رییس پژوهشگاه مطالعات جهان در گفتگو با رویداد 24:
کارشکنی عربستان خللی در نفوذ ایران ایجاد نمیکند
دکتر محمد جواد موسی نژاد، رئیس پژوهشگاه مطالعات جهان و از چهره های جوان و فعال در عرصه بین الملل است. فرصتی دست داد تا با وی، در موضوع اختلافات ایران و عربستان و تحولات پیش آمده در هفته های اخیر، گپ و گفت کوتاهی داشته باشیم. موسی نژاد معتقد است عربستان در اقدام اخیر خود، بدنبال تحریک ایران بود تا از این فرصت استفاده نماید اما جمهوری اسلامی ایران با تدبیر و صبر و تلاش برای حل مسالمت آمیز مشکلات، آب بر آتش می ریزد.
رویداد24: دکتر محمد جواد موسی نژاد، رئیس پژوهشگاه مطالعات جهان و از چهره های جوان و فعال در عرصه بین الملل است. فرصتی دست داد تا با وی، در موضوع اختلافات ایران و عربستان و تحولات پیش آمده در هفته های اخیر، گپ و گفت کوتاهی داشته باشیم. موسی نژاد معتقد است عربستان در اقدام اخیر خود، بدنبال تحریک ایران بود تا از این فرصت استفاده نماید اما جمهوری اسلامی ایران با تدبیر و صبر و تلاش برای حل مسالمت آمیز مشکلات، آب بر آتش می ریزد. آنچه در پی می آید گفت و گوی اختصاصی رویداد 24 با دکتر موسی نژاد است:
در هفته گذشته، شاهد اتفاقات متفاوت و پرسرعتی در منطقه بودیم. از اعدام شیخ نمر در عربستان گرفته تا حمله به سفارت عربستان در تهران. از قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران گرفته تا تحریم کالاهای عربستانی. به نظر شما منطقه خاورمیانه به چه سمتی حرکت می کند؟
ایران و عربستان دو قدرت تعیین کننده در منطقه هستند و هر کدام از آنها، بر کشورهای اطراف خود و منطقه، نفوذ و تاثیر بسزایی دارند و بالتبع نزدیکی روابط دو کشور و یا بالعکس تیرگی روابط دو کشور کل منطقه خاور میانه را تحت تاثیر خود قرار می دهد. اختلافات و تنش های میان ایران و عربستان امری مربوط به امروز نیست بلکه از مدت ها قبل این رابطه دچار مشکلات اساسی شده بود. علت اصلی این مساله هم مسایل منطقه ای است. گرایش مردم اکثر کشورهای خاور میانه بعد از بیداری اسلامی به جمهوری اسلامی ایران، توافق هسته ای ایران با قدرت های جهانی، قبول نقش محوری و سازنده ایران در مناسبات منطقه ای و مخصوصا مسایل سوریه و عراق از سوی قدرت های جهانی، باعث شد تا عربستان پررنگ تر از گذشته و با اتکا به حادثه سفارت و کنسولگری اقدام به قطع رابطه کند. گر چه عربستان ازاین کار خود، بدنبال تحریک ایران بود تا از این فرصت استفاده نماید اما جمهوری اسلامی ایران با تدبیر و صبر و تلاش برای حل مسالمت آمیز مشکلات، آب بر آتش می ریزد. با این روند، عملا اختلافات و تنش های بین دو کشور حل نشده باقی خواهد ماند چرا که دو کشور از لحاظ ایدئولوژیک و بنیادی با یکدیگر اختلاف دارند و شاید بصورت موقت و گذرا روابط را از سر بگیرند.
افزایش تنش میان ایران و عربستان، چه پیامد هایی بر بحران های منطقه ای همچون سوریه و یمن خواهد داشت؟
قطع به یقین عدم رابطه بین دو کشور و تشدید اختلافات، مسایل منطقه ای را با چالش های عدیده ای روبه رو می کند. سوریه، یمن، بحرین، تروریسم و مسایل دیگر از جمله موضوع هایی می باشد که با تیرگی روابط دو کشور سرنوشت مبهم تری به خود خواهد گرفت. اما آنچه که مسلم است این است که این تیرگی روابط و کارشکنی های عربستان خللی در نفوذ روزافزون جمهوری اسلامی در منطقه نخواهد داشت.
