نگاهی به حواشی پرونده بابک زنجانی

رویداد۲۴-بابک زنجانی جوان 42 ساله‌ای که پرونده پیچیده قضایی‌اش انگار نسخه زندگی اش را هم پیچیده است. جوانی که به سرعت از یک ستاره و قهرمان سرمایه‌دار به یک ضد قهرمان تبدیل شد. جوانی که تا همین چندی پیش، 25 هزار میلیارد تومان سرمایه داشت و ساعت 100 میلیون تومانی دست می کرد و بیش از 60 شرکت را مدیریت می‌کرد. حالا اما لباس زندان به تن  منتظر سرنوشت اجرای حکم اعدامش است.


کسی که ادعا می‌کند در سال 60 موتور گازی‌اش را فروخته تا نقره بخرد و کاسبی راه بیاندازد تا قبل از دستگیری مالک یک خط هواپیمایی بود. وی مدعی است که در سن 22 سالگی 3-4 میلیارد تومان پول در حسابش بوده است؛ البته 4 میلیارد تومان به ارزش 20 سال پیش.

یک. ثروت بابک زنجانی از کجا آمده است؟
اولین راز مگوی بابک زنجانی، راه و رمز ثروتمند شدن اوست؛ درباره اینکه این جوان 42 ساله چگونه توانسته یک شبه به چنین ثروتی برسد، چیز دندان‌گیری وجود ندارد و آن داستانی که بابک زنجانی تعریف می‌کند باورش برای همه سخت است.

او می‌گوید به طور اتفاقی راننده رئیس بانک مرکزی وقت شده و به طور اتفاقی به کار صادرات پوست گوسفند وارد شده است و به طور اتفاقی واردکننده کالا از ترکیه شده و به طور اتفاقی مسیر پیش‌رویش برای تاسیس بانک در مالزی، ترکیه، امارات و تاجیکستان باز شده است!

دلار فروشی. بابک زنجانی خودش قصه پولدار شدنش را این‌طور روایت می کند،  از نوربخش دلار می‌گرفته و به بازار تزرق می‌کرده است و به گفته خودش اولین کارمزد ناشی از این کارش 17 میلیون تومان بوده که آن زمان معادل دفتری در خیابان میرداماد تهران می‌شده است. البته این خود می گوید چند نفری دیگری که مانند بابک از نوربخش پول می‌گرفتند کارشان به زندان کشید اما برای او مشکلی ایجاد نشده است.

بابک زنجانی هرچند در بیان خاطراتش تاریخ و نام مسئولین وقت را بعضا اشتباه بازگو می‌کند اما می‌گوید این فرصت‌ها همگی اتفاقی بوده و کسی سفارشش را نمی‌کرده است. بابک زنجانی معتقد است: «وقتی خدا بخواهد کاری برای کسی انجام شود می‌شود. آقای دکتر نوربخش که انسان رانتی نبودند. اگر ایشان می‌خواست رانتی بدهد به کسی رانت می‌داد که منافعی برایش داشته باشد.»

پوست گوسفند. اما با فوت نوربخش، رئیس وقت بانک مرکزی، بابک زنجانی هم بی‌خیال کار ارز می‌شود و تصمیم می‌گیرد با «پوست گوسفند» کاسبی کند. آنطور که بابک زنجانی تعریف می‌کند همه چیز بر وفق مرادش بوده و تنها یک بار به در بسته می‌خورد و بدهی بالا می‌آورد اما سریع خودش را جمع می‌کند و دوباره بازرگانی از راه ترکیه و بعد از آن راه اندازی بانک را شروع می‌کند.

انجام مبادلات دولت در شرایط تحریم. او در ادامه فعالیت‌هایش با برخی از نهادهای نظامی ایران کمک مالی می‌کند و مبادلات پولی آنها را در خارج از کشور تسهیل می‌کند و در نهایت وارد فضای جدیدی با کلید خوردن تحریم‌ها می‌شود. ناگفته نماند وی در مصاحبه خود گفته علیرغم این حجم از فعالیت مالی در داخل و خارج از کشور هیچ کس از نهادهای امنیتی ایران با وی ارتباطی نگرفته بوده است.

ارتباط با وزاری احمدی نژاد. ارتباطات گسترده زنجانی با دولتیان مهروز در بدست آوردن این رانت نیز بی‌تاثیر نبوده است. چرا که بنابر گفته نماینده دادستان در جلسه دوم قرائت کیفرخواست دادگاه زنجانی، نماینده دادستان به مصوبه ۷ تیرماه ۹۱ با امضای حسینی (وزیر وقت اقتصاد)، غضنفری (وزیر وقت بازرگانی)، قاسمی (وزیر وقت نفت) و بهمنی (رئیس کل وقت بانک مرکزی) اشاره می‌کند که بر اساس آن واریز ۱۴.۵ درصد منابع ارزی حاصل از فروش نفت به حساب بانک «اف‌ای‌بی» سکوی پرتاب زنجانی می‌شود.

