شبکه جهانی جوامع ایمن را بشناسیم/ جلفا به جوامع ایمن می‌پیوندد

رویداد۲۴ در سال ۱۹۷۹ در اجلاس آلماتای قزاقستان از اتحاد جماهیر شوروی سابق، سلامتی به عنوان حق اولیه بشر به رسمیت شناخته شد و کشور‌های عضو سازمان ملل متحد، متعهد به تامین سلامتی برای همه افراد بشر شدند و در حقیقت پس از این اجلاس، سوئد با اضافه کردن واژه ایمنی به عنوان حق اساسی بشر به منشور سلامتی، اولین کشوری بود که به شبکه جامعه ایمن پیوست و بعد از ساخت الگوی جامعه ایمن و اجرایی کردن آن در شهرداری شهر فالکو پینک سوئد، گام اول را در انتشار یک شبکه جهانی برای تبادل دانش بین جوامع امن برداشت.

در سال ۱۹۸۶ همکاری با سازمان بهداشت جهانی آغاز شد و پس از اجلاسی در سوئد در سال ۱۹۸۹ به رسمیت شناخته شد و از سال ۱۹۹۱ کنفرانس‌های سالانه این انجمن برگزار شد و تا امروز بسیاری از مراکز دانشگاهی در سراسر جهان درگیر این موضوع هستند.

این شهر به عنوان نمونه موفق جامعه ایمن برای جهانیان معرفی شد و در سال ۱۹۹۱ اولین کنفرانس جهانی جوامع ایمن در شهر استکهلم سوئد برگزار و لوح ایمنی و جامعه ایمن به اولین شهر ایمن دنیا (فالکوپینگ) اهدا شد.

ایمنی و حفظ سلامت مهمترین هدف تشکیل جامعه ایمن است که زیرمجموعه سازمان بهداشت جهانی و با هدف جلوگیری از حوادث خُرد شهری نظیر کم کردن میزان تصادف ها، آلودگی هوا و موارد مشابه فعالیت می‌کند.

ایمنی مدرسه، ترافیک، محیط کار، سالمندان، مساجد، ایمنی کودکان، بیمارستان ها، اماکن عمومی و منازل از جمله برنامه‌های جامعه ایمن هستند.

جامعه ایمن چیست؟
جامعه ایمن جامعه‌ای است که به عنوان برنامه‌ای مستمر و دراز مدت برای پیگیری از آسیب، برای هر سن و جنس و محیط‌ها و موقعیت‌های گوناگون در نظر گرفته شده است که بر گروه‌ها و محیط‌های آسیب پذیر و پرخطر تاکید دارد.

این جامعه متشکل از مجموعه‌ای از سازمان‌های دولتی، غیر دولتی، بین المللی، مردمی و خصوصی است که در کنار هم به طور مشارکتی فعالیت می‌کنند. این برنامه به طور مداوم فراوانی و علل آسیب‌ها را مستندسازی کرده و با شاخص‌های از پیش تعیین شده ارزشیابی می‌شود و در این راستا همکاری‌های محلی، ملی و بین المللی را نیز ترغیب می‌کند.

شاخص‌های برنامه جامعه ایمن
شاخص‌های برنامه جامعه ایمن عبارتند از: ایجاد تشکیلاتی بر اساس مشارکت و همکاری بین‌بخشی که هر کدام از بخش‌ها مسئولیت جامعه ایمن را در حوزه اختیارات خود قبول کنند. وجود برنامه‌های مستمر درازمدت که هر دو جنس و تمام سنین و محیط‌های مختلف را تحت پوشش قرار دهد. وجود برنامه‌هایی که هدفشان ارتقای ایمنی گروه‌های در معرض خطر باشد و برنامه‌هایی که تعداد موارد حوادث را ثبت و مستندسازی کند.

همچنین وجود یک نظام ارزشیابی برای بررسی و ارزیابی برنامه‌ها، مراحل آن‌ها و تاثیر تغییراتی که انجام شده و شرکت مداوم و به موقع در شبکه بین‌المللی جامعه ایمن از جمله شاخص‌های این برنامه محسوب می‌شود.

مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن در ایران
مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن (Safe Community Support Center) دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال ۱۳۹۴، پس از تلاش‌های فراوان مسئولان امر از طرف دفتر همکاری سازمان بهداشت جهانی در کارولینسکای سوئد مورد تایید قرار گرفت. این مرکز به عنوان عضو رسمی ایران در این دفتر شناخته می‌شود.

