ابعاد فنی و سیاسی گزارش آژانس درباره ایران
بهشتی‌پور درباره اثرات سیاسی گزارش آژانس گفت: «اولین تاثیر آن در نشست شورای حکام است. وقتی این گزارش مثبت است، شورای حکام هم قطعنامه جدیدی صادر نمی‌کند و یا اینکه پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع نمی‌دهد.
رویداد۲۴ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش خود که روز جمعه در اختیار اعضای شورای حکام قرار گرفته تأیید کرده که میزان ذخائر اورانیوم غنی‌شده ایران افزایش یافته است.
براساس اعلام رسانه‌های غربی، در گزارش آژانس تصریح شده میزان این ذخایر در حال حاضر ۲۰۱۵ کیلوگرم است که نسبت به گزارش فصل قبل این نهاد بین‌المللی ۵۳۴ کیلوگرم افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید: پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود؟
در این گزارش تصریح شده میزان ذخائر آب سنگین ایران به کمتر از ۱۳۰ تُن رسیده که میزان ذخائر مجاز برای این مواد ذیل توافق هسته‌ای برجام است. بدین‌ترتیب میزان ذخائر آب سنگین ایران برای اولین بار بعد از اعلام کاهش تعهدات این کشور به مفاد توافق هسته‌ای در محدوده مجاز در برجام قرار گرفته است.
آژانس اتمی همچنین گفته میزان ذخائر اورانیوم غنی‌شده ایران به بیش از ۱۰ برابر میزان مجاز در برجام رسیده است.
مسئله دیگر در گزارش این نهاد بین‌المللی، اجازه ایران برای دسترسی به ۲ سایت است. آژانس اتمی در گزارش خود اعلام کرده که ایران اجازه دسترسی به یکی از این دو سایت برای نمونه‌برداری‌های محیطی را داده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته بازرس‌های این سازمان طی روز‌های آینده در ماه سپتامبر و در تاریخی که بر سر آن با ایران توافق حاصل شده، از سایت دیگر هم دیدن کرده و نمونه‌برداری انجام خواهند داد.
«کاظم غریب آبادی»، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین المللی در وین روز جمعه با اشاره به انتشار گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با موافقتنامه پادمان ان پی تی با جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: «این گزارش از دو بعد دارای اهمیت و قابل ارزیابی است، از لحاظ شکلی، این گزارش به تحولات و پیشرفت‌های روابط و همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و آژانس طی سه ماه گذشته می‌پردازد و حاکی از تعامل سازنده و محتوایی دو طرف در این مدت برای رسیدن به یک فهم مشترک و یافتن راه حلی برای مسائل مطرح می‌باشد. از لحاظ محتوایی نیز این گزارش صریحاً با ترسیم تصویری روشن از وضعیت کنونی همکاری ها، دورنمای مثبت و سازنده‌ای را در روابط بین ایران و آژانس ترسیم می‌کند که انتظار می‌رود مورد استقبال اکثریت قاطع کشور‌های عضو آژانس و شورای حکام واقع شود.»
اخیرا رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راس هیاتی برای دیداری دو روزه با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی به تهران سفر کرد، او با حضور در سازمان انرژی اتمی ایران با علی اکبر صالحی دیدار و گفتگو کرد. گروسی همچنین با دیگر مقام‌های کشور نیز دیدار کرد.
این سفر آغاز دور جدیدی از روابط ایران و آژانس ارزیابی شده است.
در کنار گزارش آژانس تحولات دیگری هم رخ داده که می‌تواند بر وضعیت مسئله هسته‌ای ایران اثر گذار باشد. آمریکا در تلاش است هر طور شده مکانیسم ماشه را در توافق برجام فعال کند و تحریم‌های بین المللی را برگرداند. اتحادیه اروپا، چین و روسیه مخالف این اقدام هستند.
روسیه حتی پیشنهاد میانجیگری برای گفتگو میان ایران و امریکا ارائه کرده که البته با مخالفت ایران روبه‌رو شده است. محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری میانجیگری روسیه برای انجام مذاکره بین ایران و آمریکا را رد کرد و گفت که "ما با آمریکایی‌ها بنای مذاکره نداریم. "
به گفته واعظی تنها راه این است که "آمریکایی‌ها باید به برجام برگردند و در چارچوب برجام صحبت کنند. "
سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز سه‌شنبه ۱۱ شهریور ماه از آمادگی مسکو برای ایجاد شرایط و حمایت از گفتگو بین ایران و آمریکا خبر داده بود.
حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل و کارشناس در امور پرونده هسته‌ای ایران درباره گزارش آژانس به فرارو گفت: «گزارش در مجموع مثبت است و تصریح می‌کند ایران برجام را اجرا کرده است. در مورد افزایش سطح غنی‌سازی، پیشتر اعلام شده بود و زیر نظر آژانس است و درصد بالایی هم نیست. قرار بود ایران ۳.۶۳ درصد غنی‌سازی کند حالا ۴.۵ درصد غنی‌سازی می‌کند. آژانس می‌گوید ذخایر اورانیوم غنی شده ایران ده برابر سقف تعیین شده در برجام است که می‌شود سه هزار کیلو. این موارد نقض فاحش برجام محسوب نمی‌شود. از طرف دیگر این نقض برجام عمل واکنشی بوده در برابر نقض توافق از سوی طرفین دیگر آن. نکته مهم این است که ایران به تمام تعهداتش با آژانس پایبند بوده است.»
او افزود: «گزارش آژانس می‌گوید که از یکی از سایت‌هایی مورد اختلاف نمونه‌برداری کرده و از سایت دوم نیز در ماه جاری نمونه‌برداری می‌کند. معمولا سه ماه طول می‌کشد تا نتایج این نمونه برداری‌ها اعلام شود. این موارد نشان می‌دهد که فضای مثبتی میان و ایران و آژانس وجود دارد.»
به گفته این کارشناس «واقعا به نفع ایران و آژانس است که همکاری‌ها ادامه یابد. این همکاری بهانه را از آمریکا و اسرائیل، عربستان و ... برای فشار علیه ایران می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد که آن‌ها به اهدافشان برسند. برای آژانس هم اهمیت دارد به این دلیل که ایران گسترده‌ترین و بیشترین سطح بازرسی را پذیرفته و نمونه‌ای از یک همکاری موفق برای آژانس است و از دست دادن چنین نظارتی عملا به آژانس لطمه می‌زند. به نظرم بعد از سفر آقای گروسی به تهران دور جدیدی از همکاری میان ایران و آژانس آغاز شده است که امیدواریم که باعث شود بهانه از دست طرف‌های ایران گرفته شود.»
بهشتی‌پور درباره اثرات سیاسی گزارش آژانس گفت: «اولین تاثیر آن در نشست شورای حکام است. وقتی این گزارش مثبت است، شورای حکام هم قطعنامه جدیدی صادر نمی‌کند و یا اینکه پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع نمی‌دهد. بهتر است مسائل در چهارچوب ایران و آژانس حل شود و به شورای امنیت نرود چراکه اگر اختلافات به شورای امنیت برود، ممکن است کل همکاری‌های ایران و آژانس متوقف شود.»
او افزود: «دومین تاثیر این گزارش روی ادامه همکاری‌های ایران با روسیه، چین و اتحادیه اروپاست. چراکه آن‌ها هم با حساسیت این همکاری‌های را دنبال می‌کنند. مادامی که ایران با آژانس همکاری می‌کند، می‌تواند روی حمایت چین و روسیه هم حساب کند. این کشور‌ها به خاطر همکاری ایران و آژانس است که از ایران حمایت می‌کنند در غیر اینصورت مثل سالهای ۸۵ و ۸۶ به قطعنامه‌ها رای مثبت می‌دهند. حالا که رای منفی می‌دهند به خاطر همکاری‌های مداوم ایران و آژانس است و اینکه ایران بهانه‌ای به طرف مقابل نمی‌دهد. این گزارش به رفع تنش احتمالی میان ایران و اتحادیه اروپا هم کمک می‌کند و باعث می‌شود اروپا در برابر خواست آمریکا برای بازگرداندن مکانیسم ماشه مقاومت کند.»
