دانش آموزان مناطق محروم قربانیان کم کاری دولتی‌ها

رویداد۲۴ مقابل درب بسته مدرسه‌اش روی یک تکه کارتن نشسته و به تابلوی مدرسه خیره شده است. نور آفتاب غصه و حسرت چشم‌هایش را بیشتر نمایان می‌کند. دیگر نه از میز‌های مدرسه خبری هست و نه از کلاس درس. پدرش دامدار است و توانش به خرید موبایل هوشمند نمی‌رسد تا دخترک در کلاس آنلاین شرکت کند. با غصه جا ماندن از همکلاسی‌های سال گذشته‌اش، کتاب‌هایش را روی زمین خاکی پهن کرده و برای خودش املا می‌نویسد.

به سمتش می‌روم، می‌گوید: من هم باید مثل هم همکلاسی‌هایم امسال با شروع سال تحصیلی، به مدرسه می‌رفتم و مشق‌هایم را می‌نوشتم، اما از همه هم سن و سال‌هایم جا مانده‌ام.

این جملات، داستان تلخ و پر تکرار بسیاری از کودکان نقاط محروم کشور به ویژه در روستا‌ها و شهر‌های مرزی است. داستانی که به دلیل کرونا گریبان دانش آموزان کشور را گرفته و با بسته شدن مدارس محصلان و کودکان زیادی را گرفتار کرده است.

اما از کرونا بدتر داستان دیگری به نام سامانه «شاد» است که سایه محرومیت را بیش از پیش بر سر مردم مناطق محروم انداخته و دسترسی به آن برای بیش از یک پنجم دانش آموزان کشور تبدیل به حسرت شده است.

این روز‌ها کودکان مناطق محروم، عشایر و حاشیه نشین‌ها بیش از همه مورد بی مهری قرار گرفته‌اند و دانش آموزان استان‌های جنوب شرقی کشور ازجمله سیستان بلوچستان، هرمزگان، کرمان و… حال و روزشان از همه بدتر است.

محمد یکی از دانش آموزان روستای قادر آباد است، روستایی از توابع شهر خاش استان سیستان و بلوچستان که تعداد زیادی از دانش آموزان آن امسال از تحصیل جا مانده‌اند.

لباس مردانه بلوچی به تن دارد و در ساعتی که باید پای کلاس آنلاین مدرسه باشد، با دوستانش در روستا در حال نگهداری از یک گله گوسفند است. با هم همکلام می‌شویم و با گلایه از عدم امکان ادامه تحصیل در سال جدید می‌گوید: من ۱۳ سال دارم و هرسال برای درس خواندن به یک مدرسه روستایی در نزدیکی روستای خودمان می‌رفتم، اما امسال مدرسه مان بسته شده و من هم نتوانستم به کلاس هفتم بروم. بعضی از دوستانم یا پدرهایشان موبایل داشتند و الان در کلاس‌های مجازی شرکت می‌کنند، اما ما در خانواده موبایل نداریم.

کمی مکث می‌کند و ادامه می‌دهد: خدا کند کرونا برای سال آینده تمام شود تا حداقل سال بعد به مدرسه بروم در غیر این صورت اگر این شرایط ادامه پیدا کند شاید دیگر هیچ وقت نتوانم درس بخوانم.

نگاهی به مو‌های کوتاه اش می‌کنم که با خنده می‌گوید: به امید باز شدن مدرسه‌ها و درس خواندن برای مهندس شدن، مو‌های سرم را تراشیدم، اما نمی‌دانستم که قرار است امسال از دوستانم جا بمانم.

وضعیت بسیاری از روستا‌ها و کپرنشین‌های سیستان به همین شکل است و سامانه شاد دانش آموزان زیادی را در انتظار درس و مدرسه باقی گذاشته است.

روستای کپرنشین سیاه پر یکی دیگر از مناطق به شدت محروم این استان است. روستایی که تنها مدرسه آن یک چادر کپری است و دانش آموزان از مقطع ابتدایی تا پایان راهنمایی را در همان کپر نهایتاً ۵ متری می‌گذرانند.

هرچند که حال همان کپر هم بی استفاده مانده و دانش آموزان سیاه پر به دلیل نبود زیرساخت اینترنت در منطقه آنها، نتوانستند سال جدید تحصیلی را آغاز کنند.

یکی از دختران روستا که بیشتر از ۱۰ سال ندارد، به ستون چادر مدرسه کپری‌اش تکیه داده و مشغول خواندن کتاب فارسی سال گذشته‌اش است. به سمتش می‌روم، لبخند می‌زند و لباسش ا مرتب می‌کند.

از وضعیت مدرسه روستا می‌پرسم و می‌گوید: این کپر تنها امید بچه‌های این روستا است. هرچند بسیار کوچک است و به سختی در آنجا می‌شویم، اما من و دوستانم می‌خواهیم درس بخوانیم و روزی معلم شویم تا بتوانیم به روستا‌های اطراف برویم و تا هیچ کودکی در روستا بی سواد نباشد.