اهداف مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن
مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن اهداف زیر را دنبال می‌کند:

همکاری در تدوین برنامه‌های بین بخشی بر اساس شواهد علمی
باتوجه به اینکه برنامه جامعه ایمن یک برنامه بین بخشی است و برای دستیابی به اهداف آن باید سازمان‌های مختلف در جامعه مشارکت داشته باشند، این مرکز آمادگی خود را برای هدایت علمی همکاری‌های بین بخشی و تدوین برنامه در راستای تقویت همکاری‌ها اعلام می‌کند.

ارائه چارچوبی برای ارتقای همکاری‌های بین بخشی
تجارب ملی و بین المللی در جامعه ایمن نشان می‌دهد به کارگیری برخی ابزار‌ها و تئوری‌ها می‌تواند در ارتقای فعالیت‌های بین بخشی در جامعه ایمن مفید واقع شود و هم افزایی بین سازمان‌ها را افزایش دهد؛ لذا استخراج این تجارب و به کارگیری آن‌ها در اجرای برنامه جامعه ایمن در سایر جوامع می‌تواند مفید باشد. این مرکز با در اختیار داشتن نیرو‌های متخصص در این حوزه می‌تواند چارچوب‌های موثری را برای ارتقای همکاری بین بخشی ارائه دهد.

حمایت از جوامع ایمن در اجرای فعالیت‌های جامعه ایمن
حمایت علمی، اعزام کارشناسان و حمایت از فعالیت‌های جوامع ایمن در سطح ملی و بین المللی از جمله مواردی است که مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن برای جوامع مجری فراهم کرده است.

حمایت از جوامع ایمن در تدوین برنامه استراتژیک
بی شک داشتن یک برنامه استراتژیک و بلند مدت برای یک جامعه ایمن یکی از ضروریات و عوامل موفقیت آن است. تدوین علمی برنامه استراتژیک، شناسایی استراتژی‌ها و اهداف می‌تواند در موثر بودن برنامه نقش بسزایی داشته باشد. این مرکز با دراختیار داشتن کارشناسان زبده آمادگی دارد در راستای تدوین برنامه استراتژیک جوامع ایمن همکاری کند.

حمایت ازجوامع ایمن درتبیین اولویت‌ها
شناسایی و تبیین اولویت‌ها در یک جامعه ایمن امری است که مسیر پیش روی جوامع را در توسعه و اجرای برنامه‌های شهری مشخص می‌کند. تعیین نادرست اولویت‌ها می‌تواند تمام فعالیت‌های جوامع ایمن را به بیراهه ببرد. استفاده از معیار‌ها و روش علمی در شناسایی و تبیین اولویت‌ها ضرورتی است که باید توسط جوامع مجری جامعه ایمن مدنظر باشد.

ارایه خدمات تخصصی و علمی در خصوص داده‌ها و سیستم ثبت داده
ایجاد سیستم ثبت داده‌ها (registration) در جوامع ایمن یکی از شاخص‌های اصلی می‌باشد. نداشتن سیستم ثبت داده منجر به عدم شناخت کافی از روند‌های موجود در جامعه خواهد شد و در نتیجه اولویت‌ها و برنامه‌ها به اشتباه تعیین خواهند گردید. با توجه به اینکه طراحی و راه اندازی این چنین سیستم‌هایی یک امر تخصصی می‌باشد، این مرکز امادگی خود را برای هدایت علمی جوامع در این حوزه اعلام میکند.

تعهد برای پشتیبانی بلند مدت جوامع ایمن
این مرکز بنا به ماموریت ذاتی خود به صورت بلند مدت حمایت علمی و تخصصی از جوامع ایمن اعم از برگزاری دوره‌های آموزشی، بازبینی برنامه ها، استمرار برنامه‌ها و سایر موارد را برعهده دارد.

پشتیبانی سازمان‌ها در استفاده از شاخص‌ها برای ارزیابی جوامع ایمن
تعیین شاخص ارزیابی عملکرد امری است که می‌تواند میزان پیشرفت جوامع را در دستیابی به اهداف خود نشان دهد. تعیین علمی و دقیق این شاخص‌ها برای سازمان‌های مختلف مسیر حرکت هر سازمان در دستیابی به اهداف جامعه ایمن را مشخص خواهد کرد.

