موج تازه ادعاهای عجیب درباره ایران - FATF

رویداد۲۴ FATF بتازگی دور جدیدی از فضاسازی‌های رسانه‌ای برای توجیه افکار عمومی درباره FATF آغاز و ادعاهای تازه‌ای در این زمینه مطرح شده است که با واقعیت امر فاصله بسیار دارد. از جمله این ادعاها در مصاحبه حسین راغفر با سایت خبری جماران، مدعی شده است اگر ایران با FATF همکاری کند، مانع ایجاد ائتلاف جهانی علیه ایران شده و امکان افزایش فشارها بر ایران از بین می‌رود. آیا چنین ادعاهایی را می‌توان پذیرفت؟

در این گزارش به بررسی برخی دیدگاه‌های مطرح شده در این مصاحبه می‌پردازیم.

همکاری با FATF آدرس غلطی که حامیان FATF به مردم می‌دهند

راغفر در بخشی از این مصاحبه مدعی شده است: «در صورت نپیوستن ایران به FATF، ابزارهای مقاومت کشورهایی که در حال حاضر می‌کوشند کاملاً در اختیار ائتلاف جهانی آمریکا علیه ایران نباشند، مانند برخی کشورهای اروپایی و همچنین روسیه و چین، از دست خواهد رفت و فشارهای طرف مقابل به اقتصاد ما تشدید خواهد شد.»

در پاسخ به این ادعا باید توجه داشت که همکاری با FATF اساساً یک موضوع فرعی برای اقتصاد ایران است. علت مشکلات فعلی در اقتصاد ایران، همکاری نکردن ایران با FATF نیست بلکه تحریم‌های فراسرزمینی آمریکاست و تا زمانی که این تحریم‌ها به جای خود باقی است، همکاری با FATF هم نمی‌تواند مشکلات به وجود آمده را حل کند.

به عنوان نمونه با اینکه ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در لیست اقدام مقابله‌ای FATF قرار داشته است، با این حال تنها پس از اعمال تحریم‌های بانکی و مالی آمریکا در سال ۹۱ بود که مبادلات مالی ایران با کشورهای خارجی با مشکل مواجه شد.

این موضوع به خوبی نشان می‌دهد بانک‌های خارجی نه به دلیل لیست اقدام مقابله‌ای FATF، بلکه از ترس تحریم‌های آمریکا و جریمه‌های سنگین آن، از همکاری با ایران امتناع کرده‌اند. اظهارات مقامات شرکت‌ها و بانک‌های خارجی نیز شاهد دیگری بر این موضوع است. به عنوان نمونه پاتریک پویانه، رئیس شرکت توتال که پس از خروج آمریکا از برجام، از ادامه طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی سر باز زد به صراحت می‌گوید این شرکت به دلیل تحریم‌های آمریکا قادر نیست دیگر در ایران باقی بماند.

بنابراین لااقل تا زمانی که نظام تحریمی آمریکا پابرجاست، همکاری ایران با FATF اثر مثبتی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت.

همکاری روسیه و چین با ایران، چقدر به همکاری ایران با FATF مربوط است؟

اما این ادعا که در صورت نپیوستن ایران به کنوانسیون‌های مرتبط با FATF کشورهایی مانند روسیه و چین نیز روابط مالی خود را با ایران قطع خواهند کرد نیز، اساساً ادعایی خلاف واقع است. نه تنها هیچیک از مقامات رسمی این کشورها، چنین سخنانی را نگفته‌اند، بلکه در سال‌های اخیر و در دوره‌ای که نام ایران در لیست اقدام مقابله‌ای FATF قرار داشته است، روسیه و ترکیه برای ایجاد مصونیت در برابر تحریم‌های آمریکا، مصرانه به دنبال انعقاد پیمان پولی دوجانبه با ایران بوده‌اند! در هیچیک از این پیشنهادها نیز، تحقق این امر مشروط به همکاری ایران با FATF نشده است. به عنوان نمونه پوتین در آذرماه ۹۴ در حاشیه اجلاس کشورهای صادرکننده گاز در تهران، پیشنهاد استفاده از پول‌های ملی را در پرداخت‌های دوجانبه با ایران اعلام کرد. همین طور وزیر اقتصاد ترکیه در ۲۴ فروردین ۹۴ از تلاش این کشور برای استفاده از پول ملی در تجارت با ایران خبر داده است.

