منطقه آزاد موریس، نمونه‌ای موفق با پشتوانه توسعه صادرات

رویداد۲۴ به احتمال زیاد زمانی که صحبت از جزیره موریس می‌شود بیشتر افراد به یاد طبیعت زیبا و دیدنی‌های این جزیره با آب و هوای گرم و استوایی و پوشش گیاهی و جانوری مخصوصی که دارد می‌افتند که مقصد بسیار جذابی برای گردشگران از سراسر دنیاست و اگر حافظه تاریخی هم داشته باشند احتمالا به یاد ماجرای تبعید رضا خان برای خروج او از صحنه قدرت در ایران نیز می‌افتند. موریس که آن زمان به عنوان جزیره‌ای دورافتاده تحت مستعمره انگلیس بود، امروز به یکی از مقاصد گردشگری جهان تبدیل شده و و دارای اقتصادی موفق است.

موریس یکی از ۱۰ مقصد برتر گردشگری جهان

جمهوری موریس در جنوب غربی اقیانوس هند و در شمال غربی ماداگاسکار (چهارمین جزیره بزرگ جهان) قرار گرفته است. سازمان جهانی جهانگردی موریس را به عنوان یکی از ۱۰ مقصد برتر توریستی دنیا معرفی کرده است. مارک توین، نویسنده مشهور آمریکایی، خالق آثاری از قبیل ماجرا‌های تام سایر، هاکلبری فین و شاهزاده و گدا در خصوص جزیره موریس می‌گوید: ابتدا موریس آفریده شد و سپس به تقلید از آن بهشت را آفریدند.

یکی از جذابیت‌های این جزیره علاوه بر سواحل شنی، مناطق توریست پسند، آب لاجوردی رنگ و جنگل‌های انبوه بارانی اش، فرهنگ مختلط آن است. تعطیلات عمومی موریس ترکیبی از چندین فرهنگ در تاریخ موریس است. یکی از بزرگترین دیواره‌های مرجانی جهان در پیرامون این جزیره واقع شده است که همین امر باعث شده مکاشفه دنیای ناشناخته اقیانوسی موریس برای گردشگران بسیار جذاب باشد. زیر دریایی‌های توریستی اوکراینی کلوب بلو سافاری موریس و ساب اسکوتر‌ها و کلوپ‌های متعدد غواصی جزیره از جذابیت‌های این جزیره است.

پایتخت موریس بزرگ‌ترین شهر آن یعنی پورت لوئیس نام دارد که از سال ۱۸۱۰ تا ۱۹۶۳ مستعمره انگلیس به شمار می‌رفت و توانست در سال ۱۹۶۸ استقلال خود را از انگلیس باز گیرد.

صادرات و تولید دو راهبرد اصلی موریس برای توسعه اقتصادی

برخلاف تصور بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان که معتقد بودند جمهوری موریس به دلایلی همچون دور بودن از بازار جهانی نمی‌تواند در صادرات موفق باشد و به خاطر مسافت زیاد آن با کشور‌های اروپایی، گردشگری آن نیز رشد پیدا نخواهد کرد، اما اقتصاد موریس توانست پس از استقلال این کشور از سلطه برتانیا شکوفا شود و رشد پیدا کند، اما چه چیزی باعث شد این کشور کوچک با جمعیت بالا، وابستگی بسیار به کشت نیشکر و تضاد‌های نژادی و قومیتی بتواند یک سر و گردن از کشور‌های تحت استعمار آفریقایی بالاتر باشد؟

موریس برخلاف دیگر کشور‌های آفریقایی بعد از استقلال بخش تولید را راه اندازی کرد به خصوص با تمرکز بر تولید لباس و صنعت نساجی این مسیر را پیش گرفت و علاوه بر این توانست ماهیت وابستگی اقتصاد جهانی را بشناسد.

جفری فرانکل استاد دانشگاه هاروارد کندی و عضو سابق شورای مشاوران اقتصادی رئیس‌جمهوری بیل کلینتون در این خصوص می‌گوید اقتصاد موریس پس از استعمار به گونه‌ای مدیریت شد که بحران نفتی دهه ۱۹۷۰ و آسیب‌های آن را کنترل کند و همچنین بازار‌های از دست رفته لباس و شکر در کشور‌های ثروتمند را دوباره به دست آورد. این کشور بر رشد صادرات تمرکز کرد، فضایی دوستانه در تجارت را مهیا کرد، دیپلماسی موثری را به منظور حفظ بازار‌های مهم جهانی در پیش گرفت، از بالا رفتن بیش از حد ارزش پولش جلوگیری نمود و به منظور آموزش نیروی کار ماهر، وقت و هزینه بسیاری صرف کرد.

