ماجرای قره‌باغ و تاثیر بیانیه ائمه جمعه بر اعتراضات پراکنده در کشور
رویداد۲۴ شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه زمانی گفته بود که دخالتی در اظهارنظر‌های ائمه جمعه ندارد. این را زمانی گفته بود که برخی معتقد بودند جرقه رخداد‌های دی ۹۶ از سخنان امام جمعه مشهد زده شد. مهدی عرب، مدیر نظارت و ارزیابی شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، آن زمان گفته بود نماز جمعه یک کارکرد رسانه‌ای و حاکمیتی دارد، یعنی امام و امت در یک روز جمع می‌شوند تا وحدتی براساس سیاست‌های حکومت اتفاق بیفتد. نظر امام و مقام معظم رهبری نیز همین است که امام جمعه رابط بین حکومت و ملت محسوب میشود؛ بنابراین به‌هیچ‌عنوان نباید ائمه جمعه متصل به حاکمیت یا ذیل آن باشد.
در روز‌های گذشته و بعد از اینکه شهر‌های تبریز، ارومیه، زنجان و حتی تهران، شاهد اعتراض‌هایی پراکنده به نفع آذربایجان در غائله قره‌باغ بودند، این گمانه تقویت شد که این اعتراض‌ها بعد از بیانیه چهار ائمه جمعه استان‌های شمال غربی رخ داده است. نگرانی‌ها ناشی از این است که رخداد‌های بین آذربایجان و ارمنستان به تحریک و تهییج احساسات قومی در مناطقی از کشور دامن بزند؛ اما به نظر می‌رسد در داخل نگاه‌های دیگری هم وجود دارد که خواستار اعلام موضع به نفع یکی از طرف‌های دعوا - به‌طور مشخص آذربایجان- هستند؛ برای نمونه علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس دهم، در توییتی درباره درگیری ارمنستان و آذربایجان، خطاب به وزارت خارجه نوشت: وزارت خارجه باید مراقب باشد مثل درگیری قبلی آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ، به‌خاطر ملاحظات قومی جانب ارمنستان را نگیرد.
صرف درخواست آتش‌بس و دعوت طرفین به مذاکره هم کافی نیست، باید دید حق با کدام طرف است، همان‌طور‌که ما در جنگ تحمیلی انتظار داشتیم. انصاف‌نیوز هم گزارش داده بود که پنجشنبه کمی پایین‌تر از میدان امام حسین در خیابان ۱۷ شهریور جمعیت حدود ۱۰۰ نفری شعار‌هایی مانند «قره‌باغ بیزیم دی/ بیزیم قره‌باغ»، «مرگ بر اشغالگر»، «مرگ بر ارمنی»، «بیز اولمیه حاضیریخ»، «الله‌اکبر بسم‌الله» و... می‌دادند. در روز‌های گذشته هریک از آن چهار ائمه جمعه استان‌های شمال غربی هم جداگانه در این زمینه اظهارنظر کرده‌اند. لحن سیدمحمدعلی آل‌هاشم، امام جمعه تبریز که در ششمین همایش ائمه جمعه آذربایجان شرقی سخن می‌گفت لحنی نرم‌تر از بیانیه چهارنفره داشت. او با اشاره به درگیری‌های چند روز گذشته جمهوری آذربایجان و ارمنستان، با بیان اینکه دخالت سایر کشور‌ها به این درگیری مضر است، گفته بار‌ها اعلام شده و مجدد تأکید می‌کنیم که جنگ و درگیری به نفع هیچ‌کدام از طرفین درگیر نیست. او در ادامه تأکید کرده که جوانان آذربایجانی باید خودشان از تمامیت ارضی و مرز‌های کشور خود دفاع کنند. این گفته او به معنی تلویحی دخالت‌نکردن در امور داخلی جمهوری آذربایجان و ارمنستان است.
آیت‌الله عاملی، نماینده، ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل، به‌جز بیانیه مشترک، یک بیانیه جداگانه هم صادر کرده که در آن به ملت جمهوری آذربایجان تبریک گفته بود. در آن آمده بود: «اقدام دولت آذربایجان در بازپس‌گیری اراضی غصب‌شده، اقدامی کاملا شرعی و قانونی است و طبق مواثیق بین‌المللی هر دولتی در اراضی خود حق دفاع از خود و استنصار از سایر دول را دارد. ما در ایران اسلامی براساس فلسفه انقلاب اسلامی، دفاع از مظلوم و مبارزه با ظالم را وظیفه دینی، انسانی و اسلامی خود می‌دانیم. بدین‌وسیله پیروزی‌های اخیر را به ملت بزرگ آذربایجان تبریک می‌گوییم و آزادی کل قره‌باغ را از خداوند متعال مسئلت داریم.