چرا آمریکا اصرار دارد ایران به کنوانسیون‌های مرتبط با FATF بپیوندد؟

اما ادعای عجیب دیگری که در سخنان راغفر به چشم می‌خورد این است که با پیوستن ایران به کنوانسیون‌های CFT و پالرمو مانع بزرگی بر سرِ راه ایجاد ائتلاف جهانی علیه کشور ایجاد می‌شود و آمریکا دیگر نمی‌تواند فشار حداکثری بر ایران وارد کند!

اگر این ادعای آقای راغفر را بپذیریم، جای این پرسش وجود دارد که چرا آمریکا این قدر اصرار دارد ایران به کنوانسیون‌های مرتبط با FATF بپیوندد!؟ دقیقاً بر خلاف ادعای راغفر، با پیوستن ایران به این کنوانسیون‌ها و ایجاد تعهد حقوقی برای ایران، احتمال ایجاد اجماع جهانی علیه ایران بالاتر می‌رود؛ زیرا با پیوستن به این کنوانسیون‌ها ایران متعهد می‌شود تراکنش‌های مشکوک از نظر هر یک از کشورهای عضو از جمله آمریکا را گزارش دهد. بر این اساس اگر ایران به درخواست طرف مقابل پاسخ ندهد، در مجامع بین‌المللی متهم به نقض کنوانسیون شده و زمینه برای ایجاد یک اجماع بین‌المللی علیه ایران افزایش می‌یابد. اما اگر ایران به درخواست‌های طرف مقابل جهت شفافیت تراکنش‌های مشکوک پاسخ مثبت دهد، عملاً باید مسیرهای غیررسمی دور زدن تحریم را برای طرف‌های غربی افشا کند که این کار نیز دور زدن تحریم‌ها را مشکل‌تر خواهد کرد.

همکاری با FATF چگونه سبب افزایش مشکلات اقتصادی کشور می‌شود؟

راغفر در بخش دیگری از این مصاحبه ادعا می‌کند: «اگر ما به این لوایح بپیوندیم هم، ضرورتاً به معنای تشدید فشارهای ایالات متحده آمریکا علیه کشور ما نخواهد بود. آمریکا بدون پیوستن ما به این لوایح هم ابزارهای کافی برای محدودتر کردن بیشتر اقتصاد ایران و اعمال فشار بیشتر را داراست. آمریکایی‌ها تاکنون همه فرآیندهای دور زدن تحریم‌ها توسط ایران را شناسایی کرده‌اند. به تعبیری دیگر آنها همه مسیرهای رسمی‌ای که می‌تواند عامل انتقال کمک‌های مالی ما به خارج از کشور باشد را شناسایی کرده‌اند. ضمن اینکه در اکثر مواقع ما اصلاً از مسیرهای رسمی جهانی برای انتقال منابع خود استفاده نمی‌کردیم که حالا بخواهیم نگران این مسأله باشیم.»

باید توجه داشت که کشف راه‌های دور زدن تحریم ایران، برای آمریکا هزینه دارد. چندی پیش نماینده ویژه وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران از پاداش ۱۵ میلیون دلاری کشورش برای برهم زدن عملیات مالی سپاه خبر داده بود! در چنین شرایطی آمریکا به دنبال این است که هزینه کشف راه‌های دور زدن تحریم را کاهش داده و به آن مشروعیت ببخشد. پس از بسته شدن راه‌های رسمی مبادلات مالی، ایران مجبور است از طرق غیر رسمی، تحریم‌های آمریکا را دور بزند و دقیقاً به همین دلیل است که آمریکا اصرار دارد ایران به کنوانسیون‌های مرتبط با FATF بپیوندد؛ زیرا تنها از این طریق است که آمریکا می‌تواند مسیرهای غیررسمی انتقال منابع مالی را شناسایی کند. استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در تیرماه سال جاری صراحتاً اعلام کرده است آمریکا از طریق FATF به دنبال کشف راه‌های دور زدن تحریم‌ها توسط ایران است.

واقعاً جای این پرسش از حامیان FATF وجود دارد که آیا آمریکا و اروپا نمی‌دانند که ایران از مسیرهای غیررسمی مبادلات مالی خود را انجام می‌دهد و آیا تمام این کنوانسیون‌ها و سازوکارها برای کنترل مسیرهای رسمی طراحی شده است؟

به نظر می‌رسد حامیان گفتمان مذاکره با نزدیک شدنِ زمان انتخابات به دنبال توجیه دیگری برای بقای خود در صحنه سیاسی کشور می‌گردند و هیچ بعید نیست که با نزدیک‌تر شدن به زمان انتخابات مجلس، شاهد ادعاهایی عجیب‌تر از طرف این طیف سیاسی باشیم.