پرونده ای درباره موج جدید مانع تراشی های نفتی عربستان/ ریاض تا کجا توان مچ اندازی با تهران را دارد؟

 رویداد۲۴-برگزاری نشست 169 اوپک هم نتواست کمی از دامنه تنش ها میان ایران وعربستان بکاهد و با وجود اینکه رسانه ها سعی داشتند آنچه در این اجلاس گذشت را نشانه ای از نزدیکی مواضع تهران و ریاض قلمداد کنند ولی دور آل سعود با ارائه تخفیف های کم سابقه برای فروش نفت در بازار نشان داد که همچنان به دنبال مانع تراشی بر سر راه جمهوری اسلامی ایران است.

آنچه در نشست 169 اوپک گذشت اگرچه در ظاهر مسالمت آمیز و نمایشی از همکاری اعضا بود اما در واقع نوعی شکست عربستان و قدرتنمایی ایران بود.

خالد الفالح که حدود یک ماه گذشته جایگزین علی النعیمی شد، با یک تنش پنهان در صد و شصت و نهمین نشست اوپک مواجه شد ولی ترجیح داد با خوش خلقی ظاهری این تنش های پنهان را کمی خاموش کند.

بر همین اساس، بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز در مصاحبه خود گفت که نشست بسیار خوبی داشتیم و به نظر من وحدت بسیار خوبی در میان اعضای اوپک وجود داشت و هیچ گونه نشانه مقاومتی در میان کشورهای عضو اوپک برای اقدام علیه یکدیگر یا بی ثبات کردن بازار، مشاهده نکردم. نشستی با آرامش و بدون تنش را گذراندیم.

یکی دیگر از مواردی که ایران توانست در نشست اخیر اوپک، بازگشت قدرتمندانه خود را به رخ دیگران بکشد، تعیین تکلیف جانشین دبیرکل اوپک بود. لابی های گسترده ایران باعث شد محمد بارکیندو، کاندیدای نیجریه با اجماع کشورهای عضو به عنوان دبیر کل این سازمان برگزیده شود.

اعضای اوپک درحالی برای انتخاب دبیرکل جدید این سازمان به اجماع رسیدند که انتخاب دبیرکل جدید به معضلی برای این سازمان بدل شده و اجماع نکردن اعضا برای انتخاب یک فرد، دوره دبیر کلی عبدالله سالم البدری، دبیر کل لیبیایی اوپک را به درازا کشانده بود. (اینــــــجا بخوانــــید)

به گفته کارشناسان و ناظران در جلسه اخیر هیأت ایرانى مى‌درخشید. همه مى‌دانستند كه براى شنیدن مطلب اصلى باید نزد ایرانى‌ها بیایند. وزیر جدید عربستان چند روز زودتر از اجلاس به وین آمده بود و دوره آموزشى مي‌گذراند. البته باسابقه است و تجربه دارد. برخورد دو وزیر اصلى اوپك دوستانه و در چارچوب اصول جارى سازمان اوپك بود؛ اما صاحب‌نظران به دیدگاه وزیر نفت ایران اهمیت زیادى مى‌دادند.

این اتفاقات در کنار عواملی مانند گزارش ناامیدکننده اشتغال در آمریکا قیمت نفت را در بازار بالا برد تا یک بار دیگر درستی تحلیل ها مبنی بر مرگ اوپک با ابهاماتی مواجه شود.

در نشست اوپک ،تثبیت تولید به منظور توازن عرضه و تقاضا در بازار مورد توافق قرار نگرفت. قدرت ایران در اوپک قابل کتمان نیست این کشور در ماه می 2.5 میلیون بشکه نفت خود را افزایش داده که نسبت به سال گذشته تولید نفت ایران 60 درصد افزایش یافته است. در حالی که ایران تولید نفت خود را نسبت به سال گذشته 60 درصد افزایش داده ، عربستان هم تولید نفت خود را نسبت به سال گذشته 11 درصد افزایش داده است. با این وجود اما قیمت نفت در بازارهای جهانی بالا رفت.

به عبارت دیگر و بنا بر تحلیل نهادهایی مانند اویل پرایس "دو کشور ایران و عربستان موجب شدند که نشست 169 اوپک درباره تثبیت تولید نفت به نتیجه نرسد،حال آنکه برخی اعضا معتقد بودند اگر اوپک سطح تولید را حفظ کند،قیمت ها با سرعت بیشتری بالا می رود.اما بیژن زنگنه وزیر نفت در این نشست گفته بود که ایران با محدودیت تولید موافق نیست به این دلیل که هنوز به تولید 4 میلیون بشکه در روز مربوط به پیش از اجرای تحریم های بین المللی نرسیده است.