در ذاکره ملت آذربایجان ثبت است که ایران اسلامی بالاتر از هر کشوری در ایام عسرت آذربایجان و مخصوصا در اوایل اشغال قره‌باغ در کنار آذربایجان بوده است و هجمه‌های روانی، تهمت‌های ناجوانمردانه و تصویرسازی‌های کذب و دروغ، دو ملت را از هم جدا نخواهد ساخت. این تهمت‌ها، تسویل‌ها و مکر اللیل و النهار‌ها قطعا به‌خاطر ترس از پیوند‌های عمیق دو ملت و برای رسیدن به رؤیا‌های غیرقابل تأویل است. بدون تردید «مساعدت‌های بدون تمنا به آذربایجان» مخصوص ایران است و مخصوص ایران خواهد بود. ملت آذربایجان حقا ملت متفهم و متفطن است و بر نکته مذکور از همه بهتر و بیشتر وقوف دارد. از خداوند متعال برای یک میلیون مسلمان آواره قره‌باغ بازگشت عاجل به اوطان و برای مدافعان حق در جبهه قره‌باغ، صحت و سلامتی و فتح و ظفر و برای شهدای این دفاع ارزشمند علو درجات مسئلت دارم».
آیت‌الله سیدحسن عاملی، سه سال قبل هم نسبت به مصاحبه روزنامه «شرق» با وزیر خودخوانده قره‌باغ واکنش نشان داد و گفت: «دولت قره‌باغ را هنوز کسی به رسمیت نشناخته که این روزنامه بخواهد با وزیرش مصاحبه کند. او با انتقاد از این مصاحبه با وزیر خارجه حکومت خودخوانده قره‌باغ متذکر شد: از اینکه روزنامه مذکور ادعا‌های باطل فرد جعلی را در دنیا مطرح کرده و در همین حد به آن‌ها رسمیت داده، شدیدا معترض بوده و آن را محکوم می‌کنیم. از اینکه وزارت خارجه این‌گونه به تخریب رابطه دو کشور ایران و آذربایجان بی‌توجه است، اعتراض داریم. حکومت خودخوانده قره‌باغ را غیر از ارمنستان هیچ دولتی به رسمیت نشناخته و عضو کشور‌های سازمان ملل نیست. چنین حکومتی نباید مجال تبلیغ پیدا کند. این شخص که خود را وزیر خارجه قره‌باغ می‌نامد، یک مجرم واقعی است و برای یک روزنامه بی‌اعتباری بالاتر از این نمی‌شود که با یک مجرم مصاحبه کند». آن زمان روزنامه «شرق» با ماسیس مایلیان، وزیر امور خارجه خودخوانده قره‌باغ، مصاحبه‌ای با عنوان «از عقد قرارداد صلح بسیار دور شده‌ایم» انجام داده بود.
محمدجواد فتحی، نماینده مجلس دهم، قبلا گفته بود: «متأسفانه در کشور ما هم‌اکنون یک امام جمعه سیاست خارجه را مشخص و تعیین تکلیف می‌کند؛ بنابراین باید این ایراد در کنار ایرادات ساختاری دیگری که در کشور وجود دارد اصلاح شود. عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، تأکید کرد: هم‌اکنون موضوعات سیاست خارجی از مسائل پیچیده‌ای است که عواقب تأثیرگذار اعم از حُسن یا عیب، خسارت یا منفعت برای کشور دارد؛ بنابراین، اصلاح ساختار و تعیین حدود و اختیارات ضروری است تا ما ورزیده‌تر عمل کنیم و کمتر تحت تأثیر آسیب‌های خارجی قرار بگیریم».
تکذیب شایعه کمک ایران به ارمنستان!
این در حالی است که سیاست خارجی ایران در مناقشه قره‌باغ حفظ بی‌طرفی و کمک برای حل اختلاف در چارچوب حقوق بین‌الملل است. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته که درگیری نظامی در منطقه قره‌باغ بررسی شد و پس از تبادل اخبار و مرور آخرین تحولات منطقه‌ای مذکور، جمع‌بندی کمیسیون این بود که ما اولا از دو کشور همسایه ارمنستان و جمهوری آذربایجان می‌خواهیم ضمن خویشتن‌داری، روند تبادلات آتش و نظامی را به‌سرعت متوقف کنند و برای حل اختلاف به گفتگو روی بیاورند.
