سرنوشت نامعلوم بودجه ۱۴۰۰ / مجلسی‌ها اختیار بودجه‌نویسی را از دولت می‌گیرند؟

رویداد۲۴ مرضیه امیری: اختلاف میان دولت و مجلس بر سر بودجه ۱۴۰۰ بالا گرفته است؛ حسن روحانی با وجود دعوت قبلی، روز گذشته در مجلس حاضر نشد و نمایندگان مجلس رای آخر خود را صادر کردند. کلیات بودجه با ۱۴۸ رای مخالف به تصویب نرسید.

دو رقیب ریاست جمهوری دوره دوازدهم اکنون بعد از گذشت نزدیک به چهارسال این بار نه روی کرسی کاندیداتوری بلکه بر کرسی دو قوه رویاروی هم قرار گرفته‌اند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، در نامه‌ای به حسن روحانی از او خواسته بود برای دفاع از لایحه بودجه در مجلس حاضر شود، اما رییس جمهور نیامد و نمایندگان محلس هم تصمیم قبلی خود را عملی و کلیات لایحه بودجه تقدیمی دولت را رد کردند. حالا کمتر از دو ماه به پایان سال باقی مانده و هنوز تکلیف سند مالی دخل و خرج دولت برای سال آینده مشخص نیست.

در این جلسه، اما محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه با توپ پر در صحن علنی محلس حاضر شد و خطاب به نمایندگان گفت: «امروز ملت ایران مشابه نمایندگان منتظر هستند که مجلس بعد از ۲ ماه که لایحه را در اختیار داشته و اختیار برای تغییرات داشته و از آن استفاده کرده در راستای رفع آن اشکالات قدم برداشته و یا در تائید آن؟»

او ادامه داد: «کار بودجه تمام نمی‌شود و با فرافکنی نباید صورت مسئله را پاک کرد. رد لایحه بودجه یعنی ما اقدامات خود را در مورد بودجه انجام داده‌ایم و شما نیز برای بررسی آن ساعت‌ها وقت گذاشتید و بررسی کردید، اما در نهایت با رد آن گویا هیچ کاری انجام نشده است.»

این حر‌ف‌های نوبخت هم نتوانست نمایندگان را قانع کند و دست آخر رای به رد کلیات بودجه دادند. اما این تصمیم به نظر می‌رسد به معنای بازگشت لایحه بودجه به دولت و بازنویسی آن نیست. گرچه طبق قانون اختیار نوشتن بودجه بر عهده قوه مجریه است، اما قوه مقننه این روز‌ها در صدد به تملک درآوردن این اختیار از دولت است، چرا که دولت را در نوشتن یک بودجه کارآمد و واقعی اصلح نمی‌بیند.

به گفته احسان خاندوزی نماینده مجلس، دولت لایحه پرمخاطره‌ای را که هم نتیجه‌اش ورشستگی اقتصاد ایران و دولت است را تحویل مجلس داده و هم با اصلاحات کمیسیون تلفیق مخالفت کرده و هم صراحتاً می‌گوید که آماده اجرای مصوبات مجلس نیست و آیا با این شرایط عقلاً راهی جز رد کلیات می‌ماند البته بدانیم مهارت این دولت در تخریب نظام مالی کشور آنقدر بوده است که سال گذشته هم در همین ایام مجلس قبل کلیات لایحه بودجه کشور را رد کرد.

رد کلیات بودجه برای دومین سال متوالی است که تکرار می‌شود، اما سال گذشته شورای نگهبان با وجود رد بودجه از سوی نمایندگان، در نهایت بودجه را با حکم رهبری تبدیل به قانون کرد. آیا امسال هم همان روند تکرار خواهد شد؟

سرنوشت مبهم بودجه ۱۴۰۰

نکته جالب، اما استقبال دولت از رد کلیات بودجه است. علی ربیعی، سخنگوی دولت گفته است شاکله بودجه در جریان بررسی آن توسط کمیسیون تلفیق مجلس به هم ریخته بود و از رد شدن کلیات آن ابراز رضایت کرده است.

اما به نظر نمی‌رسد رضایت دولت خیلی به سود آن باشد. نایب رییس کمیسیون اقتصادی دو سناریو مطرح کرده: «اول دولت ظرف دو هفته درخواست مجلس برای کاهش تورم‌زدایی، کسری و شکاف بین گروه‌های مختلف در بودجه را اجابت کرده و اجرا می‌کند و این عین عدالت درست است یا اگر این کار را نکرد و با مصلحت مردم و اقتصاد و قانون لجاجت‌ورزید آن وقت مجلس سه دوازدهم را با ۳۰ درصد افزایش تمام درآمد‌ها و هزینه‌ها یعنی معادل تورم تصویب خواهد کرد.»

مالک شریعتی نماینده دیگر مجلس هم احتمال بودجه سه دوازدهم را خیلی جدی می‌داند و گفته: «پیش بینی نمی‌کنم که دولت اصلاحات جدی روی لایحه قبلی انجام دهد و مسیر به سمت ۵ ماه منابع و مصارف برای دولت یا بودجه سه‌دوازدهم می‌رود.»

بودجه سال ۱۳۹۹ نیز ایراد‌های زیادی از جمله کسری بودجه، درآمد‌های غیر قابل وصول و هزینه‌های پنهان را داشت و نمایندگان دوره دهم مجلس از احتمال زیاد رد شدن کلیات بودجه در صحن علنی خبر می‌دادند.

با اینهمه علی لاریجانی رئیس پیشین مجلس سال گذشته به بهانه شیوع بیماری کُرونا، با نوشتن نامه‌ای به رهبری، حکم حکومتی او را برای ارسال کلیات به شورای نگهبان جهت قانونی شدن لایحه بدون اینکه در صحن علنی مورد بررسی قرار بگیرد دریافت کرد و لایحه بودجه تبدیل به قانون شد. امسال، اما نمایندگان مخالف و منتقد دولت در مجلس یازدهم حضور دارند و مشخص نیست سرنوشت بودجه سال آینده چگونه رقم می‌خورد.

بیشتر بخوانید:سفره خانوار‌ها قربانی دعوای زرگری دولت و مجلس/ حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی چقدر کالا‌ها را گران می‌کند؟

به گفته کارشناسان لایحه بودجه در مجلس هم به دلایل اقتصادی و هم به دلایل سیاسی رد شده و به نظر می‌رسد نه دولت در برابر مصوبه‌های مجلس مانند افزایش یارانه‌های نقدی و افزایش نرخ ارز به ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان کوتاه خواهد آمد و نه مجلس لایحه دولت را خواهد پذیرفت.

شاید سرنوشت بودجه ۱۴۰۰ شبیه اتفاقی در نهایت بشود که در حاشیه صحن علنی دیروز مجلس رخ داد و مجلس انقلابی فرصت دوباره‌ای به دولت با کارنامه نه چندان مثبت طی این سال‌ها ندهد. در حالی که محمدباقر نوبخت مشغول دفاع از کلیات لایحه بودجه بود؛ تریبون وی قطع شد. رئیس مجلس به او گفت که «فرصت ۲۰ دقیقه‌ای شما تمام شد و قطع میکروفن دست ما نیست.» در میان این اختلاف‌ها، اما آنچه گم شده معیشت مردم است که شاید آخرین چیزی است که در میان این دعوا‌های سیاسی و جناح گیری به آن توجه می‌شود.