کجا واریز شده، به همین خاطر است که سیستم به شدت نیاز به شفافیت دارد. وقتی سیستم بانکی شفاف شود خیلی کمک می‌کند.»

به گفته پازوکی، هزینه انتخابات نمایندگان مجلس را هم نتوانستیم شفاف کنیم. نماینده‌ای دو میلیارد تومان خرج تبلیغات برای ورود به مجلس کرده است، در حالی که حقوق ۴ ساله یک نماینده با همه حواشی آن، ۴۵۰ میلیون تومان است. خود نمایندگان هم باید هزینه انتخابات‌شان را شفاف کنند. سیستم بانکی باید شفاف باشد. یک ریال پول کثیف اگر وارد سیستم شد، باید بلاک شود. کشور‌های توسعه یافته مثل آمریکا، کانادا یا ژاپن اگر یک ریال پول اضافی وارد حساب کسی شود، حساب را می‌بندند.

این اقتصاددان در خصوص سیستماتیک بودن فساد، می‌گوید: «واقعیت این است که فساد وجود دارد. از مسائلی که می‌تواند فساد را بخشکاند، شفافیت است. رابطه فساد و شفافیت مثل جن و بسم الله است، یعنی اگر سیستم ما شفاف باشد جلوی فساد گرفته می‌شود. کسی که مستاجر در تهرانپارس بوده نمی‌تواند خانه در فرمانیه بگیرد و خودروی S۵۰۰ استفاده کند. این قطعا رانت گرفته. از دلایل دفاع من از FATF و اینکه آن را به نفع اقتصاد می‌دانم این است که اگر آن را ایرانیزه کنیم به نفع مبارزه با فساد است. مساله پولشویی باید در دستور کار سیستم بانکی ما قرار گیرد.»

پازوکی معتقد است: «اگر به فردی مثل من یک میلیارد بدهند سابقه خدمات دولتی را رها می‌کنم و پول را در بانک قرار می‌دهم و ۲۰ میلیون سود می‌گیرم، اما حقوق بازنشستگی من، مگر چقدر می‌شود؟ سیستم باید شفاف باشد. هرچه شفاف‌تر شود به نفع اقتصاد ملی است و باید در دستور کار قرار گیرد.»

از افغانستان هم عقب‌تر هستیم

وی تاکید می‌کند: «حتی شفافیت ما از افغانستان هم عقب‌تر است. در سایت وزارت دارایی افغانستان اموال اشرف غنی کامل و به صورت شفاف قید شده است. به طور مثال مشخص است خانه در آمریکا دارد و از کجا به دست آورده است.»

پازوکی در ادامه با اشاره به حملاتی که اخیرا برخی نمایندگان مجلس و مخالفان دولت به وزیر نفت داشته‌اند می‌گوید: «از جمله دلایل حملاتی که به زنگنه می‌شود این است که جلوی رانت برخی از آقایان را گرفته است. فردی بوده که در خانه وزارت نفت می‌نشسته و اجاره اش بالای ماهی ۱۰ میلیون تومان بوده. زنگنه او را بیرون کرده و حالا همین فرد به مخالفان زنگنه تبدیل شده است. نماینده مجلس حق ندارد از خانه شرکت نفت استفاده کند.»