محمود واعظی، مسئول دفتر روحانی، در تماس تلفنی «شاهین مصطفی اف»، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان با او تأکید کرده است: در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، آذربایجان از جایگاه مهم و خاصی برخوردار است و ما همواره از هر فرصتی برای تقویت و توسعه روابط و مناسبات خود با این کشور استفاده کرده‌ایم. واعظی با ابراز نگرانی از مناقشه و درگیری ایجادشده بین آذربایجان و ارمنستان، تأکید کرد: تحولات اخیر را با دقت و جدیت دنبال می‌کنیم و آماده هرگونه کمک برای حل‌وفصل اختلافات دو کشور از طریق گفتگو و مذاکره در چارچوب قوانین و مقررات حقوق بین‌المللی هستیم.
بیشتر بخوانید: ایران در مناقشه قره باغ، حامی ارمنستان است یا آذربایجان؟
رئیس دفتر رئیس‌جمهور در همین زمینه شایعات مطرح‌شده در برخی رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی مبنی بر ارسال کمک از سوی ایران به ارمنستان در مناقشه بین دو کشور را به‌شدت تکذیب کرد و گفت: این شایعات کاملا بی‌اساس بوده و با هدف برهم‌زدن روابط خوب ایران و آذربایجان مطرح میشود. واعظی تأکید کرد: بی‌تردید روابط خوب، راهبردی و همه‌جانبه تهران - باکو با طرح چنین شایعات بی‌اساسی تحت تأثیر قرار نخواهد گرفت و تحرکات بدخواهان روابط دو کشور، نتیجه‌ای به دنبال نخواهد داشت. «شاهین مصطفی‌اف»، معاون نخست‌وزیر آذربایجان نیز در این گفت‌وگوی تلفنی، جمهوری اسلامی ایران را همسایه خوب و کشور دوست آذربایجان دانست و گفت: دو کشور روابط صمیمانه‌ای با یکدیگر دارند و نباید اجازه دهیم این روابط خوب با تلاش‌های مخالفان خدشه‌دار شود. مصطفی‌اف با اشاره به اشتراکات مذهبی، فرهنگی و اجتماعی ایران و آذربایجان افزود: مقام‌های عالی دو کشور برای توسعه و تعمیق روابط تهران - باکو زحمات زیادی کشیده‌اند و امروز این روابط در سطح بسیار خوبی قرار دارد.
بیانیه ۴ امام جمعه
هیچ تردیدی در تعلق قره‌باغ به آذربایجان و اشغال آن و لزوم بازگشت این اراضی به آذربایجان، کشور اهل بیت نیست و دولت آذربایجان در بازپس‌گیری این اراضی کاملا قانونی و شرعی عمل کرده و با این اقدام درصدد اجرای چهار قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل برآمده است. ما به اقتضای آیات قرآن و سیره معصومین علیه‌السلام و به اقتضای فلسفه انقلاب اسلامی خود را ملزم به حمایت و دفاع از مظلوم می‌دانیم. ملت آذربایجان بهتر از همه می‌دانند که جمهوری اسلامی بالاترین کمک و حمایت را در طول اشغال قره‌باغ به آذربایجان داشته و در تمام محافل بین‌المللی از تمامیت ارضی آذربایجان دفاع کرده و وزارت امور خارجه نیز اخیرا دوباره بر تمامیت ارضی آذربایجان در غائله اخیر تأکید کرده است.
اگر عنایات جمهوری اسلامی در بدو اشغال قره‌باغ نبود، قطعا اشغال تا باکو امتداد می‌یافت. درحال‌حاضر نیز تنها راه زمینی آذربایجان برای نخجوان، خاک جمهوری اسلامی است که ایران سخاوتمندانه آن را در اختیار دولت آذربایجان قرار داده است. جای تأسف است که اخیرا دشمنان رابطه دو کشور دوست، به بهانه‌های واهی هیاهو و غوغا راه انداخته و جمهوری اسلامی را متهم به خیانت کرده‌اند. این نکته اقتضا می‌کند که ما نسبت به حجم جنگ روانی دشمن حساس بوده و ابزار برآورده‌شدن منویات شوم آن‌ها نشویم. ما با تجلیل از پیروزی‌های اخیر، از خداوند متعال برای شهدای ملت بزرگ آذربایجان علو درجات مسئلت داریم و امیدواریم این غائله هرچه‌سریع‌تر با احقاق حق به ذی‌حق به پایان برسد و از خون‌ریزی‌های بیشتر جلوگیری شود.
سیدمهدی قریشی، نماینده، ولی فقیه در استان آذربایجان‌غربی، سیدمحمدعلی آل‌هاشم نماینده، ولی فقیه در استان آذربایجان‌شرقی، سیدحسن عاملی، نماینده، ولی فقیه در استان اردبیل، علی خاتمی نماینده، ولی فقیه در استان زنجان.
ذره ای از سرزمین های اسلامی خصوصا همین مناطق نباید تحت اشغال باشد هر موقع قدرتش پیدا شد باید ازاد شود