ملزومات تحول در ساختار بودجه چیست؟

رویداد۲۴ انقلاب در ساختار بودجه سال‌هاست در بین کارشناسان و مسئولان مطرح می‌شود و البته به نظر می‌رسد امسال عزم دولت برای این اقدام جزم شده است. اخیراً و در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی با حضور سران قوا، کلیات اصلاح ساختار بودجه در چهار محور اساسی شامل درآمدزایی پایدار، هزینه کرد کارا، ارتقای ثبات، توسعه و عدالت و اصلاحات نهادی و نظام بودجه‌ریزی به تصویب رسید.

به نظر می‌رسد کاهش درآمد‌های نفتی در پی تحریم‌های ظالمانه غرب، توفیق اجباری را برای تحول در ساختار بودجه سبب شده است. قدم‌های ابتدایی این اصلاح البته در بودجه همین امسال نمود پیدا کرد به طوری که معاون سازمان برنامه و بودجه طی روز‌های گذشته اعلام کرد که بودجه سال ۹۸ کل کشور بر اساس فروش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت بسته شده است. این در حالی است که طبق اعلام حمیدرضا پورمحمدی، بودجه سال قبل بر اساس فروش روزانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه و سال قبل از آن روزانه ۲ میلیون و ۶۸۰ هزار بشکه نفت بسته شده بود. البته باید در نظر داشت که این کسری بودجه باید به نحو دیگری جبران شود. چنانکه جایگزینی درآمد‌های مالیاتی، واگذاری و مولدسازی دارایی‌های دولت توسط وزارت اقتصاد، برداشت از صندوق توسعه ملی و فروش اوراق مالی اسلامی مازاد قانون بودجه ۹۸ از جمله راهکار‌های دولت برای جبران این کسری است. اما به نظر می‌رسد اصلاح ساختار بودجه به طور کلی نیازمند آسیب شناسی حلقه‌های مفقوده در اقتصاد کشور است.

انقلاب در ساختار بودجه با تغییر وضعیت از نفت به مالیات

بسیاری از کشور‌ها بودجه دولتی‌شان برای توسعه کشور از راه مالیات به دست می‌آید. این مسئله در کشور نفت خیزی مانند نروژ نیز صادق است. با این حال نظام مالیاتی نیازمند اصلاح در ساختار است تا بتواند پتانسیل درآمد‌زایی پایدار برای دولت را فراهم کند. البته به نظر می‌رسد دولت در این زمینه گا‌م‌هایی را برداشته است. معاون وزیر اقتصاد خبر از طرح جدید مالیاتی و اخذ مالیات از «مجموع درآمد اشخاص» را داده است که باید دید چه موقع به مرحله عمل خواهید رسید.

مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص اصلاح ساختار بودجه گفت: کاری که دولت برای اصلاح ساختار بودجه آغاز کرده است اگر با همراهی دو قوه دیگر باشد، یک اتفاق مثبت در اقتصاد خواهد بود.

وی افزود: اگر مالیات منبع اصلی درآمد دولت شود و هزینه جاری کشور از این طریق تامین شود وابستگی ما به نفت کمتر خواهد شد. در حال حاضر نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی (GDP) ۵/۷ درصد است که در کشور همسایه یعنی ترکیه این نسبت حدود ۲۰ درصد است؛ بنابراین یکی از اصلاحات بودجه باید در خصوص درآمدزایی پایدار در بودجه باشد که به تبع اصلاح نظام مالیاتی، اصلاح یارانه‌های پنهان و ساماندهی دارایی‌های دولت باید صورت بگیرد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر این اصلاحات ساختاری که دولت برای آن پیش‌قدم شده است با همراهی مجموعه حاکمیت به منصه ظهور برسد، اصلاحات ساختاری در دستگاه‌های دولتی و هزینه‌کرد بودجه اتفاق خواهد افتاد و این در نهایت به نفع اقتصاد ملی خواهد بود.

وی یادآور شد: برای اصلاح بودجه ابتدا باید نظام مالیاتی ما طبق استاندارد‌های جهانی تغییر کرده و به سمت شفافیت حرکت کند. در این صورت می‌توان امیدوار بود که نظام مالیاتی کارآمد خواهد شد.