از قطع روابط ایران و عربستان، چه گروه هایی منتفع خواهند شد؟
به نظر بنده رژیم صهیونیستی، ترکیه و گروه های تروریست تندرویی مثل القاعده و داعش از این قطع روابط بیش ترین سود را خواهند برد. فراموش نکنیم که اولویت اصلی کشورهای اسلامی در حال حاضر مساله وحدت است. مسایل داخلی و اوضاع جهان اسلام به حدی پیچیده و خطرناک شده که جز از راه وحدت و اتحاد، آرامش به جهان اسلام بر نمی گردد. اصلی ترین دشمن مسلمانان، رژیم صهیونیستی است که بی تردید بیشترین نفع را از این تنش ها بین مسلمانان خواهد برد. ترکیه نیز اگر چه کشوری مسلمان است اما با توجه به نفوذ و قدرت روزافزون ایران در منطقه ترجیح می دهد که بین ایران و عربستان موازنه قدرتی صورت گیرد. به همین جهت تنش و جنگ سرد بین دو کشور عربستان و ایران برای ترکیه بسیار مثبت است اما اگر جنگ سرد تبدیل به آتش افروزی شود به ضرر کل منطقه و ترکیه خواهد بود.
چه عواملی باعث شده است در سیاست خارجی عربستان، جمهوری اسلامی ایران به عنوان دشمن و رژیم صهیونیستی به عنوان دوست تعریف شوند؟
عربستان و ایران قبل از انقلاب سیاست خارجی مشابهی داشتند و هر دو تحت چتر حمایتی آمریکا و بعنوان دو ستون سیاست آمریکا در خاورمیانه محسوب می شدند اما با وقوع انقلاب در ایران و اتخاذ سیاست مستقل از سوی جمهوری اسلامی، حمایت های ایران از جنبش ها و نهضت های آزادی خواهانه و تاثیر گذاری انقلاب اسلامی بر سایر حرکت های آزادی بخش موجب ترس و وحشت رژیم های دیکتاتوری و سنتی از جمله عربستان شده است. اشاره می کنم که ایران و عربستان بصورت بنیادی و به لحاظ ایدئولوژیک با یکدیگر اختلاف دارند. در نقطه مقابل رژیم صهیونیستی آماج حملات و پیکان سیاست خارجی ایران است. طبیعی است در چنین شرایطی رژیم صهیونیستی به سمت عربستان می رود و اتحادی نانوشته بین آن ها صورت می گیرد. توجه به این نکته لازم است که عربستان به هیچ عنوان یک ایران قدرتمند در منطقه را بر نمی تابد و به همین دلیل برای تضعیف ایران، دست به هر اتحاد و همکاری میزند حتی همکاری با رژیم صهیونیستی.
دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، با توجه به رخدادهای اخیر، چه سمت و سویی را باید در پیش بگیرد؟
جمهوری اسلامی ایران همواره نشان داده که سیاست صبر و مدارا و راه حل مسالمت آمیز را بر سایر راه حل ها و گزینه ها ترجیح داده است. شعله ور نمودن آتش اختلافات بین دو کشور قطعا از طرف جمهوری اسلامی امری محکوم است و سمت و سوی سیاست منطقه ای ما باید برای حل مسائل منطقه ای باشد. به نظر بنده جمهوری اسلامی ایران اینک یک قدرت تاثیر گذار در سطح بین المللی است و در مسایل منطقه ای باید همواره سیاست تنش زدایی را جهت حل هر گونه تنش و اختلاف پی بگیرد.
در هفته گذشته، شاهد اتفاقات متفاوت و پرسرعتی در منطقه بودیم. از اعدام شیخ نمر در عربستان گرفته تا حمله به سفارت عربستان در تهران. از قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران گرفته تا تحریم کالاهای عربستانی. به نظر شما منطقه خاورمیانه به چه سمتی حرکت می کند؟
ایران و عربستان دو قدرت تعیین کننده در منطقه هستند و هر کدام از آنها، بر کشورهای اطراف خود و منطقه، نفوذ و تاثیر بسزایی دارند و بالتبع نزدیکی روابط دو کشور و یا بالعکس تیرگی روابط دو کشور کل منطقه خاور میانه را تحت تاثیر خود قرار می دهد. اختلافات و تنش های میان ایران و عربستان امری مربوط به امروز نیست بلکه از مدت ها قبل این رابطه دچار مشکلات اساسی شده بود. علت اصلی این مساله هم مسایل منطقه ای است. گرایش مردم اکثر کشورهای خاور میانه بعد از بیداری اسلامی به جمهوری اسلامی ایران، توافق هسته ای ایران با قدرت های جهانی، قبول نقش محوری و سازنده ایران در مناسبات منطقه ای و مخصوصا مسایل سوریه و عراق از سوی قدرت های جهانی، باعث شد تا عربستان پررنگ تر از گذشته و با اتکا به حادثه سفارت و کنسولگری اقدام به قطع رابطه کند. گر چه عربستان ازاین کار خود، بدنبال تحریک ایران بود تا از این فرصت استفاده نماید اما جمهوری اسلامی ایران با تدبیر و صبر و تلاش برای حل مسالمت آمیز مشکلات، آب بر آتش می ریزد. با این روند، عملا اختلافات و تنش های بین دو کشور حل نشده باقی خواهد ماند چرا که دو کشور از لحاظ ایدئولوژیک و بنیادی با یکدیگر اختلاف دارند و شاید بصورت موقت و گذرا روابط را از سر بگیرند.
