بیشترین امامزادهها در کدام استان‌ها هستند؟ +اینفوگرافیک
رویداد۲۴ «امامزاده‌سازی»، «امامزادههای جعلی»، «امامزادههای غیرموثق». این‌ها تعابیری است که در چند سال اخیر در فضای رسانه‌ای ومجازی مطرح می‌شود. ۸ سال پیش یعنی در سال ۱۳۹۰ بود که حسن ربیعی، سخنگوی سازمان اوقاف و امور خیریه از رشد هفت برابری تعداد امامزادهها از سال نخست انقلاب تا سال ۹۰ خبر داد و تعداد امامزادههای رسمی و مورد تایید سازمان اوقاف و امور خیریه را نزدیک به ۱۱ هزار اعلام کرد که دربیش از هشت هزار بقعه دفن شده‌اند.
چند سال بعد از اعلام این خبر یعنی در سال ۱۳۹۶ بود که خبری به نقل از امام جمعه ایذه منتشر شد که در آن اعلام شده بود امامزاده شهرستان ایذه دیگر امامزاده نیست و تا اطلاع ثانوی امامزاده امیرالمومنین که در ورودی شهر ایذه قرار دارد تعطیل است. ماجرا از آن قرار بود که شخصی که اصالتش ایذه‌ای است، ولی از کودکی ساکن آمریکا بوده با در دست داشتن سند رسمی مربوط به محل فعلی امامزاده امیرالمومنین به سازمان اوقاف و اماکن مذهبی مراجعه و اعلام کرده بود که محل مذکور مقبره پدربزرگ او است، اما اداره اوقاف و امور خیریه ایذه این موضوع را همان زمان تکذیب و اعلام کرد این مکان امامزاده نیست و قدمگاه امیرالمومنین (َع) است و تعطیل نشده است.
بیشتر بخوانید: بعد از انقلاب ۱۱ هزار امامزاده ثبت شد! / از امامزاده زنجیری تا آهنی
چندی بعد، ماجرای مقبره پدر میرحمایت میرزاده، نماینده «گرمی» استان اردبیل در مجلس در شبکه‌های اجتماعی داغ شد. میرعزیز میرزاده پدر میرحمایت میرزاده ۳۰ سال پیش فوت شده است و سال‌هاست که محل دفن وی مانند ضریح امامزادگان ساخته شده و گفته می‌شود محل زیارت هم شده است.
«بعضی از امامزادهها تبدیل به دکان‌هایی برای درآمدزایی شده است. من نمی‌دانم چطور شده که یک امامزاده‌ای در شمال در کنار دریا دفن شده است. الان جوان‌ها در این زمینه از ما سوال می‌کنند، درحالیکه بعضی از این امامزادهها فاقد شجره هستند و کسی هم جرات نمی‌کند به آن‌ها دست بزند.»
گرچه این خبر‌ها در سالهای گذشته انتقاد‌هایی را از مسوولان سازمان اوقاف برانگیخته است، اما مسئولان سازمان اوقاف دلیل این امر را جعلی بودن امامزادهها نمی‌دانند. احمد شرفخانی، معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه، شهریورماه سال ۱۳۹۶ در این مورد گفته بود: «بخش عمده‌ای از امامزادگان کاملا شجره‌نامه دارند. اگر برخی از آن‌ها هم شجره‌نامه نداشته باشند یک کتاب تاریخی معتبر، حضور امامزادگان را تأیید می‌کند و یا شهرت محلی و قدیمی که سینه به سینه به ما رسیده است ثابت می‌کند که در این مکان امامزاده بوده است. همچنین قدمت آثار تاریخی و باستانی که در برخی امامزادگان وجود دارد نشان‌دهنده آن است که این‌ها واقعا نوادگان ائمه بوده‌اند.»
بیشترین امامزاده ها در کدام استان است؟
براساس آمار به دست آمده از سایت «بقاع متبرکه» وابسته به سازمان اوقاف، در ایران ۸۱۶۷ امامزاده ثبت شده است. استان‌های فارس با ۱۴۵۱، مازندران با ۱۲۷۶ و گیلان با ۶۷۱، بیشترین امامزادههای ثبت شده را دارند.
امیر هاشمی‌مقدم پژوهشگر حوزه مردم‌شناسی و ایران‌شناسی در گفتگو با ایسنا موضوع افزایش امامزادهها در سالهای اخیر به خصوص در استان مازندران را مورد بررسی قرار داده و گفته با توجه به این که مازندران جزو نخستین نقاطی است که سادات و علویان به آنجا آمدند، تعداد بیشتری امامزاده در آن وجود دارد. برخی سادات که در قرن‌های اولیه پس از ورود اسلام در نقاطی از ایران ساکن بودند، از دست دشمنان فرار می‌کردند و به مازندران می‌رفتند، چون کوه‌های برافراشته‌ی البرز و جنگل‌های انبوه این منطقه، مانع ورود دشمنان می‌شد.
سادات علوی و مردم مازندران در دشمنی با اعراب کارگزار خلفا با هم مشترک نظر بودند. گمان نمی‌کنم این افراد از همان ابتدا به صورت امامزاده در مازندران مورد احترام بوده باشند، اما بعد‌ها که تشیع در ایران رسمی شد، مورد احترام واقع شدند؛ البته این یک فرضیه است و باید بیشتر درباره‌اش تحقیق شود.
امامزادههای نوظهور برای رقابت بین محله‌ها و صنعت گنبد و گلدسته سازی
بسیاری از امامزادهها و زیارتگاه‌ها، فقط به‌خاطر خواب‌نما شدن برخی مردم محلی به‌وجود می‌آیند. این روزها، مازندران آن‌چنان درگیر امامزادههای نوظهور است که صنعت گنبد و گلدسته‌سازی در آن به‌شدت رواج یافته است. هر روز می‌توانید گنبد و گلدسته‌هایی را ببینید که سوار بر تریلی‌ها، به سوی یکی از روستا‌های مازندران برده می‌شوند.
بسیاری از باورها، از جمله باور به برخی امامزادهها را باید از دین‌ورزی جدا کرد. برخی باورها سنخیت خاصی با دین ندارند. در مازندران نیز مانند سایر مناطق ایران گاهی دیده می‌شود که مثلا به دلیل رقابت بین بالامحله‌یی‌ها و پایین‌محله‌یی‌ها، یک امامزاده تازه ایجاد می‌شود. در بعضی مواقع، در بالامحله یک امامزاده‌ای هست که باعث افتخار مردم شده و پایین‌محله‌یی‌ها که به‌طور تاریخی با آن‌ها رقابت داشته‌اند، تلاش می‌کنند یک امامزاده برای خود داشته باشند، یعنی خیلی اوقات، امامزاده درست می‌شوند و بعد باور به آن‌ها در میان مردم رواج می‌یابد.
در شهرستان نور، یکی از بزرگ‌ترین امامزادهها براثر خواب‌نما شدن کشف شد که اکنون صحن و حرم باشکوهی دارد، ولی هیچ سندی مبنی بر امامزاده بودن وجود ندارد.
امامزاده ها فرزندان بلافاصل یا با واسطه امامان هستند که از نسل آنان هستند و مردم از آنان کرامت دیده اند و مزارشان را با ساخت بنایی متبرک کرده اند. وگر نه بیکار نبوده اند که این همه بنا در نقطه نقطه ایران بسازند.