خرید کشی نفتی روی آب. حمید حسینی، عضو هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی درباره بخشی از پرونده بابك زنجانی در رابطه با محموله‌های نفت‌كوره می‌گوید: «پس از تحریم‌های اتحادیه اروپا و بانك مركزی در سال ٩١، شركت ملی نفت بیشتر محموله‌های روی آب نفت خام و میعانات گازی و نفت‌ كوره را به نام بابك زنجانی می‌كند تا بتواند از كانال ارتباطات او استفاده كرده و آنها را به فروش برساند.»

ورود زنجانی به معاملات نظیر HK: زنجانی در 25 جلسه دادگاه درباره نحوه ورودش به پرونده نفتی می‌گوید: «به دستور وزیر نفت دولت قبل جلسه‌ای تشکیل و قرار شد من به عنوان ضامن در آن جلسه حضور پیدا کنم و وجه شرکت HK در مالزی تبدیل به ین شود و این مبلغ را تا اردیبهشت سال 93 پرداخت کنم.»

دو. احمدی نژاد، یکشنبه سیاه مجلس و بابک زنجانی
بابک زنجانی گفته است، فیلمی که در یک شنبه سیاه مجلس پخش شده است ماحصل تنها و اولین دیدار وی با فاضل لاریجانی بوده است. دیداری که تنها 10 دقیقه به طول انجامیده است. ناگفته نماند وی می‌گوید تاکنون نه احمدی‌نژاد را دیده است و نه دیگر برادران لاریجانی را.

فیلمی که احمدی‌نژاد آن را پخش کرد و اتهاماتی را به لاریجانی ها وارد کرد.

محسنی اژه‌ای آذر ماه 1395 گفت: «در خصوص فاضل لاریجانی باید بگویم که پس از انتشار فیلمی از وی در دفتر سعید مرتضوی در مجلس توسط احمدی‌نژاد پخش شد که پرونده تشکیل شد و این پرونده که به دنبال ضبط مخفیانه فیلمی توسط مرتضوی باز شده، همچنان مفتوح است و رسیدگی به آن ادامه دارد و اطلاع دقیقی از آخرین وضعیت این پرونده ندارم.»

سوم. پول‌هایی که بابک زنجانی برای سیاست خرج کرده است
اسحاق جهانگیری، معاون رئیس جمهوری می‌پرسد: «این فرد دو میلیارد و 700 میلیون دلار از پول مردم را برده است و حال در زندان است و ما نمی‌دانیم که این پول چه شده است. با توجه به اینکه این امکان وجود ندارد که این پول ظرف چند سال خرج شود، این پول حتما در جایی قرار دارد که مسئولان قضایی باید آن را بیاورند.»

جهانگیری چند سال قبل نیز گفته بود: «تفاهم ما با قوه قضائیه از ابتدا این بود که به جای تمرکز بر حواشی، پول‌های وی به خزانه بازگشت داده شود، در حالی که به دولت گفته شده تمام این پول‌ها خرج شده، اما سئوال ما این است که مگر یک فرد چقدر می‌تواند به عیش و نوش و خوشگذرانی بپردازد و دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار پول خرج کند؟ در حالی که در بدبینانه ترین حالت، او باید ۱۰ تا ۲۰ میلیون دلار هزینه کرده باشد.»

معاون اول رئیس جمهور معتقد است: «خرج کردن دلار در دنیا کار راحتی نیست و چطور به دولت گفته می‌شود که ارزهای در اختیار وی خرج شده است، بنابراین این پول در جایی است که باید به بیت‌المال برگردد.»

حسن روحانی هم چندی پیش سوالی مشابه را پرسیده بود. رئیس جمهوری در یک سخنرانی می‌پرسد: «سوال مردم این است که پول های نفت کجا رفته است؟ چه کسانی حمایت کرده بودند؟ و چه کسانی اجازه فروش نفت به او داده بودند؟»

آیت الله آملی لاریجانی هم به دنبال پیگیری جایی است که این پول‌ها خرج شده است؛ وی در همین رابطه می‌گوید: «بابک زنجانی گفته است که میلیاردها تومان به انتخابات رئیس جمهور کمک کرده است؛ ما سخنان او را عین واقع نمی دانیم و ایشان حرف زیاد می زند و ادعا زیاد می‌کند والا اگر می خواستیم رسیدگی کنیم باید همه کسانیکه مرتبط بودند احضار می‌کردیم.»

