آدرس غلط دولت در قطعی مکرر برق/ صادرات یا استخراج بیت‌کوین؟

رویداد۲۴ قطعی برق در تابستان سنت هر ساله صنعت برق در ایران است، اما امسال هنوز یک ماه به آغاز فصل تابستان و گرم‌ترین روز‌های سال باقی مانده که شهروندان قطعی برق را تجربه کرده آن هم به طور روزانه و برای چند ساعت متوالی، جدول زمان‌بندی قطع برق منتشر شده و مسئولان از کمبود برق می‌گویند.

حدود دو هفته‌ای است که قطعی‌های پراکنده برق در نقاط مختلف ایران آغاز شده، اما روز شنبه بیشترین میزان خاموشی‌های پراکنده در کشور رخ داد. در برخی نقاط تهران و استان‌های شمالی، خاموشی‌های بیش از ۲ ساعت و حتی تکرار دو یا سه باره قطع برق در روز از سوی مردم گزارش شد.

خاموشی و از کار افتادن وسایل سرمایشی و گرمایشی، اما تنها تبعات قطعی برق نبود و قطعی مکرر برق آن هم بدون اطلاع قبلی، مشکلات و پیامد‌های ناگواری هم برای مردم ایجاد کرد.

بیشتر بخوانید:انتقاد عضو شورای شهر از قطع ناگهانی و پیاپی برق در تهران/ قطعی برق مشکلات مردم را دو چندان کرده است

شکست شطرنج‌بازان ایرانی در جریان مسابقات اینترنتی قهرمانی آسیا به دلیل قطع برق از جمله این پیامد‌ها بوده است. همچنین در روز‌های گذشته قطع برق در یک پارک بازی در شهر سمنان باعث گیر افتادن تعدادی از کودکان بالای یکی از دستگاه‌های بازی و در لابلای پوسته بی‌باد و سنگین سرسره بادی باعث وحشت کودکان و والدین آن‌ها شد.  این کودکان با استفاده از نور موبایل شهروندان حاضر نجات داده شدند.

قطعی برق منجر به قطعی آب برخی خانوار‌ها هم شده است. آب بسیاری از ساختمان‌ها در شهر‌های مختلف ایران با پمپ کار می‌کند و قطع برق به معنای قطع آب لوله کشی است. همچنین به دلیل شیوع کرونا و محدودیت‌های اعمال شده بسیاری از دانش آموزان، دانشگاهیان و حتی کارمندان از طریق اینترنت کار می‌کنند که با قطع برق، اینترنت خانگی هم قطع می‌شود.

قطع برق و خاموشی دستگاه‌های پزشکی مورد استفاده در خانه‌ها از جمله دستگاه اکسیژن که در خانه‌ها برای برخی از بیماران مبتلا به کرونا استفاده می‌شود، از دیگر نگرانی‌هاست.

کارت‌خوان بعضی از مغازه‌ها از کار افتاده و خرید با کارت ممکن نبوده و در مجموع این قطعی برق نظم زندگی شهروندان را مختل کرده است.

دلیل قطعی برق در پایتخت چیست؟

برخی از مسئولان از جمله مدیر عامل توزیع برق تهران، اعلام کرده‌اند که به دلیل گرمی هوا و افزایش مصرف برق خانگی قطعی برق اتفاق افتاده است.

این در حالی است که در همین زمستان گذشته هم برخی استان‌های کشور مانند استان تهران با قطعی برق مواجه بود تا جایی که چند روزی هم طبق جدول منتشرشده برق برخی از مناطق طی ساعت‌هایی قطع می‌شد.

از طرف دیگر به نظر می‌رسد استدلال گرمی هوا از یک جنبه دیگر هم استدلال بی‌راهی است. حسین حق وردی نماینده مجلس در این باره توضیح داده: سال گذشته وقتی بار مصرفی برق به ۵۶ هزار مگاوات می‌رسید برق قطع می‌شد، اما اکنون مصرف به ۴۴ هزار مگاوات نرسیده شاهد قطعی مکرر برق هستیم؛ تمامی تولید برق ما از سد‌ها ۱۰ هزار مگاوات بیشتر نیست که اگر ۳۰ درصد هم کاهش تولید برق داشته باشیم ناشی از کمبود بارش‌ها یعنی ۳ هزار مگاوات کاهش تولید است در حالی که طبق گزارش‌ها افت تولید مانند سال گذشته ۱۲ هزار مگاوات است.

مسئولان، قطعی برق را در این روز‌ها به استخراج بیت کوین در ایران ربط می‌دهند. سخنگوی صنعت برق گفته: صنعت برق به دلیل استخراج غیرمجاز ارز دیجیتال که مصرف برق بالایی را به خود اختصاص داده، تحت فشار است.

اما بسیاری معتقدند استخراج بیت‌کوین دست کم تنها دلیل قطعی برق این روز‌ها نیست. مجتبی توانگر، رئیس کمیته "اقتصاد دیجیتال مجلس" ایران روز یکشنبه دوم خرداد به خبرگزاری ایسنا گفت که علت قطع برق، استخراج رمز ارز نیست بلکه علت توقف سرمایه‌گذاری و فرسودگی شبکه تولید و توزیع است.