کتاب اش را ورق می‌زند و ادامه می‌دهد: اینجا اینترنت نداریم اگر هم کسی موبایل داشته باشد نمی‌تواند در سامانه شاد وارد شود. امسال هیچکدام از بچه‌های روستای ما نتوانستند درس بخوانند، اما در شهر‌های دیگر بچه‌ها به مدرسه می‌روند. شما اگر می‌توانید کاری کنید که اینجا هم اینترنت وصل کنند تا ما هم امسال درس بخوانیم.

بر اساس آمار‌ها ۳.۵ میلیون نفر از دانش آموزان کشور یعنی حدود ۲۱ درصد از کل محصلین مدرسه‌ای، توانایی دسترسی به آموزش‌های آنلاین و استفاده از سامانه شاد را ندارند. ۳.۵ میلیون نفری که تعداد قابل توجه‌ای از آن‌ها در روستا‌ها و مناطق محروم استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند.

---

بیشتر بخوانید: شاد به همه بچه‌ها نرسید/ تحصیل یک‌پنجم دانش‌آموزان ایران بلاتکلیف

---

بسیاری از روستا‌های این منطقه حتی دارای مدرسه نیستند یا کلاس‌های درس تمام پایه‌ها مجموعاً در یک اتاق خلاصه شده است. کلاس‌هایی که در ایام کرونا تعطیل شده و در اغلب آن‌ها دیگر معلمی برای تدریس وجود ندارد.

حالا دانش آموزان سیستان و بلوچستانی مانده‌اند و سامانه‌ای ناشاد به نام «شاد» که دانش آموزان یکی در میان توانایی دسترسی به آن را دارند. وضعیت دسترسی به اینترنت کودکان روستا‌ها به حدی دارای مشکل است که هنگامی که ۲۲ شهریور ماه امسال کریم همتی رئیس جمعیت هلال احمر کشور برای افتتاح طرح نذر آب ۳ در یکی از روستا‌های این استان حضور یافت، کودکان روستا همراه با برگه‌هایی در دست مقابل مسئولین هلال احمر حاضر شدند و درخواست ایجاد اینترنت در روستای خود را کردند. برگه‌هایی که بر روی آن‌ها نوشته شده بود: «ما اینترنت نداریم و نمی‌توانیم درس بخوانیم».

عدم دسترسی بسیاری از روستا‌های نقاط محروم کشور به شبکه اینترنت در حالی ادامه دارد که ۲۸ اردیبهشت سال جاری محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات، در مراسم روز جهانی ارتباطات از اتصال اینترنت در تمام روستا‌های کشور تا پایان سال جاری خبر داد و گفت: با وجود تحریم‌های بین‌المللی بیش از ۸۳ درصد روستا‌های بالای ۲۰ خانوار به شبکه ملی اطلاعات و اینترنت متصل شده‌اند و تا پایان سال دسترسی تمام این روستا‌ها با اقدام جهادی کامل خواهد شد.

با توجه به اینکه یکی از تاکیدات آذر جهرمی لزوم وجود عدالت ارتباطی بوده و ۱۹ شهریور ماه نیز در جلسه شورای اداری زنجان نیز بر این موضوع تاکید کرده، بهتر است تا پیش از پایان یافتن سال تحصیلی پیش رو نسبت به ایجاد پوشش اینترنتی روستا‌ها و مناطق حاشیه‌ای به ویژه در استان‌های جنوب شرقی کشور اقدام کند تا ۳.۵ میلیون نفر از دانش آموزان کشور قربانی کم کاری دولت و مسئولین نشوند.

احمد نادری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس طی روز‌های گذشته در توییتی از طرحی برای تامین تبلت و گوشی برای ۳ میلیون دانش‌آموز بی بضاعت خبر و داد و نوشت: «طرح دوفوریتی تهیه سه میلیون تبلت و گوشی هوشمند برای دانش آموزان بی بضاعت را حدود یک ماه پیش تهیه و با جمع آوری حدود ۴۰ امضا سابمیت کردم. اعلام وصول شده و در نوبت قرار دارد. مطابق این طرح دولت مکلف خواهد شد از محل‌های بودجه‌ای مشخص شده، سه میلیون ابزار تهیه و در اختیار آنان قرار دهد.».

اما به نظر می‌رسد که به دلیل بسته شدن بودجه سال ۹۹، منبع مالی لازم برای اجرای این طرح تامین نخواهد شد و در صورت اجرای طرح مذکور نیز اجرای آن به پس از تصویب بودجه ۱۴۰۰ موکول خواهد شد. به عبارتی این طرح در صورت اجرا نیز احتمالاً به عمر سال تحصیلی فعلی نخواهد رسید و اجرای آن فایده‌ای برای دانش آموزان نخواهد داشت.