وی افزود: «نمی‌خواستیم حاشیه‌های فوق متن را باز کنیم و اولین کار بازگرداندن پول مردم بود؛ حالا می‌فرمایید پشت پرده ها را دنبال کنیم؛ حرفی نداریم؛ تمام کسانی‌که ایشان در همین رابطه گفته است احضار می‌کنیم و اگر لازم شد بازداشت می‌کنیم تا معلوم شود قضیه چه بوده است..»

علاوه بر سخنگوی دولت در همین رابطه اکبر ترکان نیز واکنش نشان داد و گفت: «من پیشنهاد می‌کنم آقای لاریجانی چنین اغماضی نفرمایند و دستور بفرمایند که بابک زنجانی بگوید به چه کسانی کمک کرده و بروند پول‌ها را پس بگیرند. این پول‌ها برای نفت و دولت و ملت است؛ برای بابک زنجانی نیست و به ستاد انتخاباتی هر کسی رفته، باید از آن پس بگیرد.»

چهارم. کسانی که با بابک زنجانی ملاقات کرده‌اند
اسحاق جهانگیری در همین رابطه با بیان اینکه سئوال دولت این است که این فرد چگونه وارد سیستم دولت شده و چطور درآمد دولت را تحصیل کرده است؟ در حالی که جواب مشخصی به ما داده نمی‌شود و اگر پاسخ این سئوال مشخص نشود، به طور قطع افراد دیگری در سیستم دولت و حکومت نفوذ خواهند کرد.»

 وی در همین رابطه پرده‌ای از قدرت بابک زنجانی در دولت گذشته برداشته و می‌گوید: «بخش خصوصی توانمند ایران هیچ گاه نمی‌تواند ساعت‌ها با رئیس کل بانک مرکزی جلسه خصوصی داشته باشد، در حالی که ما شنیده‌ایم که وی ساعت‌ها با رئیس کل بانک مرکزی در یک اتاق اختصاصی جلسه داشته و حتی رئیس کل اگر در جلسه رسمی حضور داشت، بیرون می‌آمد و در اتاق کناری آن جلسه رسمی با بابک زنجانی ملاقات می‌کرد.»

معاون اول رئیس جمهور اضافه می‌کند: «باید پرسید چه کسی پشت او بوده و دست‌های پشت پرده باید روشن شود.»

رستم قاسمی؛ بابک زنجانی درباره دیدارش با رستمی قاسمی گفته است: «یک روز، بچه های قرارگاه گفتند برویم پیش آقای قاسمی. وقتی پیش آقای قاسمی رفتیم ایشان گفت این چند تا کاری که از شما دیدم را خیلی خوب کار کردید. بحث کمبود منابع مالی که مطرح شد گفتم شما «ال.سی»های مدت دار بدهید تا من در خارج از کشور آنها را نقد کنم. آنها «ال.سی»های یکساله از بانک های ملی و... می گرفتند و به من می‌دادند و من آنها را در خارج از کشور با درصدهای پایین «دیسکانت» می کردم و به آنها می دادم.»

وزیر صنعت و معدن، وزیر اقتصاد، رئیس بانک مرکزی در دولت احمدی‌نژاد؛ وی در مصاحبه‌ای از جلسه‌ای یاد می‌کند که در آن افراد زیر حضور داشته‌اند: «آقای غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت بودند. آقای حسینی، وزیر اقتصاد، آقای بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی و خود آقای قاسمی، وزیر نفت در جلسه حضور داشتند.»

سعید مرتضوی و حسن میرکاظمی؛ بابک زنجانی درباره ارتباطش با حسن میرکاظمی می‌گوید: «حسن میرکاظمی، که با ایشان در معامله هتل شان در کیش آشنا شده بودم گفتم شما آقای مرتضوی را می شناسی تا برویم درباره شرکت های تامین اجتماعی با ایشان مذاکره کنیم. گفت بله. من بعد از خرید هتل آقای حسن میرکاظمی با ایشان دوست شده بودم. حتی در یکی دو سفر که می رفتم ایشان هم با من بود. البته ایشان برای کار خودش می آمد.»

هاشمی رفنسجانی؛ وی ادعا کرده تا کنون 3-4 بار با هاشمی رفسنجانی ملاقات داشته است.

محمد خاتمی و حسن روحانی: وی گفته به عنوان صادر کننده نمونه با آنها عکس گرفته است.