براساس اعلام رسانه‌های غربی، در گزارش آژانس تصریح شده میزان این ذخایر در حال حاضر ۲۰۱۵ کیلوگرم است که نسبت به گزارش فصل قبل این نهاد بین‌المللی ۵۳۴ کیلوگرم افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید: پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود؟
در این گزارش تصریح شده میزان ذخائر آب سنگین ایران به کمتر از ۱۳۰ تُن رسیده که میزان ذخائر مجاز برای این مواد ذیل توافق هسته‌ای برجام است. بدین‌ترتیب میزان ذخائر آب سنگین ایران برای اولین بار بعد از اعلام کاهش تعهدات این کشور به مفاد توافق هسته‌ای در محدوده مجاز در برجام قرار گرفته است.
آژانس اتمی همچنین گفته میزان ذخائر اورانیوم غنی‌شده ایران به بیش از ۱۰ برابر میزان مجاز در برجام رسیده است.
مسئله دیگر در گزارش این نهاد بین‌المللی، اجازه ایران برای دسترسی به ۲ سایت است. آژانس اتمی در گزارش خود اعلام کرده که ایران اجازه دسترسی به یکی از این دو سایت برای نمونه‌برداری‌های محیطی را داده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته بازرس‌های این سازمان طی روز‌های آینده در ماه سپتامبر و در تاریخی که بر سر آن با ایران توافق حاصل شده، از سایت دیگر هم دیدن کرده و نمونه‌برداری انجام خواهند داد.
«کاظم غریب آبادی»، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین المللی در وین روز جمعه با اشاره به انتشار گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با موافقتنامه پادمان ان پی تی با جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: «این گزارش از دو بعد دارای اهمیت و قابل ارزیابی است، از لحاظ شکلی، این گزارش به تحولات و پیشرفت‌های روابط و همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و آژانس طی سه ماه گذشته می‌پردازد و حاکی از تعامل سازنده و محتوایی دو طرف در این مدت برای رسیدن به یک فهم مشترک و یافتن راه حلی برای مسائل مطرح می‌باشد. از لحاظ محتوایی نیز این گزارش صریحاً با ترسیم تصویری روشن از وضعیت کنونی همکاری ها، دورنمای مثبت و سازنده‌ای را در روابط بین ایران و آژانس ترسیم می‌کند که انتظار می‌رود مورد استقبال اکثریت قاطع کشور‌های عضو آژانس و شورای حکام واقع شود.»
اخیرا رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راس هیاتی برای دیداری دو روزه با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی به تهران سفر کرد، او با حضور در سازمان انرژی اتمی ایران با علی اکبر صالحی دیدار و گفتگو کرد. گروسی همچنین با دیگر مقام‌های کشور نیز دیدار کرد.
این سفر آغاز دور جدیدی از روابط ایران و آژانس ارزیابی شده است.
در کنار گزارش آژانس تحولات دیگری هم رخ داده که می‌تواند بر وضعیت مسئله هسته‌ای ایران اثر گذار باشد. آمریکا در تلاش است هر طور شده مکانیسم ماشه را در توافق برجام فعال کند و تحریم‌های بین المللی را برگرداند. اتحادیه اروپا، چین و روسیه مخالف این اقدام هستند.
روسیه حتی پیشنهاد میانجیگری برای گفتگو میان ایران و امریکا ارائه کرده که البته با مخالفت ایران روبه‌رو شده است. محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری میانجیگری روسیه برای انجام مذاکره بین ایران و آمریکا را رد کرد و گفت که "ما با آمریکایی‌ها بنای مذاکره نداریم. "
به گفته واعظی تنها راه این است که "آمریکایی‌ها باید به برجام برگردند و در چارچوب برجام صحبت کنند. "
سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز سه‌شنبه ۱۱ شهریور ماه از آمادگی مسکو برای ایجاد شرایط و حمایت از گفتگو بین ایران و آمریکا خبر داده بود.
حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌الملل و کارشناس در امور پرونده هسته‌ای ایران درباره گزارش آژانس به فرارو گفت: «گزارش در مجموع مثبت است و تصریح می‌کند ایران برجام را اجرا کرده است. در مورد افزایش سطح غنی‌سازی، پیشتر اعلام شده بود و زیر نظر آژانس است و درصد بالایی هم نیست. قرار بود ایران ۳.۶۳ درصد غنی‌سازی کند حالا ۴.۵ درصد غنی‌سازی می‌کند. آژانس می‌گوید ذخایر اورانیوم غنی شده ایران ده برابر سقف تعیین شده در برجام است که می‌شود سه هزار کیلو. این موارد نقض فاحش برجام محسوب نمی‌شود. از طرف دیگر این نقض برجام عمل واکنشی بوده در برابر نقض توافق از سوی طرفین دیگر آن. نکته مهم این است که ایران به تمام تعهداتش با آژانس پایبند بوده است.»
او افزود: «گزارش آژانس می‌گوید که از یکی از سایت‌هایی مورد اختلاف نمونه‌برداری کرده و از سایت دوم نیز در ماه جاری نمونه‌برداری می‌کند. معمولا سه ماه طول می‌کشد تا نتایج این نمونه برداری‌ها اعلام شود. این موارد نشان می‌دهد که فضای مثبتی میان و ایران و آژانس وجود دارد.»
به گفته این کارشناس «واقعا به نفع ایران و آژانس است که همکاری‌ها ادامه یابد. این همکاری بهانه را از آمریکا و اسرائیل، عربستان و ... برای فشار علیه ایران می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد که آن‌ها به اهدافشان برسند. برای آژانس هم اهمیت دارد به این دلیل که ایران گسترده‌ترین و بیشترین سطح بازرسی را پذیرفته و نمونه‌ای از یک همکاری موفق برای آژانس است و از دست دادن چنین نظارتی عملا به آژانس لطمه می‌زند. به نظرم بعد از سفر آقای گروسی به تهران دور جدیدی از همکاری میان ایران و آژانس آغاز شده است که امیدواریم که باعث شود بهانه از دست طرف‌های ایران گرفته شود.»
بهشتی‌پور درباره اثرات سیاسی گزارش آژانس گفت: «اولین تاثیر آن در نشست شورای حکام است. وقتی این گزارش مثبت است، شورای حکام هم قطعنامه جدیدی صادر نمی‌کند و یا اینکه پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع نمی‌دهد. بهتر است مسائل در چهارچوب ایران و آژانس حل شود و به شورای امنیت نرود چراکه اگر اختلافات به شورای امنیت برود، ممکن است کل همکاری‌های ایران و آژانس متوقف شود.»
او افزود: «دومین تاثیر این گزارش روی ادامه همکاری‌های ایران با روسیه، چین و اتحادیه اروپاست. چراکه آن‌ها هم با حساسیت این همکاری‌های را دنبال می‌کنند. مادامی که ایران با آژانس همکاری می‌کند، می‌تواند روی حمایت چین و روسیه هم حساب کند. این کشور‌ها به خاطر همکاری ایران و آژانس است که از ایران حمایت می‌کنند در غیر اینصورت مثل سالهای ۸۵ و ۸۶ به قطعنامه‌ها رای مثبت می‌دهند. حالا که رای منفی می‌دهند به خاطر همکاری‌های مداوم ایران و آژانس است و اینکه ایران بهانه‌ای به طرف مقابل نمی‌دهد. این گزارش به رفع تنش احتمالی میان ایران و اتحادیه اروپا هم کمک می‌کند و باعث می‌شود اروپا در برابر خواست آمریکا برای بازگرداندن مکانیسم ماشه مقاومت کند.»
بهشتی‌پور در پاسخ به این پرسش که آیا تلاش‌های امریکا برای بازگردان مکانیسم ماشه به نتیجه مثبت می‌رسد یا نه؟، گفت: «اگر کشور‌های دیگر همکاری نکنند، مکانیسم ماشه هیچ کارایی نخواهد داشت. بازگشت قطعنامه‌ها زمانی رخ خواهد داد که شورای امنیت تشکیل جلسه دهد، اعضا همکاری کنند. از ۱۵ عضو شورای امنیت ۱۳ کشور مخالف این روند هستند؛ بنابراین آمریکا در این زمینه کاری نمی‌تواند انجام دهد. حداکثر کاری که می‌تواند انجام دهد اجرای تحریم‌های ثانویه است که آن هم موضوع تازه‌ای نیست. آمریکا می‌داند مکانیسم ماشه بدون همکاری اعضای شورای امنیت به ویژه روسیه، چین و اتحادیه اروپا عملا امکانپذیر نیست؛ بنابراین فقط از نظر تبلیغاتی شعار‌هایی می‌دهد.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به سفر وزیر خارجه سوییس به ایران گفت: «این سفر اهمیت زیادی دارد، باید دید دستور کارش راجع به این موضوع هست یا نه. سوییس حافظ منافع آمریکا در ایران است و کار مشترک بین ایران و آمریکا انجام می‌دهد.»