جفری فرانکل یکی دیگر از دلایل موفقیت موریس را حضور مهاجران می‌داند و می‌گوید: جزیره‌ای که تمام ساکنان آن مهاجر هستند موفق‌تر از جزیره‌ای است که نزاع‌های قومی بین ساکنان بومی آن جزیره و تازه‌واردان در جریان است. به نظر می‌رسد اقتصاد‌هایی که با مهاجران متخصص با آغوشی باز برخورد می‌کنند، از یک مزیت بزرگ برخوردار خواهند بود.

در حقیقت از زمان استقلال در سال ۱۹۶۸، موریس از یک اقتصاد کم درآمد و مبتنی بر کشاورزی به یک اقتصاد متنوع با درآمد متوسط ​​با رشد بخش‌های صنعتی، مالی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و گردشگری تبدیل شد.

در سال ۲۰۱۱، به عنوان بهترین دولت در میان کشور‌های آفریقایی در شاخص ابراهیم (شاخصی برای سنجش وضعیت کشور‌های آفریقایی) انتخاب شد. همچنین اقتصاد این جزیره در منطقه نیز جزو بهترین‌ها است. این عنوان بر اساس قدرت خرید و درآمد سرانه در این کشور که بالغ بر ۱۵۰۰۰ دلار است (بالا‌تر از ترکیه و برزیل) به دست آمده است. این کشور به طور میانگین رشد ۴ درصد اقتصادی را تجریه کرده است.

محصولات صادراتی این کشور شامل پوشاک و منسوجات، شکر، گل شاخه‌ای، شیره قند و ماهی است که به کشور‌های انگلیس (۵/۳۲ درصد)، فرانسه (۱/۱۵ درصد)، امارات متحده عربی (۴/۱۱ درصد)، آمریکا (۳/۸ درصد) و ماداگاسکار (۸/۴درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی آن شامل کالا‌های مصرفی، کالا‌های اساسی، مواد غذایی، نفت و محصولات نفتی و مواد شیمیایی است که از کشور‌های فرانسه (۳/۱۴ درصد)، هند (۶/۱۳ درصد)، چین (۶/۸ درصد) و آفریقای جنوبی (۳/۷درصد) وارد می‌شود.

منطقه آزاد موریس، نمونه موفقی از مناطق آزاد با پشتوانه توسعه صادرات

منطقه آزاد موریس نمونه موفقی از مناطق آزاد با پشتوانه توسعه صادرات است. در مقایسه با کشور‌های مختلف که اقدام به ایجاد مناطق پردازش صادرات کرده اند، موریس بالاترین نسبت اشتغال ایجاد شده به کل اشتغال را داراست. کوچک بودن کشور این امکان را فراهم آورده که در مراحل اولیه ایجاد مناطق پردازش صادرات، تقریبا سرمایه‌های مورد نیاز از منابع داخلی تامین شده و انگیزه‌های مالی و پولی برای سرمایه گذاران خارجی داشته باشد.

پورت لوئیس یک شهر بندری در کرانه اقیانوس هند است و بزرگ‌ترین شهر و بندر اصلی کشور موریس بشمار می‌آید. لوئیس مرکز مالی موریس است که به دلیل داشتن دموکراسی قوی، ثبات سیاسی و جمعیت چند زبانه، به عنوان مکان امن و قابل اعتماد برای انجام امور تجارت تاسیس شده است.

بورس اوراق بهادار موریس واقع در بندر لوئیس است. همچنین در بندر لوئیس بیش از ده بانک تجاری وجود دارد که به مشتریان داخلی و خارج از کشور، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های لیزینگ و صرافی‌ها خدمت می‌کنند. قدیمی‌ترین بانک مستقر در پورت لوئیس بانک تجاری موریس است که در سال ۱۸۳۸ تأسیس شد.

این منطقه با داشتن زیرساخت‌های تجاری و قانونی توانست توسعه یابد و با تکیه بر سنت کارآفرینی یکی از موفق‌ترین دموکراسی‌های کشور‌های درحال توسعه باشد. مناطق تجاری موریس بیشتر گرایش به سمت آزادی اقتصادی دارند و از جمله مزایای آن‌ها شفاف بودن قوانین سرمایه گذاری و سیستم حقوقی برای سرمایه گذاران خارجی است.

در موریس اقتصاد به صورت فزاینده‌ای متنوع است و فعالیت‌های قابل توجهی در بخش خصوصی در زمینه‌های جهانگردی، نیشکر و .. وجود دارد. دولت نیز در تلاش است تا صنایع نیشکر و نساجی را که در گذشته به ترجیحات تجاری وابسته بود را نوسازی کند و در پی آن است تا مناطق آزاد تجاری را بیش از پیش گسترش دهد و فرآوری غذا‌های دریایی و صادرات آن‌ها را در پیش گرفته است.

امروز صنعت و کشاورزی برای کشور موریس اهمیت کمتری یافته و دولت تمرکز خود را بیشتر بر خدمات به خصوص خدمات گردشگری نهاده است. تجربیات کشور موریس در توسعه می‌تواند برای دیگر کشور‌ها مفید و قابل اجرا باشد.