پنجم. نهادهایی که بابک ادعای مبادله پول برای آنها را داشته است
قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا؛ بابک زنجانی گفته است: «یک بار وقتی در [شرکت سرمایه گذاری] غدیر بودم، یکی از زیرمجموعه های قرارگاه سازندگی خاتم النبیاء آمده بود آنجا و می گفت 40میلیون دلار پول باید حواله کند اما نمی‌تواند.» وی در همین رابطه اضافه می‌کند: «چند روز بعد گفتند این کالایی که ما خریده ایم و شما پولش را واریز کرده ای؛ نمی توانیم وارد کنیم و خود شما باید وارد کنید. یکی، دو درصد به من دادند و رفتم آن کالا را که خیلی هم بزرگ بود وارد کردم. قرارگاه خاتم الانبیاء تحریم بود و من هنوز تحریم نبودم.»

زنجانی ادعا کرده است: «خلاصه کار ما با قرارگاه خاتم الانبیاء ادامه پیدا کرد. سفارش بعدی 90 میلیون دلار بود و بعدی اش 20 میلیون دلار. همینطور ادامه پیدا کرد تا اینکه من نفر اول این کار در قرارگاه شدم. مدام «ال.سی» باز می کردم و کالا می آوردم. »

وزارت نفت دوران احمدی‌نژاد؛ بابک زنجانی ادعا کرده 24 میلیون بشکه نفت برای ایران در شرایط تحریم فروخته و پول آن را پرداخت کرده است. این در حالیست که آنطور که وکلای وزارت نفت می‌گویند: «مبلغ بدهی اولیه وی 2میلیارد و 66میلیون یورو بوده است که ما در قالب دادخوست، تعیین خسارت ناشی از این بدهی را هم مطالبه و اعلام کرده‌ایم.»

زنگنه در همین رابطه می‌گوید: «آنچه که طبق نظر کارشناسی به وزارت نفت عودت داده شده حدود 2 هزار میلیارد تومان است،اما آنچه که وزارت نفت از "زنجانی" طلب دارد؛ بیش از 3.5 میلیارد دلار با سود پول است.»

در همین رابطه  نام «رستم قاسمی» در چندین بخش از کیفرخواست دادستان علیه بابک زنجانی آمد که و  قاسمی و چند نفر دیگر نامه‌ای به دادستان کل کشور بنویسند و روشن‌شدن نقش خود و دیگران در پرونده زنجانی را مطالبه کنند. بعدها «قاسمی» درباره عبور از تحریم‌ها و دورزدن آنها در سال ١٣٩٠ و ١٣٩١ یعنی زمانی که وزیر نفت بوده، گفته بود: «توانستیم با مقاومت روزهای سخت را پشت سر بگذاریم و به راهکارهای عبور از تحریم‌ها برسیم».

ششم. چه مانعی برای بازجویی بابک در وزارت اطلاعات بوده است؟
در این مرحله هم رازهای مگوی زیادی وجود دارد، مثلا اینکه به تعبیر رئیس قوه قضائیه چه مانعی وجود داشته تا بابک زنجانی در اختیار وزارت اطلاعات قرار نگیرد، علتی که رئیس قوه قضائیه می‌گوید، فعلا نمی‌تواند آن را افشا کند.

حسن روحانی می‌گوید، از آیت الله آملی لاریجانی خواسته تا بعد از انجام تحقیقات توسط قوه قضائیه، بابک زنجانی را برای انجام بازجویی اطلاعاتی در اختیار وزارت اطلاعات قرار دهند. وی در همین رابطه گفته است: «موضع دولت همواره این بوده است که برای تکمیل پرونده رسیدگی، باید متهم در اختیار وزارت اطلاعات قرار می‌گرفت که با کسب همه اطلاعات، پیگیری لازم در همه ابعاد صورت می‌پذیرفت و زمینه برای اقدام سریع و قاطع قضایی فراهم می‌شد.»

با این حال آیت الله آملی لاریجانی معتقد است، همکاری لازم صورت گرفته است. وی در همین رابطه می‌گوید: «در سال 94 آقای رئیس جمهور در جواب وزیر اطلاعات مطلبی نوشتند که خوب است دراختیار وزیر اطلاعات قرار بگیرد؛ من هم دو سه روزه بعد این را برای دادستان ارسال کردم که پیشنهاد خوبی است و این کار را انجام دهید اما بعد مکشوف شد که موانعی سر این کار است و این موانع هم از ناحیه قوه قضائیه نبوده است».

