آیا رسیدن به دموکراسی برای کشور‌های خلیج فارس در ۲۰۲۰ ساده‌تر است؟

رویداد۲۴ ‌ مرگ پادشاه عمان بعد از ۵۰ سال پادشاهی در دهم ژانویه درست در روز‌های پر تنش خلیج فارس اتفاق افتاد. این واقعیت که پیام‌هایی که از طریق دیپلمات‌های سوییس در تهران بین ایران و آمریکا مخابره کردند، مانع از بروز یک تنش بیشتر می‌شد، نشان می‌دهد چقدر وجود کانال‌های پشت‌پرده و میانجی‌های قابل اعتماد برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای حائز اهمیت است.

عمان در دوران سلطان قابوس نقش تسهیل‌گری را بازی کرد که پیام‌های این دو کشور را جابه جا می‌کرد و میزبان اولین مذاکرات محرمانه مستقیم میان مقاماتشان بود. با گذار عمان به سمت پادشاه جدید، هیثم بن طارق، ناظران خلیج فارس از نزدیک نظاره گر رویکرد جدید منطقه‌ای عمانند.

کریستین کوتز اولریچسن در الجزیره نوشته عمان اغلب به غلط به عنوان میانجی به ویژه در رسانه‌های بین المللی شناخته می‌شود. در واقع عمان هیچ کاری برای شرکت در میانجی‌گری و شرکت مستقیم در مذاکرات بین طرفین اختلافات نکرده است. در واقع عمانی‌ها نقش تسهیل‌گر روابط را دارند و نقشی در مذاکرات بازی نمی‌کنند. ویلیام برنز در سال ۲۰۱۹ به خوبی این شرایط را تشریح کرده است. او از کانال پشت پرده حرف می‌زند.

بیشتر بخوانید: میانجیگری عمان میان ایران و آمریکا با مذاکرات سرّی واقعیت دارد؟

معاون وقت وزارت خارجه آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ خود یکی از افراد درگیر در مذاکرات محرمانه میان آمریکا و ایران در عمان قبل از مذاکرات هسته‌ای علنی که به برجام منتهی شد، بوده است. برنز در کتاب خاطرات خود می‌گوید: عمانی‌ها پشت میز می‌آمدند و کلماتی برای خوش آمد می‌گفتند و می‌رفتند.

شاید سلطان جدید عمان که در شرایط خاصی به قدرت رسیده آمادگی بیشتری برای برقراری دیالوگ بین طرفین دعوا داشته باشد.

درس‌هایی که از رویکرد عمانی می‌گیریم نظیر تمرکز پراگماتیک بر موضوعات خاص و قابل مدیریت باید به سراسر منطقه تسری پیدا کند. ارتباط سطح بالا بین عوامل اصلی به تدریج می‌تواند به نشست‌های دیپلماتیک قانع کننده برای شناسایی راه حل‌های مشترک و قابل قبول در معضلات حساس تبدیل شود.

چشم‌انداز توازن بیشتر به عنوان نتیجه قطعی بین المللی شدن خلیج فارس می‌تواند مشوق خوبی برای بازیگران منطقه برای حرکت به سمت از بین بردن بازی‌های با حاصل جمع صفر در امور منطقه‌ای باشد.

از همه این‌ها مهمتر، تمایل عربستان و امارات برای تعامل با دشمنانشان می‌تواند به سلطان هیثم و دیگران این فضا را بدهد که بر روی میانجی‌گری در سال‌های پیش رو تمرکز بیشتری داشته باشند.