کمبود برق به دلیل استخراج بیت کوین یا صادرات؟

در مورد سهم احتمالی ایران در استخراج بیت کوین در کل جهان اختلاف است، اما اعداد موجود (به نقل از خبرگزاری رویترز) چیزی نزدیک به ۴ تا ۸ درصد را به عنوان سهم ایران در استخراج این رمزارز در جهان تخمین می‌زنند.

مصرف کل انرژی در دنیا برای استخراج بیت کوین در حدود ۷۸ هزار گیگاوات ساعت در سال برآورد می‌شود. با این حساب احتمالا در ایران سالیانه چیزی بین ۳ تا ۶ هزار گیگاوات ساعت انرژی برق برای استخراج بیت کوین مصرف می‌شود.

هرچند این عدد به هیچ وجه ناچیز نیست و کمی کمتر از کل برق تولید شده توسط نیروگاه اتمی بوشهر درسال ۱۳۹۷ است. هر چند که استخراج ۲۴ ساعته بیت کوین می‌تواند بار پایه شبکه تولید و توزیع برق را بالا ببرد، اما بر اساس این اعداد، نمی‌توان بیت کوین را عامل قطعی برق و افزایش ناگهانی مصرف برق در کشور دانست.

برای درک میزان فشاری که از سوی استخراج بیت کوین به شبکه برق وارد می‌کند می‌توانیم حجم مصرفی برای استخراج این رمزارز را با کل فروش برق کشور در سال گذشته (۱۳۹۸) مقایسه کنیم. ایران سال گذشته ۲۷۲ هزار گیگاوات ساعت برق فروخته است؛ یعنی بیش از ۴۰ برابر میزان برق مصرفی برای استخراج بیت‌کوین.

با مقایسه همین اعداد و ارقام است که بسیاری از کارشناسان معتقدند محدودکردن دلیل قطعی برق به استخراج بیت کوین آدرس غلط دادن توسط دولت و رسانه‌ها است. آن هم در زمانی که به دلیل تحریم‌ها و کمبود ارزی ناشی از عدم فروش نفت، دولت در دو سال اخیر به شدت بیشتری دست به صادرات برق به کشور‌های همسایه زده تا بتواند از این محل آورده ارزی داشته باشد.

به گفته کارشناسان در قطعی برق پای حجم صادرات برق، سو مدیریت جدی، عدم هماهنگی بین نهاد‌های متولی، قانون گریزی، نبود شفافیت و فقدان برنامه‌ریزی دراز مدت در میان است.

واکنش‌ها به قطع برق در تهران

قطعی مکرر برق شهروندان زیادی را سردرگم کرد و افراد بسیاری در شبکه‌های اجتماعی از زیان‌هایی گفتند که به دلیل قطعی برق متحمل شدند. اولین ضربه‌ای که قطعی برق به خانوار‌ها وارد کرده، آسیب زدن به وسایل برقی منازل بود.

بسیاری از کاربران از سوختن کولر و دیگر وسایل برقی خانه هایشان در شبکه‌های اجتماعی نوشتند. این انتقادات تا جایی ادامه داشت که سخنگوی صنعت برق اعلام کرد: در صورتی که مشترکان بخش خانگی وسایل‌ها به‌دلیل نوسانات برق دچار آسیب شوند، در وهله نخست باید در اپلیکیشن برق من ثبت‌نام کنند. پس از کارشناسی خسارت پرداخت خواهد شد.

اما اینکه این فرایند چقدر دوندگی دارد و تا چه حد افراد می‌توانند امیداور باشند که کارشناسان صنعت برق و بیمه حرف آن‌ها را باور کرده و بپذیرند که سوختن وسایل برقی منزلشان به دلیل قطعی برق بوده، نامعلوم است.

اعتراض به قطعی برق به مجلس هم رسید و نماینده شهریار در مجلس شورای اسلامی گفت که سوءمدیریت مصرف انرژی در غرب استان تهران و قطع مکرر آب و برق در حال تبدیل شدن به مساله حاد امنیتی است.

در حال حاضر مسئولان به تنها راه چاره‌ای که برای قطعی برق اندیشیده‌اند انتشار جدول قطعی برق مناطق است. هیچ مسئولی هنوز اعلام نکرده که مشکل قطعی برق حل خواهد شد فقط آن‌ها یک قدم پیش رفته حداقل دیگر بدون اطلاع قبلی برق مناطق را قطع نخواهند کرد. هرچند هنوز هم مشخص نیست که آیا واقعا برق هیچ منطقه‌ای در ساعاتی غیر از ساعات اعلام شده قطع نخواهد شد یا ممکن است باز هم قطعی برق داشته باشند، همچنان که دیروز در برخی مناطق حتی تا سه بار نیز در طول روز برق قطع شد.