افزایش تنش میان ایران و عربستان، چه پیامد هایی بر بحران های منطقه ای همچون سوریه و یمن خواهد داشت؟
قطع به یقین عدم رابطه بین دو کشور و تشدید اختلافات، مسایل منطقه ای را با چالش های عدیده ای روبه رو می کند. سوریه، یمن، بحرین، تروریسم و مسایل دیگر از جمله موضوع هایی می باشد که با تیرگی روابط دو کشور سرنوشت مبهم تری به خود خواهد گرفت. اما آنچه که مسلم است این است که این تیرگی روابط و کارشکنی های عربستان خللی در نفوذ روزافزون جمهوری اسلامی در منطقه نخواهد داشت.
از قطع روابط ایران و عربستان، چه گروه هایی منتفع خواهند شد؟
به نظر بنده رژیم صهیونیستی، ترکیه و گروه های تروریست تندرویی مثل القاعده و داعش از این قطع روابط بیش ترین سود را خواهند برد. فراموش نکنیم که اولویت اصلی کشورهای اسلامی در حال حاضر مساله وحدت است. مسایل داخلی و اوضاع جهان اسلام به حدی پیچیده و خطرناک شده که جز از راه وحدت و اتحاد، آرامش به جهان اسلام بر نمی گردد. اصلی ترین دشمن مسلمانان، رژیم صهیونیستی است که بی تردید بیشترین نفع را از این تنش ها بین مسلمانان خواهد برد. ترکیه نیز اگر چه کشوری مسلمان است اما با توجه به نفوذ و قدرت روزافزون ایران در منطقه ترجیح می دهد که بین ایران و عربستان موازنه قدرتی صورت گیرد. به همین جهت تنش و جنگ سرد بین دو کشور عربستان و ایران برای ترکیه بسیار مثبت است اما اگر جنگ سرد تبدیل به آتش افروزی شود به ضرر کل منطقه و ترکیه خواهد بود.
چه عواملی باعث شده است در سیاست خارجی عربستان، جمهوری اسلامی ایران به عنوان دشمن و رژیم صهیونیستی به عنوان دوست تعریف شوند؟
عربستان و ایران قبل از انقلاب سیاست خارجی مشابهی داشتند و هر دو تحت چتر حمایتی آمریکا و بعنوان دو ستون سیاست آمریکا در خاورمیانه محسوب می شدند اما با وقوع انقلاب در ایران و اتخاذ سیاست مستقل از سوی جمهوری اسلامی، حمایت های ایران از جنبش ها و نهضت های آزادی خواهانه و تاثیر گذاری انقلاب اسلامی بر سایر حرکت های آزادی بخش موجب ترس و وحشت رژیم های دیکتاتوری و سنتی از جمله عربستان شده است. اشاره می کنم که ایران و عربستان بصورت بنیادی و به لحاظ ایدئولوژیک با یکدیگر اختلاف دارند. در نقطه مقابل رژیم صهیونیستی آماج حملات و پیکان سیاست خارجی ایران است. طبیعی است در چنین شرایطی رژیم صهیونیستی به سمت عربستان می رود و اتحادی نانوشته بین آن ها صورت می گیرد. توجه به این نکته لازم است که عربستان به هیچ عنوان یک ایران قدرتمند در منطقه را بر نمی تابد و به همین دلیل برای تضعیف ایران، دست به هر اتحاد و همکاری میزند حتی همکاری با رژیم صهیونیستی.
دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، با توجه به رخدادهای اخیر، چه سمت و سویی را باید در پیش بگیرد؟
جمهوری اسلامی ایران همواره نشان داده که سیاست صبر و مدارا و راه حل مسالمت آمیز را بر سایر راه حل ها و گزینه ها ترجیح داده است. شعله ور نمودن آتش اختلافات بین دو کشور قطعا از طرف جمهوری اسلامی امری محکوم است و سمت و سوی سیاست منطقه ای ما باید برای حل مسائل منطقه ای باشد. به نظر بنده جمهوری اسلامی ایران اینک یک قدرت تاثیر گذار در سطح بین المللی است و در مسایل منطقه ای باید همواره سیاست تنش زدایی را جهت حل هر گونه تنش و اختلاف پی بگیرد.