انتشار تجارب ملی و بین المللی و نتایج پژوهش‌ها
دسترسی به تجارب ملی و بین المللی در اجرای جوامع ایمن برای الگوبرداری امری مفید برای جوامعی است که در ابتدای راه قرار دارند. همچنین انتشار نتایج مطالعات پژوهشی مختلف در جوامع ایمن می‌تواند برای محققین این حوزه بسیار مفید واقع شود. این امر مهم نیز با حمایت‌های مرکز بین المللی حمایت از جوامع ایمن میسر می‌شود.

پروژه جامعه ایمن در مشهد
گلبرند شونبری، مدیرکل شبکه جهانی جامعه ایمن در دیداری که سال گذشته در شهر مشهد و با شهردار مشهد داشت؛ حضور در جامعه ایمن را فضای مناسبی برای مشارکت فعال بخش‌های خصوصی و تکنیکال در حوزه توسعه و گسترش ایمنی شهر‌ها دانست و گفت: تعداد جوامع تحت پوشش این شبکه جهانی حدود ۴۰۰ شهر است و در مجموع افزون بر ۱۰۰ میلیون نفر در این جوامع زندگی می‌کنند. وی افزود: برای عضویت در جامعه ایمن شاخص‌هایی مانند سالمندان، معلولان، فعالیت‌های بین بخشی و مشارکت آنها، ارزیابی عملکرد، ثبت حوادث سوانح و صدمات سنجیده می‌شوند. ریاست شبکه آسیایی جامعه ایمن از سال ۱۳۹۵ به مدت چهار سال به مشهد واگذار شده است.

پروژه جامعه ایمن در شهرداری مشهد از سال ۹۱ و با شعار داشتن زیربنایی مبتنی بر مشارکت و همکاری بین بخش‌هایی که متولی ایمنی در جامعه ایمن هستند، آغاز شد.

جلفا در مسیر جهانی شدن
جلفا به عنوان اولین شهر در بین مناطق آزاد ایران در نظر دارد با موافقت شبکه جهانی شهر‌های ایمن به این شبکه متصل شود و شهر جلفا نیز بعد از تشکیل جلسات متعدد با ارزیابان بین المللی و اطمینان آنان از اراده ارس برای اجرای همزمان دو پروژه بزرگ جامعه ایمن و شهر سالم برای عضویت در این شبکه جهانی انتخاب شد.

فرآیند الحاق جلفا به شبکه جهانی جوامع ایمن، از سال ۹۵ آغاز شده است و در اواخر سال گذشته این شهر موفق به گذراندن آخرین ارزیابی‌های بین المللی شد و اکنون با تائید گزارش‌های ارزشیابی، توسط مقر شبکه جهانی جوامع ایمن در سوئد، جلفا به شبکه جهانی ایمن پیوست.

با تایید شبکه جهانی جامعه ایمن برای عضویت جلفا در این شبکه جهانی، پروژه استانداردسازی و اصلاح عمرانی مناطق پرتردد شهری و تفریحی در ارس آغاز شده است.

معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس گفت: با عضویت ارس در شبکه جهانی جوامع ایمن، شهرت این منطقه و معرفی جاذبه‌های مختلف گردشگری، فرهنگی، اقتصادی در وسعت جهانی خواهد بود و علاوه بر مزایای مادی این پروژه با تحول صنعت گردشگری ارس، ارتقاء کیفیت زندگی و بسترسازی برای بهره مندی شهروندان با هر شرایط سنی و جسمی فراهم می‌شود.

یوسف داداش زاده افزود: با تایید شبکه جهانی جامعه ایمن برای عضویت جلفا در این شبکه جهانی، پروژه استانداردسازی و اصلاح عمرانی مناطق پرتردد شهری و تفریحی در ارس آغاز شده است.

وی با تاکید بر اینکه می‌توانیم با رعایت استاندارد‌های جهانی، صنعت گردشگری را به اولین منبع درآمد کشور تبدیل کنیم، افزود: همکاری بی عیب و نقص تمامی سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و غیر دولتی برای اجرایی شدن عضویت جلفا در شبکه جهانی جوامع ایمن می‌تواند به الگویی فراگیر در کشور برای بهره مندی از مزایای پرقدرت صنعت گردشگری برای رونق اقتصادی تبدیل شود.

لازم به ذکر است بیست و چهارمین دورۀ کنفرانس بین المللی جوامع ایمن و جشن الحاق جلفا به این شبکه جهانی چهارم شهریور ماه سال جاری در سالن شهید شایانمهر دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز برگزار خواهد شد و وزیر بهداشت به عنوان رئیس ستاد اجرایی این کنفرانس به همراه مشاور سازمان بهداشت جهانی (WHO) در آن سخنرانی خواهند کرد.