بهشتی‌پور درباره پیشنهاد میانجیگری روسیه برای مذاکره میان ایران و آمریکا و مخالفت ایران با این پیشنهاد گفت: «صحبت‌هایی از سوی آقای لاوورف وزیر خارجه روسیه مطرح شده که ما حاضریم برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا مذاکره کنیم. فکر می‌کنم نیازی به میانجیگری طرف روسی نیست. فضا به گونه‌ای نیست که بگویم ایران یا آمریکا در مسیر خود تجدید نظر کرده‌اند. ضمن اینکه در این قضیه دو طرف اگر بخواهند می‌توانند راحت مذاکره کنند نیاز به واسطه‌گری کشور ثالث نیست.»
به گفته این تحلیلگر «تاکنون کشور‌هایی مثل عمان، عراق، سوییس، روسیه و چند کشور دیگر آمادگی داشته‌اند واسطه میان ایران و آمریکا باشند. چند مورد را عمان انجام داده است و عراق هم پیشتر این کار را انجام می‌داد، اما حالا آقای کاظمی نخست وزیر می‌گوید من مایل نیستم پستچی روابط ایران و آمریکا باشم. اما چیزی که وجود دارد این است که واسطه‌گری میان ایران و آمریکا یک اعتبار برای کشورهاست. اگر کشوری با میانجیگری خود به حل و فصل مشکلی کمک کند این یک اعتبار بزرگ برای آن کشور است؛ بنابراین واسطه‌گری میان ایران و آمریکا برای همه کشور‌ها می‌تواند ارزشمند باشد. با این حال مهم این است که دو طرف آمادگی گفتگو داشته باشند که الان این آمادگی میان ایران و آمریکا وجود ندارد.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به سفر وزیر خارجه سوییس به ایران گفت: «این سفر اهمیت زیادی دارد، باید دید دستور کارش راجع به این موضوع هست یا نه. سوییس حافظ منافع آمریکا در ایران است و کار مشترک بین ایران و آمریکا انجام می‌دهد.»
بهشتی‌پور درباره پیشنهاد میانجیگری روسیه برای مذاکره میان ایران و آمریکا و مخالفت ایران با این پیشنهاد گفت: «صحبت‌هایی از سوی آقای لاوورف وزیر خارجه روسیه مطرح شده که ما حاضریم برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا مذاکره کنیم. فکر می‌کنم نیازی به میانجیگری طرف روسی نیست. فضا به گونه‌ای نیست که بگویم ایران یا آمریکا در مسیر خود تجدید نظر کرده‌اند. ضمن اینکه در این قضیه دو طرف اگر بخواهند می‌توانند راحت مذاکره کنند نیاز به واسطه‌گری کشور ثالث نیست.»
به گفته این تحلیلگر «تاکنون کشور‌هایی مثل عمان، عراق، سوییس، روسیه و چند کشور دیگر آمادگی داشته‌اند واسطه میان ایران و آمریکا باشند. چند مورد را عمان انجام داده است و عراق هم پیشتر این کار را انجام می‌داد، اما حالا آقای کاظمی نخست وزیر می‌گوید من مایل نیستم پستچی روابط ایران و آمریکا باشم. اما چیزی که وجود دارد این است که واسطه‌گری میان ایران و آمریکا یک اعتبار برای کشورهاست. اگر کشوری با میانجیگری خود به حل و فصل مشکلی کمک کند این یک اعتبار بزرگ برای آن کشور است؛ بنابراین واسطه‌گری میان ایران و آمریکا برای همه کشور‌ها می‌تواند ارزشمند باشد. با این حال مهم این است که دو طرف آمادگی گفتگو داشته باشند که الان این آمادگی میان ایران و آمریکا وجود ندارد.»
خبر های مرتبط