رئیس قوه قضائیه اضافه می‌کند: «الان نمی توانم باز کنم که این موانع چه بوده است؛ موانع و مشکلاتی در درون و در وزارتخانه ها و نیروهای امنیتی است که در جای خودش توضیح داده خواهد شد. اضافه بر این، در سال 92 و 93 بیش از سی چهل جلسه مشترک میان دادستان و معاون وزیر اطلاعات، اطلاعات سپاه و بانک مرکزی برگزار شده است و دائماً مجموعه داده‌هایی را که از تحقیقات از او صورت می گرفته است رصد می‌کردند.»

آملی لاریجانی در نهایت می‌گوید: «درباره بازگرداندن اموال طوری القا می شود که قوه قضائیه راه خود را می رود و با وزارت اطلاعات همکاری نکرده است که این حرف نادرستی است.»


هفتم. پول‌های بابک زنجانی کجاست؟
رئیس قوه مجریه هم به دنبال سرنوشت پول‌های بابک زنجانی می‌گردد. وی در همین رابطه گفته: «در پرونده بابک زنجانی و همکارانش که حدود 2.7 میلیارد دلار از بیت‌المال به یغما رفته – و اکنون با سود متعلقه به بیش از 3.5 میلیارد دلار رسیده است – حق مردم است که بدانند در مورد این حجم عظیم از اموال متعلق به مردم چه کسانی و چگونه تصمیم گرفته‌اند و این حجم عظیم پول چگونه در اختیار یک فرد قرار گرفته و این اموال الان کجاست؟»

اکبرترکان نیز در همین رابطه می‌گوید: «پول‌ها چه می‌شود؟ پول‌هایی که از بیت‌المال رفته، با اعدام او برمی‌گردد؟ من می‌گویم باید پول‌ها را پس بگیریم، بعد هر حکم قضایی که تأیید شد اجرا شود ولی پول‌ها را باید بدهد.»
 
منتظری دادستان کل کشور در این رابطه می‎‌گوید: «او اموال را خارج از کشور برده و وکیلش مراجعه کرد و گفت ما می‌توانیم بدهی را بدهیم ولی تا این لحظه اموال را برنگردانده و بخش عمده اموالش را خارج از کشور برده است.»

رسول کوهپایه‌زاده وکیل بابک زنجانی می‌گوید: «اموال در ترکیه، یک خط هواپیمایی معتبر است که متعلق به آقای زنجانی است که مابه‌ازای دقیق آن را نمی‌دانم، اما قطعا رقم قابل توجهی است.» وی اضافه می‌کند: «در مورد تاجیکستان اطلاع دقیقی از میزان اموال آقای زنجانی در این کشور ندارم؛ منتها این امکان وجود دارد که با تدبیر و درایت و همکاری موکلم رقم بیشتری از این بدهی پرداخت شود.»

چندی پیش امیر عباس سلطانی عضو کمیته پیگیری پرونده بابک زنجانی در مجلس گفته بود: «دارایی‌های زنجانی در حدود 5 میلیارد دلار تخمین زده شده است که بخش بسیار کوچکی از آن در داخل کشور است. بخش دیگر در جاهایی است که شاید رضا ضراب از آن خبر داشته باشد.»

این در شرایطی است که مشاور عالی پدر رضا ضراب تأکید می‌کند که «مدرکی محکمی وجود ندارد که قاطعانه ثابت کند بین ضراب و زنجانی رابطه‌ای وجود دارد».

اما بخش دیگری از اموال زنجانی به صورت بدهی است. مدیر امور حقوقی شرکت ملی نفت ایران در این باره گفت: «مجموعه صنعت نفت همچنان پیگیر وصول مطالبات خود از بابک زنجانی است و به این منظور با بانکهایی از چین و تاجیکستان در مکاتبه‌ایم.» ناگفته نماند وکیل بابک زنجانی معتقد است این خبر محرمانه بوده و نباید کسی آن را منتشر می‌کرده است.

سخنگوی قوه قضاییه می‌گوید، اموالی که تاکنون در داخل و خارج از کشور از بابک زنجانی مورد شناسایی قرار گرفته، بالغ بر 5 هزار میلیارد تومان است که قطعا این میزان تکافوی بدهی متهم را نمی‌دهد.

بابک زنجانی در آخرین جلسه دادگاه اموال داخل کشورش را اینگونه ارزیابی می‌کند: «در کارشناسی ابتدایی اموال، اموالم را 2 هزار و 900 میلیارد تومان ارزیابی کردند که به این مساله اعتراض کردیم و کارشناسان دیگری وارد شدند. اما در کارشناسی بعدی قیمت اموال به 2 هزار و 500 میلیارد تومان کاهش یافت و جمع نهایی اموالم در داخل کشور به 2 هزار و 520 میلیارد تومان رسید. در حالی که در امارات بسیاری از اموالم را فردی به نام خود کرده است.»
فرارو