تولید نفت ایران در حال حاضر 3.8 میلیون بشکه در روز است و به همین دلیل زنگنه با تصمیم به تثبیت قیمت ها موافقت نکرد.همتای عربستانی او که به تازگی جایگزین علی النعیمی شده نیز،موضعی شبیه ایران گرفت.

اما این تمام ماجرا نیست؛ آمریکایی ها از این شرایط کمال استفاده را برده اند و نفت خود را به آسیا سرازیر کرده اند؛ ایالت متحده آمریکا بازی جدیدی را برای صادرات نفت خود شروع کرده است. پس از 4 سال محدودیت صادرات نفت آمریکا در دسامبر سال گذشته برداشته شد . از آن زمان تاکنون صادرات این کشور  به غیر از کانادا 7 برابر افزایش یافته است.

صادرات بی مهابای نفت از سوی آمریکا، بازار نفت جهان را افسرده کرده است. آمریکا علاوه بر اینکه تولید نفت خود را کاهش نداده ، بلکه آنقدر تولید کرده که قیمت نفت به کمترین میزان در 13 سال گذشته رسیده است.

کارشناسان نفت طرف مشورت دولت آمریکا معتقدند که آمریکا باید صادرات خود را افزایش دهد،حال آنکه جهان اکنون با انبوهی از نفت مواجه است.

این در حالی اس ت که در بین نفت خام‌های سنتی جهان تولید در خاورمیانه کمترین هزینه را برای برداشت دارد. بطور کلی هزینه تولید نفت خام های سنتی کمتر از نفت های نامتعارف و شیل اویل هاست. بین نفت خام های سنتی نیز هزینه تولید در خاورمیانه بیسار پایین تر از دیگر کشورهاست. (اینـــــجا بخوانـــــید)

این تحولاتی در حالی رخ داد که صادرات نفت ایران بعد از رفع تحریم‌های هسته‌ای با سرعتی بسیار بیشتر از آن چه کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند افزایش یافته است.

آن گونه که خبرگزاری رویترز گزارش داده است" در حال حاضر بیش از ۲۵ ابرنفتکش آسیایی و اروپایی نفت ایران را برای فروش در بازارهای خارجی حمل می‌کنند".

رویترز اضافه کرده است" اطلاعات حمل و نقل بنادر و کشتیرانی در نقاط مختلف جهان نشان می‌دهد که این نفتکش‌ها با ظرفیت حمل بیش از ۲۵ میلیون بشکه نفت خام سبک و سنگین و همین طور نفت سوخت، یا در دو هفته گذشته در دو بندر خارک و ماهشهر بارگیری کرده‌اند یا به زودی این کار را خواهند کرد".

میزان تولید نفت ایران قبل از تحریم‌ها حدود چهار میلیون و هشتصد هزار بشکه و صادرات آن حدود دو و نیم میلیون بشکه در روز بود.

مجموع این شرایط و احساس باختی که عربستان از اجلاس اخیر اوپک دارد باعث شده است دور تازه ای از نرخ شکنی ها و مشتری پرانی ها را علیه ایران در بازار آغاز کند.

وزیر نفت کشورمان در این باره گفت:" کشورهای همسایه با ارزان فروشی تلاش می‌کنند مشتریان نفتی ایران را فراری دهند.

بیژن زنگنه پیش از این نیز از تخفیف‌دهی عربستان در بازار نفت گلایه و اعلام کرده بود که جنگ نانوشته‌ای بین ایران و عربستان در بازار نفت در جریان است".

اگر این اظهارات وزیر را در کنار اخباری از تخفیف‌دهی عربستان در بازار نفت قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که زنگنه با گفتن «کشورهای همسایه» آدرس عربستان سعودی را می‌دهد.

در حال حاضر دو نشانه از کارشکنی عربستان علیه ایران دیده می‌شود، اول اینکه این کشور برای اینکه مانع از جذب مشتریان جدید ایران در بازار اروپا شود، بهای نفت خود را برخلاف عرف این فصل (فصلی که تقاضای نفت در اوج خود قرار دارد) کاهش داده است. دومین نشانه برنامه‌ریزی عربستان برای جذب سرمایه است.

بلومبرگ بر این باور است که عربستان نگرانی جدیدی در بازار نفت دارد و آن جذب سرمایه خارجی توسط ایران است.